سویا گیاهی مخصوص مناطق گرمسیری می باشد و به دلیل روغن، پروتئین و کنجاله برای تغذیه دام و انسان ها مناسب می باشد. این گیاه یک ساله می باشد و ساقه های پر شاخه با برگ های بیضی، نوک تیز و سبز رنگ دارد.
میوه سویا شبیه لوبیا می باشد و در هر غلاف آن بین سه تا پنج دانه سویا وجود دارد. این گیاه دارای رنگ هایی چون زرد، سفید، سیاه، خاکستری و خال دار می باشد.
این گیاه حدود 5000 سال قبل در چین برای زیاد شدن مقدار نیتروزن در خاک، کاشته می شده است و دیگر اینکه آن را به عنوان یک محصول صنعتی کاشت می کردند.
گیاه سویا در فارسی با نام های دیگری چون سوژا، لوبیا روغنی، لوبیا چینی، نخود فرنگی و لوبیا منچوری وجود دارد. این گیاه در بهار به عنوان کشت اول و در تابستان به عنوان کشت دوم کاشته می شود.
دانه های سویا را به شکل های مختلفی چون آجیل سویای بو داده، نمکی، سرکه ای، لیمویی و … وجود دارد. این دانه ها خواص بسیار زیادی دارند و مکمل بسیار خوبی برای گیاه خواران می باشد.
چه کودهایی برای سویا مناسب می باشد:
گیاه سویا می تواند در انواع خاک ها به صورت رضایت بخش رشد کند، اما در خاک های حاصلخیز همراه با مواد آلی بهترین نتیجه را می دهد.
توجه داشته باشید که خاک هایی با بافت های سبک و شنی برای گیاه سویا مناسب نمی باشد و خاک های شنی رسی که همراه با هوموس و شن هستند برای کاشت سویا بسیار مناسب می باشند.
با توجه به این نکته که شرایط خاک و سیستم خاک ها متفاوت می باشند، مقدار کود مورد نیاز این گیاه هم متفاوت می باشد. سویا بیشتر از دیگر حبوبات به مواد غذایی نیاز دارد.
کودهای شیمیایی مناسب سویا:
کودهای شیمیایی که برای این گیاه لازم می باشد به شرح ذیل است:
نیتروژن:
زمانی که در خاک های حاصلخیز بذر سویا با باکتری های تثبیت کننده نیتروژن تلقیح شوند دیگر نیازی به کود نیتروژن نمی باشد و فقط در خاک های قفیر و فاقد مواد مغذی مقداری نیتروژن لازم می باشد. کمبود نیتروژن باعث کم شدن رشد کلی گیاه می شود و بر اثر کمبود آن کلروفیل در گیاه ساخته نمی شود و برگ ها زرد می شوند. این زرد شدن ابتدا در برگ های مسن تر و قدیمی تر اتفاق می افتد.
ازت:
این عنصر برای افزایش پروتئین دانه گیاه سویا می باشد و روغن آن را کاهش می دهد. اگر ازت را زیادی به سویا بدهید رنگ سبز برگ ها تیره می شوند و باعث می شود که گیاه رشد علفی داشته باشد و ایجاد خوابیدگی در گیاه می شود.
فسفر:
عنصر فسفر برای تشکیل ریشه،گل، تامین پروتئین دانه و غلاف بندی بسیار مهم است. میزان فسفری که به این گیاه باید بدهید به نوع خاک و مقدار کود زراعت قبلی بستگی دارد. کمبود و زیاد بودن این عنصر تاثیر معکوسی بر روی دانه ها دارد. کمبود فسفر باعث ریزش گل ها و جلوگیری از غلاف بندی گیاه می شود و در نهایت باعث ریزش غلاف ها و دانه ها می شود. زیاد بودن این عنصر هم مقدار پروتئین دانه ها را کاهش می دهد.
پتاس:
گیاه سویا در هنگام رشد به مقدار زیادی پتاسیم نیاز دارد و این مقدار در ساقه و برگ های پایینی بیشتر از قسمت های دیگر جذب می شود. بنابراین پتاسیم را باید هنگام رشد بوته ها در دسترس گیاه قرار بدهید. وجود این عنصر باعث می شود که از ریزش غلاف ها جلوگیری شود و میزان روغن دانه ها بالا می رود و باعث پر شدن غلاف ها می شود. دیگر اینکه باعث بالا رفتن مقاومت گیاه در برابر امراض و بیماری ها می شود و مقدار آن هم به نوع خاک و زراعت قبلی بستگی دارد. کمبود پتاسیم باعث زردی و سوختگی برگ های پیرتر و قدیمی تر می شود و این زردی بیشتر از حاشیه برگ ها شروع می شود. دیگر اینکه باعث از بین بردن شادابی گیاه می شود و باعث می شود که گیاه به سرما و بیماری ها ی قارچی حساس تر بشود.
نکته ای که باید به آن توجه داشته باشید این است که کود های مصرفی نباید مستقیما با بذر در تماس باشند. فسفر و پتاس را می توان همرا با شخم زدن پاییزه با خاک مخلوط کنید و یا به صورت نواری در دو طرف بذر به گیاه بدهید.
کلسیم:
کلسیم باعث رشد گیاه می شود و بازدهی آن را افزایش می دهد. این عنصر همچنین برای رشد و پیشرفت طبیعی باکتری غده و ایجاد موثر غده گیاهچه ها ضروری می باشد.
منیزیم:
این عنصر برای به وجود آمدن کلروفیل بسیار موثر است و کمبود آن باعث کاهش فعالیت باکتری غده می شود و این کمبود در خاک های اسیدی بیشتر دیده می شود.
برای مطالعه مقاله چگونگی رشد سویا می توانید از این لینک استفاده نمایید.
منگنز:
گیاه سویا نسبت به کمبود منگنز بسیار حساس می باشد و در اثر کمبود آن بوته ها کوتاه می شوند و برگ ها زرد می شوند. کمبود این عنصر در زمان رشد گیاه باعث می شود که لکه های زرد و سفید بین رگ برگ های گیاه به وجود بیاید. با اضافه کردن مقدار مورد نیاز این عنصر به گیاه این مشکل به راحتی رفع می شود. بهترین روش برای رفع کمبود منگنز پاشیدن محلول سولفات و یا اکسید منگنز بر گیاهان می باشد.
گوگرد:
بیشتر خاک های گرمسیری با کمبود این عنصر مواجه هستند و در صورت کمبود باید سوپر فسفات ساده یعنی کودی که شامل این ماده است را به گیاه بدهیم، زیرا این عمل بهتر است تا کود را به صورت جداگانه به گیاه بدهیم.
آهن:
در خاک های دارای PH بالا و گچ زیاد معمولا کمبود آهن وجود دارد و این کمبود باعث زرد شدن برگ ها و کاهش رشد گیاه می شود. علاوه بر این عنصر آهن در ساخت کلروفیل و تنفس گیاه نقس زیادی دارد. برای از بین بردن کمبود این عنصر می توانید سولفات فروس و یا کلات آهن به خاک این گیاه بدهید.
مولیبدن:
این عنصر برای تثبیت نیتروژن اتمسفر توسط باکتری ها خیلی مهم می باشد و کمبود آن باعث زرد شدن برگ ها می شود.
روی:
کم شدن این عنصر باعث می شود که رنگ برگ ها قهوه ای روشن شود و بیشتر برگ های پیرتر قهوه ای می شوند.
مس:
عنصر مس باعث فعال سازی آنزیم ها می شود. کمبود آن هم باعث رشد ناقص و کاهش محصول می شود. کمبود مس معمولا در خاک های شنی دیده می شود.
بر:
معمولا خاک های قلیایی و خاک های غنی از مواد آلی به کمبود بر دچار می شوند و گیاه سویا به کمبود این عنصر بسیار حساس است. ار عوارض کمبود این عنصر رشد ناقص این گیاه می باشد، زیرا بر باعث تقسیم سلول و طویل شدن سویا می شود. بهتر است که از این عنصر به میزان کمی استفاده کنید، زیرا استفاده زیاد از این عنصر باعث مسمومیت گیاه می شود.
کبالت:
مقدار زیاد از این عنصر کبالت باعث سمی شدن سویا می شود.
برای مطالعه مقاله معرفی گیاه سویا می توانید از این لینک استفاده نمایید.
استفاده از کودهای دامی برای سویا:
مصرف بیش از حد استفاده از کودهای شیمیایی توسط کشاورزان برای بالا بردن کیفیت محصول، مشکلات بسیاری را از جنبه های اقتصادی و زیست محیطی به وجود آورده است. یکی از راه های حل این مشکل استفاده از کودهای دامی می باشد.
این کودها کیفیت خاک را از راه بهتر کردن ساختمان خاک، نگهداری مواد غذایی خاک و فعالیت بیولوژیکی بالا می برد.
با استفاده از کودهای دامی مصرف کودهای شیمیایی کم می شود و علاوه بر تامین مواد مغذی برای گیاه یه صورت طبیعی، به حفظ محیط زیست هم کمک می شود.
کود دامی به گیاه کمک می کند که مقاومت آن ها نسبت به شرایط کم آبی، بیماری ها و آفات بیشتر شود. حال برای استفاده بهینه از این کودها، می توانید از تلفیق کودهای شیمیایی و دامی استفاده کنید. این کار باعث کاهش هزینه می شود و عملکرد کیفی و کمی گیاه را بالا می برد.
برای استفاده از کودهای دامی بهتر است که از کود دامی پوسیده استفاده کنید، زیرا در کود دامی پوسیده دیگر بذر و علف های هزر وجود ندارد و این برای بهبود کیفیت گیاه بهتر می باشد. برای بدست آوردن کود دامی پوسیده بهتر است که مدتی کود دامی را در مکانی دپو کنید و هر هفته کود را زیرو رو کنید تا بذر علف های هرز آن از بین برود.
بهترین زمان برای کوددهی سویا:
کاشت گیاه سویا به شرایط آب و هوایی منطقه بستگی دارد و اگر در کاشت سویا تاخیر ایجاد شود باعث کم شدن عملکرد این گیاه مخصوصا در آب و هوای گرم می شود. زمان کاشت سویا نباید با گرمای شدید همزمان بشود.
نوع زودرس این گیاه در نواحی سردسیر و آذربایجان کاشت می شود، نوع متوسط رس آن در قسمت های شمالی، مرکزی و خراسان و در بخش های گرمسیری در خوزستان کاشت می شود.
معمولا گیاه سویا را در اردیبهشت ماه کاشت می کنند و این زمان دو تا سه هفته بعد از آخرین یخبندان منطقه، هنگامی که دمای خاک به 16 درجه و دمای هوا به 21 درجه برسد می باشد. زمان اصلی کاشت برای سویا در مناطق سردسیر بهار و در مناطق گرمسیر پاییز می باشد.
بهترین زمان ها برای کوددهی گیاه سویا قبل از کاشت این گیاه و برای آماده سازی زمین می باشد. مرحله بعدی بعد از کاشت زمانی که بوته ها رویش کردند و برگ دادند می باشد. مرحله بعدی کوددهی بعد از گلدهی گیاه می باشد. این زمان هنگامی است که غلاف گیاه تشکیل شود.