کلزا گیاهی است که به صورت دانه های روغنی می باشد و روغن آن سرشار از پروتئین است. این روغن، تنها روغن خوراکی می باشد که دارای اسیدهای چرب گوگرددار است. این گیاه از خانواده شب بو می باشد و از مهمترین گیاهان دانه روغنی به حساب می آید.
منشاء این گیاه کشورهای آسیای میانه و اروپا می باشد. کلزا انواع مختلفی دارد و در مناطق سرد، گرم و معتدل کشت می شود. این گیاه بسیار ارزشمند می باشد و از آن روغن استخراج می شود و بعد کنجاله های باقی مانده را خوراک دام می کنند. هندوستان، انگلستان، چین، آلمان، فرانسه و کانادا مهمترین کشورهای تولید کننده این گیاه می باشد.
مناسب ترین کودها برای کلزا:
آزمایش خاک زیر کاشت کلزا موثرترین و بهترین روش برای تامین نیاز مواد مغذی و کودی می باشد. استفاده بهینه از کودها باعث بالا رفتن عملکرد و کیفیت محصول می شود. حساسیت این گیاه با قرار گرفتن در مجاورت با کودها زیاد است. زمانی که بذر گیاه کلزا را کاشت می کنید، اگر کود در بستر بذر قرار بگیرد، به گیاه آسیب می رسد و مانع از سبز شدن بذر می شود.
اگر دمای خاک زیر کاشت پایین باشد باز هم به بذر گیاه آسیب وارد می شود. برای از بین بردن این مشکل بهتر است که کود را به صورت نواری و با فاصله ار بذر استفاده کنید.
ازت و گوگرد دو عنصر لازم برای رسیدن به عملکرد بالا برای گیاه کلزا می باشند. هیچ گاه نیتروژن و پتاس را به صورت مستقیم بر روی گیاه استفاده نکنید، بلکه به فاصله 5 سانتی متر دورتر از گیاه به صورت نواری استفاده کنید. کمبود گوگرد باعث کاهش کلروفیل که برای سبزی برگ درختان است می شود و کمبود آن رنگ درختان را زرد می کند. کمبود ازت در این گیاه باعث می شود که گیاه کوتاه بماند و رنگ شاخ و برگ آن کم رنگ شود و برگ ها پیرتر خشک شود. در فصل پاییز گیاه کلزا به مقدار بیشتری ازت نیاز دارد.
نیتروژن بهترین عنصر برای کیفیت و عملکرد بالا برای کلزا می باشد، این عنصر برای بهبود عملکرد دانه ها و افزایش تعداد شاخه و جوانه و افزایش دوره گل دهی موثر می باشد. در شرایطی که رطوبت کم می شود نیاز نیتروژن هم کم می باشد. گیاهان کلزا در آغاز مرحله گل دهی و ساقه به این عنصر نیاز زیادی دارند. توجه داشته باشید که در فصل پاییز و زمستان نیتروژن بالا باعث رشد بیش از حد بوته ها می شود. گیاه کلزا نیتروژن را از خاک جذب می کند و از برگ و ساقه به غلاف و دانه ها انتقال می دهد.
استفاده از نیتروژن یک عامل برای گل دهی و عملکرد بالای آن می باشد. استفاده از این عنصر باعث رشد قارچ کش ها در گیاه می شود. کمبود نیتروژن باعث توقف رشد برگ ها و کاهش محصول می شود.
در خاک های شنی بر اثر بارش باران سولفات موجود در خاک شسته می شود و گوگرد موجود بر اثر رطوبت فصل تجزیه شود، بنابراین بهتر است که قبل از کاشت و در حین کاشت گوگرد را به خاک اضافه کرد.
عنصر سولفات قابلیت حل شدن در خاک را دارد، به همین دلیل برای جذب بهتر این عنصر نیاز به بارش باران است.
گیاه کلزا عنصر فسفر را به خوبی جذب می کند و این جذب مدت زمان 8 هفته طول می کشد. این کود را باید به صورت نواری برای گیاه مصرف کنید. کمبود فسفر، رنگ سبز گیاه را تیره رنگ و ارغوانی می کند. وجود فسفر گیاه را مقاوم می کند و باعث می شود گیاه مواد غذایی و آب را در حجم بیشتری از ریشه ها دریافت کند.
نیاز گیاه کلزا به پتاسیم بسیار بالا می باشد، در مرحله رشد ساقه بیشترین مقدار جذب انجام می شود. مانند فسفات این کود هم باید به صورت نواری به گیاهان بدهید. این عنصر تحمل سرما، خشکی و بیماری را برای گیاه بیشتر می کند. کمبود پتاسیم باعث تیره شدن رنگ سبز گیاه و پژمرده شدن می شود. در شرایط کمبود بیشتر برگ ها به طور کلی می میرند. کمبود فسفر باعث می شود که این گیاه به رنگ سبز تیره تبدیل شوند و در نهایت ارغوانی رنگ شوند و در نتیجه رشد گیاه متوقف می شود و گیاه رشد نخواهد کرد.
زمانی که عناصر اصلی چون ازت، فسفر، پتاسیم و گوگرد به مقدار کافی تامین گردد، بذر این گیاه سریعتر جوانه می زند و سبز می شود و رشد و نمو بهتری خواهد داشت. گیاه کلزا به ازت و گوگرد بیشتر از گندم نیاز دارد، ولی از نظر فسفر و پتاسیم مانند نیاز گندم می باشد. میزان مصرف ازت با توجه به آزمایش خاک تعیین می گردد.
اگر این گیاهان دچار کمبود گوگرد بشوند، کمبود این عنصر باعث رنگ پریدگی، کوتاهی و کوچکی بوته می شوند. در خاک هایی با بافت درشت و خاک های فقیر از مواد آلی کمبود گوگرد بسیار زیاد است. این کمبود میزان کلروفیل که باعث سبزی برگ گیته می شود را کاهش می دهد و باعث می شود رنگ سبز گیاه زرد بشود.
از علائم دیگر کمبود عنصر گوگرد سوختگی انتهای برگ ها می باشد. دیگر اینکه کمبود گوگرد باعث می شود غلاف گیاه به کندی تشکیل شود و یا دانه ها به طور ناقص و چروکیده پر شوند و یا اینکه دانه ها تو خالی شوند. در نهایت کمبود بیش از حد گوگرد باعث کوتاه شدن و چوبی شدن ساقه ها می شود. گوگرد را باید در سطح خاک پخش کنید و با آبیاری گیاه و باران وارد خاک می شود. در خاک های اسیدی از کود سولفات پتاسیم و یا سولفات کلسیم استفاده کنید.
برای مطالعه مقاله گیاه کلزا می توانید از این لینک استفاده نمایید.
کود دامی:
کودهای دامی شرایط فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک را درست می کنند و مواد مغذی، آلی و عنصر غذایی گیاهان را تامین می کند. با استفاده از این کودهای دامی بستر مناسبی برای رشد و نمو گیاهان فراهم می شود. در استفاده از کودهای دامی توجه داشته باشید که از کودهای دامی نپوسیده استفاده کنید. به این صورت که این کودها را در جایی دپو کنید و هر هفته این کودها را زیرورو کنید تا بذر علف هرز در آن ها از بین برود. زیرا علف هرز برای رشد و نمو این گیاه مناسب نمی باشد.
بهترین زمان برای کاشت و کودهی کلزا:
کاشت کلزا با وضعیت منطقه جغرافیایی در ارتباط است. در کاشت پاییزه باید به میزان سرما و آفت زمستانه توجه داشته باشید تا از خطرسرما و آفات در امان باشد.
حال اگر قصد کاشت در پاییز را دارید باید توجه داشته باشید که اگر کاشت پاییزه دیر انجام بشود مقاومت آن در برابر سرما کاهش می یابد. کاشت پاییزه باید زمانی که دمای هوا به 15 تا 20 درجه سانتی گراد رسید زمان مناسبی برای کاشت می باشد. عنصر ازت را در هنگام کاشت و بقیه آن را در دو مرحله از رشد به گیاه می دهند.
کود ازت را درهنگام کاشت و بقیه آن را به شورت دو مرحله از رشد به گیاه می دهند. بهترین زمان برای این کود پایان فصل زمستان می باشد. مصرف بالای این کود باعث کاهش روغن و افزایش پروتئین موجود در دانه می شود. این کود را به صورت پخش سطحی و یا به صورت نواری استفاده می کنند.
توجه داشته باشید که کود ها را به صورت نواری و با فاصله 5 سانتی متر از بذر گیاه به آن بدهید.