گاوزبان گیاهی است علفی و یکساله که از اردیبهشت ماه تا شهریور ماه گل می دهد، ارتفاع ساقه آن تقریبا تا 60 سانتی متر می رسد و دارای ساقه های شیاردار و خاردار است. گیاه گاوزبان به عنوان غنی ترین منابع اسیدهای چرب اصلی به حساب می آید. در حالیکه به عنوان غنی ترین منبع شناخته شده است، این گیاه خودرو است و در دامنه کوههای البرز می روید و در حال حاضر به شکل صنعتی کشت می شود. ریشه های این گیاه نیمه غده ای است و به طور عمودی تا عمق 50 سانتی متر در خاک فرو می رود و داشتن ریشه اصلی و فرعی در اعماق خاک، مقاومت این گیاه را ذر برابر خشکی زیاد کرده است. گلهای این گیاه به رنگ قرمز خوش رنگی است که پس از خشک شدن به رنگ آبی تیره تبدیل می شود، برگهای آن هم زبانه ای و پوشیده ار خارهای ظریفی است که حالت خشن به آن می دهد و برای رهمین به آن گاوزبان می گویند.
معرفی گل گاوزبان:
گاوزبان دارای مقادیر بالایی از پتاسیم و کلسیم است و باعث ادرار می شود و بدن را تحریک می کند و با تحریک بدن، تبادلات سلولی تنظیم می شود و سیستم اعصاب را آرام می کند. معمولا برای درمان ناراحتی های اعصاب از این گیاه استفاده می شود. گونه های زیادی دارد و خاصیت دارویی آن بسیار زیاد است. قسمتهای مورد استفاده این گیاه برگ ها و گل های آن است.
یک موضوع جالب این است که در سلسله کوه های البرز که قله بزرگی چون دماوند دارد، چند نوع گیاه دارویی که تاثیر درمانی بالایی دارد منحصر به دامنه های این کوه است و در کوه های دیگر اثری از آن نیست.گل گاوزبان در ایران و گیاه گاوزبان در اروپا شهرت زیادی دارد، پزشکان سنتی ایرانی در درمان بسیاری از بیماری ها از گاوزبان استفاده می کنند و نتیجه مثبت گرفته اند.
گل گاوزبان دو سرده معروف در ایران است که نباید با هم اشتباه گرفته شود. گل گاوزبان در دامنه های کوه های البرز می روید و با گیاه گاوزبان که در اصفهان، آذربایجان، شهرهای دیگر ایران و کشورهای دیگر می روید، متفاوت است. هر دو از تیره گاوزبانیان هستند ولی از نظر سرده با هم متفاوت هستند و برای از بین رفتن اشتباه بین این دو سرده به یکی گل گاوزبان و دیگری گیاه گاوزبان اروپایی می گویند. فقط گل هایشان کمی شبیه به هم هستند و همچنین خواص دارویی آنها با هم تفاوت دارد. گل های گل گاوزبان ایرانی درشت تر از گیاه گاوزبان اروپایی است.
گل گاوزبان لاجوردی رنگ است، کمی شبیه به انار بوده و تخم آن دایره شکل و لعابی است و در کوه های البرز بسیار زیاد است. گیاه گاوزبان گل های لاجوردی کوچک و دایره ای شکل دارد. گاوزبان اروپایی هم شمال آفریقا به اسپانیا برده شده است و در آنجا پرورش یافته و در طب سنتی اروپا استفاده می شود، که یکی از خواص آن این است که عرق و ادرار را زیاد می کند. فروشگاه اینترنتی پوپونیک کیفیت این محصول را برای رسیدن به تمامی خواص آن را برای شما تضمین می کند.
خواص گل گاوزبان:
گل گاوزبان حواص پنج گانه انسان را تقویت می کند. شکم را نرم می کند و کیسه صفرا را باز می کند و اخلاط سوداوی را از معده خارج می کند و عوارض آن را از بین می برد. برای از بین بردن مالیخولیا(برای کسانی که با خود حرف می زنند)، جنون، رفع حواص پرتی و از بین بردن دلهره، غم و غصه مفید است. نشاطآور است و رنگ چهره را باز می کند، سینه را نرم می کند، تنگی نفس و گلودرد را از بین می برد. جویدن برگ تازه گل گاوزبان برای درمان جوشهای چرکی دهان اطفال، برفک و سستی دندان مفید است. اندازه خوردن آن دو مثقال تا پنج مثقال است.
از عرق گل گاوزبان برای درمان بیماری های سوداویف وسواس و خفقان استفاده می کنند. منیزیم بالایی دارد، به همین دلیل از سرطان جلوگیری می کند، برگهای آن دارای ویتامین C می باشد، دارای مقدار زیادی کلسیم ، آهن، پتاسیم، ویتامین های C و B و بتاکارون است. برای درمان افسردگی و … استفاده می شود و از دانه های این گیاه برای تهیه روغن استفاده می کنند. دارای طبیعتی گرم و تر است و ارامش بخش است. ولی زمانی که گل خشک می شود از رطوبت آن کاسته می شود.
توجه داشته باشید افرادی که تمایل به نوشیدن دم نوش گل گاوزبان را دارند باید پس از یک هفته تا 10 روز مصرف، این دم نوش را تا یک هفته کنار بگذارند، بعد دوباره شروع کنید چرا که ممکن است باعث عادت شود.
اکنون در زیر به برخی از مهمترین خواص اعجاب انگیز گل گاوزبان می پردازیم
- کاهش تب: برای معالجه تب های ناشی از سرخک، مخملک و آبله مرغان به صورت دمنوش استفاده می شود.
- درمان سرماخوردگی و بیماری های تنفسی و پیشگیری از آن: در فصل سرما به دلیل داشتن ویتامین ث بالا، از سرماخوردگی جلوگیری می کند. برای درمان سرفه های مزمن و آسم ضعیف، خوردن دمنوش گل گاوزبان همراه با کمی عسل و لیمو عمانی توصیه می شود.
- تسکین کلیه ها و درد ناشی از سنگ کلیه: به دلیل اینکه این گیاه ادرار آور است، برای دفع راحت سنگ مثانه کلیه ها را تقویت می کند و برای درمان بی اختیاری ادرار مفید است.
- پیشگیری از سرطان: به دلیل خاصیت بالا و آنتی اکسیدان گل گاوزبان، از سرطان جلوگیری می کند. این گیاه مخصوصا از سرطان پانکراس جلوگیری می کند. همچنین منیزیم موجود در این گیاه ضد سرطان است و به دلیل دارا بودن آلکولویید می تواند ضد حساسیت، ضد روماتیسم و ضد التهاب باشد. توجه داشته باشید که آلکولویید برای زنان باردار و کودکان مضر است.
- از معروفترین خواص این گیاه تقویت سیستم عصبی، رفع اضطراب واسترس است: گل گاوزبان دلهره، وحشت، غم و غصه را از بین می برد. در طب سنتی از این گیاه برای درمان کسانی که با خود حرف می زنند، از این گیاه استفاده می کنند و اینکه دمنوش گیاه گل گاوزبان، نشاط آور است و جهره را شاداب می کند.
- تصفیه خون: یکی دیگر از خواص اعجاب انگیز گل گاوزبان تصفیه و تمیز کردن خون است. برای بیماران قلبی و عروقی مفید است، ولی در مصرف این گیاه نباید زیاده روی کرد.
- درمان برفک دهان: می تواند برفک دهان و جوشهای دهان اطفال را با این گیاه درمان کرد.
برای مطالعه مقاله معرفی گل گاوزبان ایرانی می توانید از این لینک استفاده نمایید.
در برخی از کشورها برگ های تازه گل گاوزبان را در سالاد می ریزند. چرا که این گیاه دارای ویتامین C است. در ضمن گلهای تازه این گیاه بویی شبیه به خیار دارد و وقتی در آب خیسانده شود، بعد با آبلیمو و شکر مخلوط شود، برای روزهای گرم بسیار نشاط آور است.
مصرف این گیاه همراه با داروهای سیستم عصبی (همچون افسردگی، ضد اضطراب، قرص های آرام بخش و خواب آور، آنتی هیستامین ها و داروهای کنترل فشار خون) باید با پزشک مشورت شود.
در مصر ف این گیاه سنتی نباید زیاده روی کرد، چون باعث خستگی، احساس سبکی سر، گشاد شدن مردمک چشم و مسمومیت کبد می شود و باعث فشار خون می شود و افراد با فشار خون بالا باید آن را با یمو عمانی مصرف کنند.
طریقه مصرف گل گاوزبان:
بهترین راه مصرف این گیاه به صورت دمنوش به همراه لیمو عمانی و سنبل طیب است. برای این منظور دو قاشق غذتخوری گل گاوزبان خشک شده و سنبل طیب را به همراه دولیوان آب جوش در قوری بریزید و 20 دقیقه در شعله غیر مستقیم قرار دهید، سپس دم کرده صاف شده را با مقداری لیمو عمانی، عسل و نبات بنوشید.( مقدار دوز مصرف این گیاه 2 گرم به صورت دمنوش است که می توان آن را 3 بار در روز استفاده کرد.)
در ضمن دمنوش نباید سرد شود، سرد شده آن خاصیت چندانی ندارد و باید تا یکی دو ساعت بعد از دم کشیدن مصرف گردد.
عرق و روغن گل گاوزبان:
در موارد دیگری گیاه گل گاو زبان را به صورت عرق و روغن دانه گل استفاده می کنند. عرق گل گاوزبان در ایران بیشتر به عنوان آرامش بخش طبیعی و درمان استرس و افسردگی، درمان حالت تهوع، سرماخوردگی، کم خونی، تورم بدن و درمان آرتریت روماتوئید است.
روغن گل گاوزبان که از دانه های آن تهیه می گردد به دلیل داشتن مقادیر بالایی از گامالینولینک اسید دارای خاصیت ضد التهابی قوی است و به صورت خوراکی و موضعی برای درمان بیماری هایی چون آرتریت روماتوئید، اگزما، جوش صورت و آکنهف شوره سر، ام اس و آلزایمر مفید است.
توجه: نوزادان، کودکان و زنان شیرده و باردار از این گیاه نباید استفاده کنند. زیاده روی در مصرف آن معده درد به همراه دارد و احتمال ابتلا به سرطان کبد را به دلیل آلکولوئید موجودر در آن به همراه دارد.
سنبل طیب:
سنبل طیب به دلیل اینکه منگنز دارد از سفید شدن مو جلوگیری می کند و شستن چشم با جوشانده آن سرخی چشم را از بین می برد، برای معده و کبد مقوی است ولی مصرف بیش از حد آن باعث ضعف چشم و گوش می شود. گربه ها سنبل طیب را خیلی دوست دارن و به خاطر خوردن آن بی قرار می شون و در مواردی به آن گیاه گربه هم می گویند.
برای خرید گیاهان دارویی می تونید از این لینک استفاده نمایید.