انواع پسته ایرانی

معرفی انواع پسته

آگوست 29, 2021
نوشته شده توسط بهنام شایسته

پسته یک درخت کوچک و بومی ایران از خانواده بادام زمینی با دانه های خوراکی است که در اراضی خشک در آب و هوای گرم یا معتدل پرورش می یابد. پسته دارای میزان بالایی از اسیدهای چرب اشباع نشده و پتاسیم است. پسته به دلیل داشتن خواص آنتی اکسیدانی که دارد می تواند در برابر سرطان و بیماری های قلبی عروقی بسیار مفید باشد. در سال ۲۰۱۴ میلادی، ایران با صادر کردن بیش از ۱۹۱ هزار تن پسته بزرگترین صادر کننده این محصول در دنیا شناخته شد. آمریکا و ترکیه به ترتیب دومین و سومین تولید کننده پسته در جهان هستند.

انواع پسته:

پسته به دو گروه اصلی گرد و کشیده تقسیم‌ می شود. در ایران در حدود 90 گونه از این گیاه پرخاصیت شناخته شده است که تعدادی از آن‌ها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدود کاشت می‌شوند.

مهمترین ارقام تجار پسته ایران عبارتند از: پسته اکبری، پسته کله قوچی، پسته احمدآقایی و پسته فندقی یا اوحدی.

در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع رایج پسته در ایران بیشتر شوید.

خرید خلال پسته

پسته کله قوچی:

پسته ی کله قوچی یکی از بزرگترین انواع پسته می باشد که در ایران بسیار کاشت و تولید می شود. همین اندازه ی بزرگ آن باعث شهرت جهانی آن شده است. این پسته علاوه بر ظاهر زیبا دارای طعم دندان گیری می باشد. این پسته نسبت به پسته ی اکبری کوتاهتر ولی گردتر است و تجاری، می باشد. ظاهرا کشاورز متبحری به نام حاج علی شریفی این پسته را در روستای دهنو از توابع شهرستان رفسنجان یافته، انتخاب و در مقیاس بالا گسترش داده است. این پسته به دلیل درشتی و فرم نسبتا کروی اش مورد توجه قرار گرفته است. برگ پسته کله قوچی از ارقام کم رشد بوده و سطح برگی آن کم می باشد. این موضوع باعث می شود آفتاب زیادی به تنه ی درخت و میوه ی پسته بخورد و آسیب ببیند. این آسیب دیدگی پس از پیوند زدن بیشتر دیده می شود. این پسته هم رسته ی پسته های فندقی می باشد، و از نظر میزان تولید در ایران بیشترین تولید را (پس از پسته ی فندقی) دارا می باشد. مرغوبیت این پسته با اندازه آن نسبت مستقیم دارد.

نوق از توابع شهرستان رفسنجان به عنوان بزرگترین تولید کننده ی این نوع پسته در ایران و در جهان به شمار می رود. علت آن هم مجلسی بودن و با کیفیت بودن این نوع پسته می باشد. شکوفه دهی این پسته بسیار زود هنگام بوده (ابتدای سال) لذا همواره خطر سرمازدگی این درخت را تهدید می کند. متاسفانه مقاومت این درخت در برابر آفات و مسمومیت ها پایین می باشد. این نوع پسته به دلیل فرم کروی و درشت بودن مورد اقبال جهانی، علی الخصوص کشورهای آلمان، یونان و کشورهای عربی می باشد. معمولا بازرگانان آلمانی پس از واردات این پسته با بسته بندی های جدید آن را به دیگر کشورهای اروپایی صادر می کنند. مغز پسته خشک کله قوچی تا هفده گرم می رسد در بیشترین حالت طول پسته تا پانزده میلیمتر و قطر آن تا سه سانتیمتر می رسد. همانطور که گفته شد این پسته کروی می باشد. آغاز رشد جنین پسته معمولا اوایل مرداد است و زمان چینش آن اواسط شهریور می باشد.

پسته کله قوچی

پسته اکبری:

یکی از جدید ترین انواع پسته در بازار ایران و جهان است، که از مرغوب ترین انواع پسته می باشد. فرم میوه ی این پسته بیضوی و کشیده بوده و دارای بیشترین طول در بین پسته ها می باشد. حاوی مغزی بزرگ و کشیده مانند بادام می باشد و نسبت به پسته احمد آقایی و فندقی بزرگتر است. در بازار جهانی به آن پسته ی ابر بلند super long pistachio می گویند. ایران تنها تولید کننده “عمده” آن است. شهرهای انار سیرجان، فیض آباد خراسان بزرگترین تولید کننده ی این نوع ارزشمد پسته می باشند. متاسفانه این نوع پسته نتوانسته گواهی استاندارد معتبر اروپایی را کسب کند. زیرا مجوز های استاندارد بهداشتی اروپا در مورد میزان آفلاتکسین بسیار سخت گیرانه می باشد. همچنین ایالات متحده امریکا مالیات 200 درصدی برای ورود این پسته وضع کرده است.

پسته ی اکبری نسبت به بقیه ی پسته ها زمان طولانی تری روی درخت می ماند تا رسیده و آماده ی چینش شود. همین زمان طولانی باعث بیشترین زهرابه (توکسین) افلاتکسین در بافت این نوع پسته می‌شود. با توجه به استاندارد های کشورهای عربی، روسیه و هندوستان، این پسته از بازار صادراتی بهتری به این کشورها نسبت به کشورهای اروپایی برخوردار است. معمولا خندان بودن پسته درجه ی کیفیت را بالاتر می برد و آبخندها (پسته های که به صورت مکانیکی خندان شده) کیفیت پایین تری دارند.

خرید میوه خشک مخلوط

ظاهرا کشاورزی به نام آقای اکبر تاج آبادی، این پسته را در شهر انار پیوند زده، حاصل این پیوند زدن پسته ی خوش قد و مجلسی که شهره ی عام و خاص است شد. نام این پسته از نام ایشان برگرفته شده است. در حال حاضر شهر انار سی و پنج هزار هکتار باغ پسته دارد که هر هکتار بین یک تا یک و نیم تن پسته می دهد. موقعیت شکاف خوردن (خندان شدن) پوست استخوانی در قسمت میانی و عقب، برابر است و شکل پسته را می توان مستطیل کشیده در نظر گرفت این پسته دیر رس است زیرا جنین آن در اوایل تیرماه شکل میگیرد و فصل چینش آن سی و یکم شهریورماه می باشد. شکوفه دهی این پسته اواسط فروردین است که نسبت به باقی پسته ها دیرگل تر می باشد.

پسته اکبری

پسته فندقی:

همانطوری که از نامش مشخص است، وجه تسمیه آن به شکل و ظاهر این آجیل ربط دارد که شبیه فندق می باشد این پسته و پسته ی کله قوچی از یک رسته بوده و هم خانواده هستند. به این پسته گاها پسته ی اوحدی هم می گویند. بدلیل کوچکتر بودن، قیمت ارزان تری در بین گونه های پسته برخوردار هستند. در حالی که از لحاظ مزه و خواص از دیگر انواع پسته کمتر نمی باشد. معمولا در تهیه ی آجیل های مخلوط از این پسته استفاده می شود که در واقع اقتصادی تر است. این پسته (پسته فندقی) شصت درصد از تولید پسته ی استان کرمان را تشکیل می دهد. به دلیل اونس بالا (تعداد بیشتر در یک اونس) اقتصادی تر بوده و در تهیه ی آجیل مخلوط از این پسته استفاده می شود.

فروش مغز این پسته (پوست گرفته) رونق زیادی دارد، زیرا از نظر ظاهری خوش رنگ و جذاب است و طعمش دلچسب است. در تهیه شیرنی هایی مانند باقلوا یا سوهان از این پسته معمولا بیشتر از باقی انواع پسته استفاده می شود زیرا افزون بر مزه و بالا بردن کیفیت این شیرینی جات از نظر ظاهری نیز آب و رنگ بهتری به تزیین شیرینی ها می دهد شهرستان های زرند و سیرجان و فیض آباد بیشترین تولید کننده ی این پسته می باشند. پسته های فندقی خندان به اروپا و استرالیا صادر می شود و پسته های آبخند ( آنهایی که بصورت مکانیکی خندان شده) به روسیه صادر می شوند به دلیل کوتاه بودن زمان رشد آن، کمترین میزان زهرابه افلاتکسین را در میان پسته ها دارا می باشد و صادرات آن به اروپا میسر است.

پسته فندقی

پسته احمد آقایی:

این پسته اولین بار توسط احمد آقا فروتن در احمدیه نوق گسترش یافت، در حال حاضر خوشمزه ترین و بهترین پسته ی کشوری به شمار می رود که به تازگی باغداران پسته از آن بسیار استقبال می کنند. اندازه ی این پسته از کم تا متوسط نسبت به دیگر انواع پسته می باشد. شکل برگهایش تخم مرغی است. شکل این پسته بادامی می باشد، شکوفه دهی آن در هفته ی دوم فروردین می باشد. و میوه ی این پسته در اواسط شهریور چینش می شود.

این نوع بسته از نظر تعداد در خوشه از زمره ی بهترین هاست، همچنین بیش از نود درصد از این نژاد پسته خندان هستند و نیازی به آبخند کردن ندارند. پروتئین گیاهی آن بیش از پانزده درصد می باشد. در منطقه فیض آباد بهترین عملکرد درخت پسته را داریم. اگرچه در خراسان سطح زیرکشت این نوع پسته پایین تر از استان کرمان است. از نظر تغذیه درخت پرتوقعی است و نیازمند به کوددهی مرتب می باشد. هر درخت در صورت باردهی خوب تا بیست کیلو پسته قابل استحصال است. این پسته (احمدآقایی) به همراه پسته ی اکبری، دارای بالاترین قیمت می باشد.