پنبه یکی از مهمترین گیاهان کاربردی دنیا می باشد. این گیاه در بین گیاهان زراعتی اهمیت و حساسیت ویژه ای دارد.
سطح زیر کاشت پنبه در ایران حدودا 105 هزار هکتار می باشد و از این سطح حدودا 250 هزار تن پنبه تولید می شود. یکی از استان هایی که سالانه 3462 هکتار از اراضی خود را به کشت پنبه اختصاص داده است استان اصفهان می باشد.
در بررسی سطح زیر کاشت پنبه می توان به ترتیب استان های خراسان رضوی و جنوبی، فارس، گلستان، سمنان و لرستان را نام برد.
کودهای مناسب برای پنبه:
گیاه پنبه برای اینکه بتواند سریعترین زمان رشد را داشته باشد، باید مواد مغذی را در اختیار داشته باشد و این عناصر مقوی را باید به وسیله کود در اختیار گیاه قرار دهید. به طور کلی به هر نوع ماده معدنی یا آلی که شامل عناصر غذایی باشد و باعث بالا بردن کیفیت محصول و حاصلخیزی خاک بشود کود می گویند.
این کودهای شیمیایی شامل کودهای ماکرو و میکرو می شوند. گیاه پنبه برای رشد و نمو خود به هر دوی این کود ها نیاز دارد. گیاه پنبه بر حسب نیاز و با توجه به نتایج بدست آمده از آزمایش برگ و خاک به کودهای فوق نیازمند خواهند بود .برخی ازاین کودها جز عناصر پر مصرف گیاه یا ماکرو و برخی دیگر جز عناصر عناصر کم مصرف گیاه میکرو می باشند.
عناصر پر مصرف (ماکرو) شامل: ازت، فسفر، پتاس، کلسیم، منیزیم، نیتروژن، گوگرد
عناصر کم مصرف (میکرو) شامل: آهن، روی
مواد مغذی به وسیله خاک جذب این گیاه می شود. مصرف کود برای پنبه بیشتر کودهای شیمیایی می باشد و کودهای دامی کمتر توسط کشاورزان استفاده می شود. یکی از مهمترین کودهای شیمیایی مورد استفاده برای پنبه کود فسفات و ازت می باشد. این کود ها را به وسیله شخم زدن به زمین وارد می کنند.
- نیتروژن: این عنصر برای رشد گیاه، جوانه ها، برگ ها، ریشه ها و غوزه گیاه پنبه لازم می باشد. نیتروژن یکی از عنصرهای مهم در افزایش کمیت و کیفیت محصولات پنبه به حساب می آید. یکی از اجزای سازنده برای تولید کلروفیل در گیاه می باشد. نقش اصلی کلروفیل هم برای فتوسنتز و انتقال انرژی می باشد.
- فسفر: در مراحل رشد اولیه گیاه پنبه، رشد ریشه، فتوسنتز و انتقال انرژی، فسفر نقش مهمی دارد. فسفر یک ماده مغذی برای تولید پنبه می باشد و باعث افزایش مصرف آب توسط گیاه می شود. کمبود این عنصر باعث تاخیر در رشد غوزه می شود و گیاه زرد می شود. در نهایت اندازه غوزه ها کوچک می مانند.
- کلسیم: این عنصر دیواره سلولی را برای گیاه می سازد، ولی از این عنصر کمتر به عنوان کود مصرف می شود، زیرا در اکثر خاک ها به غیر از خاک های مرطوب وجود دارد. دیگر اینکه برای خاک های اسیدی هم از این عنصر استفاده نمی کنند.
- منیزیم: یون های موجود در منیزیم نقش اساسی در ساختن سلول های گیاهی دارد و دیگر اینکه قسمتی از ساختمان حلقوی مولکول کلروفیل را هم می سازد. این عنصر هم در انواع خاک ها به غیر از خاک های اسیدی و خاک ها مناطق مرطوب وجود دارد، بنابراین کمتر استفاده می گردد.
- گوگرد: عنصر گوگرد تقریبا مانند نیتروزن عمل می کند، به دلیل اینکه هر دوی آن ها جزئی از پروتئین ها می باشند و نقش مهمی در سبز بودن گیاه دارند. در مناطقی که دارای بارندگی فراوان می باشد گوگرد را به صورت کود به خاک پنبه اضافه کنید.
- ازت: کود ازت باعث رشد گیاه می شود. تعداد غوزه ها و اندازه آن را تغییر می دهد. در صورت کمبود ازت برگ های پایینی سبز مایل به زرد می شوند و اندازه آن ها کوچک می شوند و در بعضی موارد رشد آن قطع می شود. اوره از رایجترین کودهای ازت در ایران می باشد. این عنصر را قبل از کاشت و یا بعد از کاشت به صورت سرک به خاک می دهند.
- پتاسیم: این عنصر برای افزایش اندازه غوزه می باشد و باعث سفید شدن رنگ الیاف غوزه می شود. بر اثر کمبود پتاسیم برگ ها دچار پیری زودرس می شوند، شاخه دهی کم و کیفیت الیاف پایین می آید. اغلب این کودها محلول در آب هستند. برای پنبه از کود کلروپتاسیم استفاده نکنید ، زیرا باعث مسمومیت ناشی از کلر فراوان می شود.
- آهن: عنصر آهن نقش بسیار مهمی در ساخت کلروفیل برای گیاه دارد و به مانند منیزیم عمل می کند. برای بالا بردن کفیت آن هم نقش بسزایی دارد. کمبود آن باعث می شود که برگ های جوان سبزی خود را از دست می دهند و محصول به شدت کاهش می یابد.
- روی: در اثر کمبود روی برگ ها فنجانی شکل و کوچک می شوند. تعداد گل ها کم و در نهایت رشد بوته ها متوقف می شود. برای تشکیل هورمون های رشد باروری و تشکیل میوه این عنصر ضروری می باشد.
از کودهای ازت، فسفر و پتاسیم بیشتر از دیگر کودها استفاده می شود و گاهی کودهای تجاری را به صورت مخلوطی از این کودها به فروش می رسانند.
در خاک های مناطق خشک کمبود آهن، منگنز بیشتر احساس می شود. نکته مهم برای مصرف این کودهای کم مصرف این است که اگر بیشتر از حد مجاز استفاده کنید باعث مسمومیت گیاه می شود.
برای مطالعه مقاله پنبه می توانید از این لینک استفاده نمایید.
کودهای دامی:
به مجموع ادرار و مدفوع گاو، گوسفند، مرغ و هر حیوانی که فضولات آن ها را نگهداری کنند کود دامی می گویند. درصد مواد مغذی آن هم به نوع حیوان و میزان پوسیدگی کود بستگی دارد. ازت موجود در کود گاوی بیشتر از کود گوسفند و مرغ است ولی فسفر و پتاسیم کود مرغی از کودهای گاوی و گوسفندی بیشتر است.
هرچقدر که مقدار علف های هرز، شن، بیماری، تخم و لارو حشرات در کود کمتر باشد و زمان پوسیدگی آن بیشتر باشد، این کود بهتر است و کیفیت بیشتری دارد. برای گیاه پنبه معمولا از کود دامی کمتر استفاده می کنند.
بهترین زمان برای استفاده از کود پنبه:
کودهای شیمیایی را در دو زمان یکی قبل و یا همزمان با کاشت و دیگری بعد از کاشت یعنی سرک به گیاه بدهید، ولی باید به نوع گیاه و مرحله رشد آن و نوع آب و هوای کاشت توجه داشته باشید.
کودی را که قبل از کاشت به خاک می دهن کود پیش کاشتی و کودی را که بعد از کاشت به خاک می دهند کود سرک می گویند.
- روش تزریقی: این کودها را در خاک تزریق می کنند و معمولا این روج در ایران رایج نمی باشد.
- روش پراکندن: در این روش کود به صورت یکنواخت در سطح خاک پخش می شود و این عمل را با دست، کودپاش و یا هواپیما انجام می دهند.
- روش نواری: این روش به این صورت است که کود را به صورت نواری قرار می دهند و این روش بیشتر برای کاشت وجینی و یا ردیفی استفاده می شود.
- روش کناری: در این روش کود را در کنار ردیف های کشت می ریزند. در این روش کود را با دست و یا دستگاه کودریز می ریزند.
- کودپاشی همراه آب آبیاری: این روش کود را در آب حل می کنند و با آبیاری و یا باران به گیاه می دهند.
- محلول پاشی کود: این روش بیشتر برای کودهای میکرو مورد استفاده قرار میگیرد.