بسیاری از گونه های دارویی با ارزش در کشور ایران رشد می کنند. خشکی یکی از عواملی است که رشد گیاهان را در سراسر دنیا محدود می کند. تقریبا 25 درصد از اراضی دنیا توسط این تنش محیطی برای کشت محدود شده است. در مناطق خشک با کشت گیاهان دارویی مقاوم به خشکی می توان محصولات با کیفیتی را تولید کرد که از لحاظ درآمد و اشتغال مقرون به صرفه باشد.
گیاهان دارویی قابل کاشت به صورت دیم و خشکی به جهت عدم استفاده از کودهای شیمیایی و سموم مختلف، محصولی سالم و ارگانیک خواهد بود، که مواد موثره آن بیشتر از سایر انواع گیاهان دارویی مشابه است. از بین گیاهان دارویی قابل کاشت به صورت دیم و خشکی می توان به گیاهان مریم گلی، اسفرزه، آویشن، ماریتیغال، اسطوخودوس، مرزه، نسترن کوهی، زیره بومادران اشاره کرد.
در این گیاهان کم آبی و خشکی به عنوان یک عامل مثبت جهت تولید متابولیت های ثانویه عمل کرده و موجب افزایش تولید مواد دارویی می شود. کشورهایی مثل اسپانیا از طریق کشت دیم گیاهان دارویی بیشترین درآمد را از تولید گیاهان فیتوشیمیایی کسب می کنند.
دیم کاری گیاهان دارویی:
در دیم زارهای کم بازده بهتر است گیاهان دارویی چند ساله و سازگار با شرایط دیم را جایگزین کرد. کاشت گیاهان دارویی دیم در این مناطق نه تنها پوشش گیاهی ایجاد می کند، بلکه از فرسایش خاک در اثر شخم های مکرر سالانه نیز جلوگیری می کند. رواج کاشت دیمی گیاهان دارویی در مناطق شیب دار و غیره، موجب تحول در حفظ و احیای اکوسیستم های زراعی دیم کشور می شود.
گیاهان دارویی که به این روش کاشته می شوند ارزش دارویی بالایی دارند. گیاهان دارویی به دست آمده از کشت دیم، سود و بهره وری زیادی را نصیب کشاورزان می کند. نه تنها با فروش مستقیم گیاهان دارویی، بلکه از طریق فرآوری های اولیه مثل خشک کردن، بسته بندی و … ارزش افزوده زیادی نصیب تولید کنندگان و دیم کاران می شود. همچنین فعالیت در بخش های مختلف تولید و فرآوری محصولات گیاهان دارویی موجب اشتغال زایی می شود.
انتخاب گیاهان مناسب دیم کاری:
انتخاب گیاهان دارویی مناسب جهت کشت در دیم زارهای کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. گیاهان دارویی وارداتی برای کشت و تولید در شرایط زراعی و ایده آل تولید شده اند از این رو توانایی رشد و تولید محصولات با کیفیت در دیم زارهای نیمه خشک کشور را ندارند. برای کاشت گیاهان دارویی به صورت دیم باید از گیاهان دارویی بومی و مقاوم خود منطقه استفاده نمود.
گیاهان دارویی مثل اسطوخودوس، رازیانه، آویشن، اسفرزه، گل راعی، زرین گیاه، باریجه، مریم گلی، زوفا، گل محمدی، زعفران، موسیر، آنغوزه و … محصولات ارگانیک و سالمی و به صرفه ای را در شرایط دیم تولید می کنند. این گیاهان عملکرد مناسب و اقتصادی خوبی را دارند. در مناطق خشک، مقدار اسانس گیاهان معطر مثل افسنطین، اسطوخودوس، اکالیپتوس و بابونه افزایش می یابد. همچنین میزان موسیلاژ هم در شرایط خشک افزایش می یابد.
مریم گلی
معرفی گیاهان دارویی قابل کشت به صورت دیم و خشکی:
در ادامه این مقاله گیاهان دارویی که قابلیت کاشت به صورت دیمی را دارند معرفی می کنیم.
مریم گلی (Salvia officinalis):
مریم گلی گیاهی چند ساله (5-7ساله)، با ارتفاع 50-80 سانتی متر است. برگ های این گیاه بلند و نیزه ای شکل بوده و برگ های پایینی دمبرگ بلند و برگ های فوقانی دارای دمبرگ کوتاه هستند. گل های آن در رنگ های آبی، بنفش، صورتی، و گاهی سفید رنگ ظاهر می شود. گل ها به صورت مجتمع در بالای ساقه قرار دارند.
گلدهی آن تا ماه های تیر و مرداد همچنان ادامه دارد. ریشه مریم گلی ضخیم و دارای انشعابات فراوان بوده و به طور مستقیم در خاک فرو رفته است. این گیاه گرما دوست بوده و در آب و هوای گرم و خشک مقاومت خوبی دارد. در فصل زمستان در دماهای 15- درجه سانتیگراد طی 5- 6 روز از بین می رود. در هر نوع خاکی رشد میکند.
بومادران (Achillea millefolium):
بومادران گیاهی علفی و چند ساله است. دارای ریشه ای نازک با انشعابات فراوان است. از بالای ریشه ساقه های استوانه ای خارج شده است. ارتفاع آن به 15 تا 17 سانتی متر می رسد. برگ های گیاه نیزه ای شکل و طویل با 2 الی 4 بریدگی است. دارای گل های کوچک سفید و یا صورتی و بدون کاسبرگ است.
دارای میوه ای فندقه و تخم مرغی شکل و وارونه است. به اقلیم خاصی نیاز ندارد و در تمام شرایط قابلیت رشد دارد. تعداد گل های گیاه بو مادران در مناطق گرم و آفتابی افزایش می یابد. مقاومت خوبی به کم آبی دارد. در خاک های سبک شنی رشد خوبی دارد.
بومادران
نسترن کوهی (Rosa canina):
درختچه ای چند ساله و متعلق به تیره گل سرخ است. به صورت خودرو روی صخره ها و بوته زار ها می روید. ساقه های تیغ دار، منشعب و مستقیم دارد که گیاه را پر پشت می کند. دارای برگ های دندانه دار، مرکب و شانه ای است. گل های معطر به رنگ های صورتی و زرد دارد. دارای میوه ای به طول 1-2 سانتیمتر با چندین فندقه است که توسط تخمدان گوشتی احاطه شده است. خشکی را به خوبی تحمل می کند. مناسب ترین خاک برای آن خاک هایی با بافت متوسط و خاک های سنگین است.
نسترن کوهی
ماریتیغال (Silybum marianum):
ماریتیغال گیاهی یک ساله است که در آب و هوای گرم و خاک های سبک شنی می روید. دارای ریشه ای به رنگ روشن و انشعابات فراوان است. دارای ساقه ای منشعب و مستقیم است. برگ های آن پهن و شکننده هستند که در اوایل رشد به صورت روزت روی زمین قرار می گیرند. دارای میوه تخم مرغی به رنگ قهوه ای است. خشکی موجب افزایش تولید مواد ثانویه در گیاه ماریتیغال می شود.
ماریتیغال
رزماری (Rosmarinus officinalis):
گیاهی چندین ساله و خشبی است. دارای ریشه های چوبی و طویل است. از اعماق 3-4 متری زمین می تواند رطوبت را جذب کند. دارای برگ هایی نیزه ای شکل به رنگه سبز تیره و بسیار معطر است.
رزماری
اسطوخودوس (Lavandula angustifulia):
برگهای اسطوخودوس پوشیده از کرک وحفره هایی حاوی اسانس معطر است. گلهایی به رنگ آبی متمایل به بنفش دارد.
آویشن (Thymhs vulgari):
گیاهی چند ساله و خشبی است. دارای ماده موثره تیمول است. دو نوع گیاه آویشن وجود دارد که نوعی از آن مصرف طبی دارد و دارای گل هایی به رنگ سفید است و نوع دوم آن سیاه نامیده می شده است. گل های این گیاه از اردیبهشت سال دوم ظاهر می شوند. دارای ریشه چوبی مستقیم و محکم است. ساقه ای چهارگوش و منشعب دارد. برای رشد به هوای گرم و نور مستقیم نیاز دارد. گیاهی خشکی دوست است. و به آسانی شرایط دیم و خشکی را تحمل می کند.
امیدواریم از خواندن این مطلب لذت برده باشید، فروشگاه اینترنتی پوپونیک شما را به خواندن مقاله های زیر دعوت می نماید.
- معرفی مریم گلی
- از بین بردن پشه با گیاهان دارویی
- چیا چیست
- ادویه های مفید برای کبد
- 27 نوع گیاه افزودنی غذاهای شگفت انگیز
بذر گوجه فرنگی
بذر میوه
نوشیدنی ها