فیسالیس (Physalis) یکی از گیاهان بومی و میوه های استوایی مناطق آمریکای جنوبی و شرایط اقلیمی معتدل گرم و نیمه گرمسیری در جهان محسوب می شود. فیسالیس گیاهی علفی و چند ساله و از خانواده گوجه فرنگی است. میوه این گیاه به رنگ نارنجی بوده که به لحاظ شکل و ساختار شباهت زیادی به گوجه فرنگی در مقیاس کوچک دارد.
ویژگی های میوه فیسالیس:
میوه فیسالیس برای امان ماندن آن از آفات توسط کیسه های کاغذی شکل محصور می شود. این میوه بافتی شبیه به گوجه فرنگی داشته ولی عطر و طعم آن ترکیبی از آناناس و میوه های ترش مانند، مثل توت فرنگی، گیلاس و کیوی می باشد. میوه فیسالیس را می توان به صورت خام مصرف کرد یا از آن در تهیه دسر و مربا و ژله استفاده نمود و یا حتی همانند انجیر، زردآلو و انگور خشک کرده آن را استفاده کرد.
در ایران در مناطقی مانند تنکابن، رامسر و بوشهر از این گیاه به صورت انبوه کشت می شود. فیسالیس را با نام گیلاس زمینی نیز می شناسند. این گیلاس های زمینی برگهایی بزرگ و عمیق به رنگ سبز داشته و تن گل هایش زرد رنگ می باشد که به صورت چسبیده به میوه ها قرار گرفته اند.
ویژگی های میوه فیسالیس
ویژگی های مورفولوژیک گیاه فیسالیس:
برگ ها:
برگها در فیسالیس متناوب و قلبی شکل تا بیضوی شکل و کرک دار هستند که برگها در قسمت حاشیه ای شکلی ساده دارند. بین 4 الی 5 سانتی متر طول دمبرگها بوده و پهنای آنها در ابعاد 3.5 الی 5 سانتی متر می باشد.
گلها:
تولید گلهای فیسالیس در زاویه بین برگها و شاخه اصلی صورت می گیرد و شامل رنگهای آبی، زرد، ارغوانی و سفید می شود. گل آذین این گیاه منفرد و هرمافرودیت بوده و گلهایش متقارن با تخمدان تحتانی مستقر شده اند که متشکل از 5 کاسبرگ پیوسته و 5 گلبرگ به رنگ زرد کمرنگ و لکه هایی سیاه و کرکی و 5 پرچم و یک مادگی می باشند. فیسالیس از جمله گیاهانی است که تقریبا در سرتاسر سال به گل نشسته و میوه می دهد.
ریشه:
ریشه فیسالیس به شکل افشان و سطحی است که البته در برخی گونه ها اندامی شبیه ریزوم نیز دارد.
ساقه:
فیسالیس دارای ساقه ای راست، چهارگوش و توخالی و عاری از دمبرگ است.
میوه:
میوه این گیاه از نوع سته می باشد که در حصاری از کاسبرگ قرار گرفته است. طول میوه فیسالیس در حدود 3 سانتی متر بوده و ابعاد قطر آن در حدود 5.2 سانتی متر می باشد. تغییر رنگ زمینه میوه از سبز به نارنجی یا زرد طلایی یکی از نشانه های رسیده شدن میوه این گیاه است.
مزرعه پرورش فیسالیس
شرایط اقلیمی مناسب برای رشد و پرورش فیسالیس:
خاک:
خاک سبک بدون کود برای کاشت این گیاه مناسب می باشد. ترکیب پیت ماس، کوکوپیت و خاک باغچه بهترین ترکیب خاکی برای رشد مناسب فیسالیس خواهد بود. فیسالیس در خاک های شنی نسبتا غنی رشد خوبی خواهد داشت. در صورتی که خاک مملو از مواد مغذی باشد گیاه بیشتر به تولید برگ تشویق خواهد شد و باردهی کاهش خواهد یافت. بازدهی بالا در این گیاه با مقدار کود کم یا حتی بدون کود بدست می آید.
نور و دما:
محیطی آفتابی و پر نور برای رشد مطلوب این گیاه مناسب می باشد. جوانه جوان و سبز این گیاه بایستی از وزش باد در امان نگه داشته شود. در مناطق سردسیری، باید برای بوته فیسالیس محافظ تهیه شود. می توان از پوشش های پلاستیکی برای جلوگیری از نفوذ سرما در بوته فیسالیس استفاده کرد. یا گلدان را به محیطی به دور از سرما انتقال داد.
آبیاری:
فیسالیس گیاهی است که برای بازدهی بیشتر نیازمند آبیاری مداوم می باشد. در صورت وجود مشکل زهکشی در خاک، بهتر است کاشت گیاه را در شیبی ملایم انجام دهید. به هنگام رسیدن میوه های فیسالیس به بلوغ آبیاری بایستی متوقف شود.
خواص فیسالیس:
میوه فیسالیس سرشار از انواع ویتامین ها بوده و منبع غنی از مواد معدنی همچون آهن، فسفر، پتاسیم و منیزیم می باشد. همچنین به دلیل دارا بودن منابع غنی آنتی اکسیدانی از بدن انسان در مقابل آزادسازی رادیکال های آزاد که عامل بسیاری از بیماریها از جمله سرطان، سکته قلبی، آسم و آلرژی محسوب می شوند محافظت می کند. علاوه بر خواص درمانی متعدد میوه فیسالیس، برگ و ساقه این گیاه نیز برای تهیه دمنوش مورد استفاده قرار می گیرد.
سوالات متداول فیسالیس:
-
آیا فیسالیس سمی است؟
به دلیل اینکه فیسالیس شب بو هستند، حاوی سولانین و سایر آلکالوئیدهای سولانیدین هستند. اینها سم محسوب می شوند و می توان آنها را در سطح کشنده میوه نارس و برگهای فیسالیس مشاهده کرد.
-
طعم فیسالیس چگونه است؟
طعم فیسالیس کمی شیرین و گرمسیری است و دارای بافتی بین گوجه فرنگی و انگور است.
-
آیا فیسالیس همان فانوس های چینی هستند؟
میوه همه این گونه ها شبیه یک گوجه فرنگی کوچک است، اما مانند توتاتیللا در پوسته محصور شده است. پوشش کاغذی روی میوه شبیه فانوس است، بنابراین فیسالیس با نام مشترک دیگر، فانوس چینی خوانده می شود.
-
چه مدت طول می کشد تا فیسالیس رشد کنند؟
فیسالیس معمولاً حدود 70 روز از پیوند میوه می دهند و تا سرما ادامه می یابند. فیسالیس ویژگی خاصی دارند که قبل از رسیدن به زمین می افتند.
-
فیسالیس برای چه چیزی مفید هستند؟
فیسالیس منبع عالی ویتامین های A ، C ، و B-3 (نیاسین) است. آنها همچنین منبع خوبی از ویتامین B-1 (تیامین) هستند و ویتامین B-2 (ریبوفلاوین) و مواد معدنی غیر آهن، کلسیم و فسفر را ارائه می دهند.
-
چه زمانی می توانید فیسالیس بخورید؟
فیسالیس که در فضای خارج از نور خورشید ذخیره می شوند، می توانند 2-3 هفته دوام بیاورند. برای حداکثر ماندگاری، پوسته های محافظ را روی میوه بگذارید تا زمانی که برای خوردن آنها آماده شوید. بعد از چند هفته هنوز خوراکی هستند اما کم آب می شوند.
-
آیا فیسالیس هر ساله برمی گردند؟
فیسالیس خود بذر معروف هستند، بنابراین یکبار بکارید و شاید دیگر لازم نباشد آنها را دوباره بکارید.
-
آیا فیسالیس باید در یخچال نگهداری شوند؟
میوه ها در پوسته های کاغذی نگهداری می شوند، حداقل برای یک هفته و حداکثر ده روز در یخچال نگهداری می شوند. هنگام خرید از خشک بودن آنها اطمینان حاصل کنید، زیرا رطوبت باعث پوسیدگی میوه می شود.
-
فیسالیس چه شکلی است؟
فیسالیس مانند درختچه های کوچک با برگهای سبز روشن به نظر می رسند که دارای لبه های دندانه دار هستند. آنها گلهای زرد را در تابستان قبل از دادن میوه در اواخر تابستان تا اوایل پاییز که در پوسته کاغذی بسته بندی شده است، درست شبیه تومیتیلوهای نسبی آنها، ورزش می کنند.
بذر گوجه فرنگی
بذر میوه
نوشیدنی ها