بذر پنیرباد، سومنیفرا

پنیرباد، با نام علمی Withania coagulans، متعلق به خانواده تاج ریزی است و یکی از گیاهان بومی نواحی جنوب شرق ایران محسوب می شود که به ویژه در منطقه بلوچستان، شهرستان های خاش، ایرانشهر، سراوان، زابل و زاهدان رویش دارد. این گیاه که همچنین با نام هایی چون “جینسنگ هندی” و “آشواگاندا” شناخته می شود، به دلیل خواص دارویی و کاربردهای صنعتی از دیرباز مورد استفاده قرار گرفته است. پودر یا میوه خشک شده این گیاه به دلیل خاصیت انعقاد شیر به عنوان مایه پنیر در مناطق محلی استفاده می شود. در طب سنتی هند، آشواگاندا از اجزای مهم دارویی به شمار می آید و خواصی از جمله کاهش استرس، تقویت قلب و کنترل فشار خون دارد.

پنیرباد علاوه بر خواص دارویی، نقش مهمی در حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش ایفا می کند. از دیدگاه کشاورزی، این بوته در محیط های دشتی و دامنه کوه ها به خوبی رشد می کند و بخشی از پوشش گیاهی مناطق خشک و گرمسیر به شمار می آید. ترکیبات شیمیایی مهم این گیاه شامل ویتانولیدها، لاکتون های استروئیدی، آلکالوئیدها و سیتویندوزیدها است که خواص درمانی آن را تقویت می کنند.

مشخصات ظاهری پنیرباد

پنیرباد گیاهی همیشه سبز، کوتاه و بوته ای شکل با ارتفاعی بین ۳۰ تا ۱۵۰ سانتی متر است. شاخه های منشعب و سفیدرنگ آن با کرک های انبوه زرد یا خاکستری پوشیده شده است. برگ های این گیاه بیضی شکل یا مستطیلی، بدون دندانه و دارای حاشیه ای صاف هستند که به دلیل کرک های انبوه، حالتی مات و چرمی به خود می گیرند. این ساقه و برگ ها، گیاه را در برابر شرایط خشک و گرمسیری مقاوم می سازند.

گل های پنیرباد کوچک، تک جنسی و زنگوله ای شکل هستند که معمولاً رنگ سبز ملایمی دارند. میوه های رسیده این گیاه کروی شکل، قطر ۱۰ تا ۱۵ میلی متر دارند و در هنگام رسیدن به رنگ زرد یا نارنجی مایل به قرمز درمی آیند. میوه ها اغلب پوششی فلس مانند و کرک دار دارند که یکی از ویژگی های بارز این گیاه به شمار می رود.

طرز کاشت بذر پنیرباد

برای کاشت بذر پنیرباد، ابتدا بذرها را به مدت ۲۴ ساعت در آب ولرم قرار دهید تا قدرت جوانه زنی آن ها افزایش یابد. سپس بذرها را در خاک باغچه یا گلدان در عمق ۱ سانتی متری بکارید. جوانه زنی معمولاً بین ۵ تا ۱۵ روز طول می کشد؛ در این مدت باید خاک را مرطوب نگه داشت اما از آبیاری بیش از حد (غرقابی) خودداری کرد.

زمان کاشت بذر: بهترین زمان کاشت بذر پنیرباد اواخر زمستان یا اوایل بهار است.

عمق کاشت بذر:  عمق کاشت بذر پنیرباد حدود ۱ سانتی متر در خاک است.

خاک مناسب رشد:  خاک سبک، شنی یا رسی با زهکشی مناسب برای کاشت این گیاه بهتر است. این گیاه در خاک های ضعیف و سنگی نیز رشد خوبی دارد.

مقدار آب دهی: گیاه نباید غرقابی شود؛ کافی است خاک را به صورت مرطوب اما نه اشباع نگه دارید. در شرایط گرم، آبیاری منظم نیاز است اما بهتر است بین آبیاری ها خاک کمی خشک شود.

نور مورد نیاز گیاه: پنیرباد برای رشد مطلوب به نور کافی و مستقیم خورشید نیاز دارد، اگرچه شرایط نیمه سایه را نیز تحمل می کند.