خرما یا نخل از درختان مثمر برای کاشت در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری به شمار می رود که در مناطق گرمسیری و جنوبی ایران رشد می کند. میوه گرد، استوانه ای و بیضی شکلی دارد که دارای طعم شیرینی است و از ارزش غذایی بالایی برخوردار است که بسته به شرایط اقلیمی و محیطی رشد دارای ارقام و واریته های مختلفی است که از عمر اقتصادی بالایی برخوردار است.
میوه آن به صورت خوشه ای ظاهر می شود و از باردهی بالایی برخوردار است که هرس آن در چندین مرحله انجام می شود و از جمله درختان مقاومی به شمار می رود که ریشه عمیقی دارد و برای رشد به نور کامل خورشید نیاز دارد که به راحتی از طریق بذر و پاجوش تکثیر می شود که ما در این مقاله به مراحل مختلف کاشت تا برداشت درخت خرما و واریته های مختلف آن خواهیم پرداخت خواهیم پرداخت پس در ادامه مطلب در فروشگاه اینترنتی پوپونیک همراه ما باشید.
مشخصات گیاهی کامل درخت خرما:
خرما نام گونه ای درخت خاص مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از تیره نخل ها به شمار می رود و از جمله گیاهان تک لپه ای است که میوه خوراکی ای گرد، کشیده و استوانه ای مانندی تولید می کند که دارای پوست نازکی است که به قسمت گوشتی گیاه می چسبد، خرما از طعم شیرینی برخوردار است که در مرکز آن هسته سفت و سختی قرار دارد که هسته آن بزرگ و استوانه ای مانند است که از هسته آن نیز به صورت آسیاب شده برای تهیه نان، کیک و … استفاده می کنند. قسمت گوشتی این گیاه طعم شیرینی دارد که علاوه بر مصرف خوراکی به جای قند به هنگام نوشیدن چای و سایر موارد استفاده می کنند که بسته به نوع درخت میوه آن در رنگهای مختلف سیاه، قهوه‌ای و … ظاهر می شود.
مشخصات گیاهی کامل درخت خرما
میوه درخت خرما:
میوه این گیاه به صورت خوشه ای بر روی شاخه گیاه ظاهر می شود که دارای شاخه های بزرگ و طویلی است که برگ های شانه ای مانند بزرگی دارد که از بخش های مختلفی شاخه و برگ آن برای تهیه خانه، حصیر و سبد استفاده می کنند. از باردهی بالایی برخوردار است که رشد آسانی نیز دارد که نیاز به مراقبت آنچنانی ندارد. شاخه و برگ های درخت خرما در قسمت بالایی درخت ظاهر می شوند طوریکه در قسمت پایینی تنه هیچ شاخه و برگی رشد نمی کند، درخت خرما همچون تنه ای راست و ایستاده رشد می کند.
میوه درخت خرما با نام های مختلفی همچون خارک و خزک نیز شناخته می شود که از ارزش غذایی فوق العاده بالایی برخوردار است و سرشار از ویتامین های مختلفی است که در بهبود، پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری های موثر است و از جمله قدیمی ترین میوه هایی به شمار می رود که بشر آن را کشف کرده است. جالب است بدانید که درخت خرما در هر 5 قاره جهان رشد می کند طوریکه شما در مناطق مختلف جهان می توانید آن را کشت کنید که دارای ریشه عمیقی است و شاید هم به همین دلیل است که نیاز آبی کمی دارد و در برابر کم آبی مقاوم است و از جمله درختان تک لپه ای به شمار می رود که ریشه اصلی ندارد به همین دلیل پس از آنکه ریشه اولیه گیاه از دانه گیاه بیرون آمد ریشه های ثانویه آن ظاهر می شود.
گیاهی دو پایه است به این صورت که هم دارای درختان نر و هم ماده است که درختان ماده آن میوه می دهند که برای میوه دهی در کنار درختان ماده باید چندین درخت نر نیز بکارید تا عمل گرده افشانی گیاه به درستی انجام شود که عمل گرده افشانی از درختان نر به ماده انجام می شود؛ درختان نر گل های سفید خاکی و درختان ماده گل های زرد رنگی را تولید می کند. از طول عمر بالایی برخوردار است طوریکه اگر شرایط رشد مهیا باشد تا 200 سال هم عمر می کند ولی پس از گذشت صد سال معمولاً درخت را قطع می کنند چرا محصول آن کاهش پیدا می کند.
درخت خرما
انواع درخت خرما:
درخت خرما دارای ارقام و واریته های زیادی است که از مهمترین آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود.
درخت خرما مضافتی بم:
خرما مضافتی بم همانطور که از نامش پیداست بومی بم در استان کرمان است که با نام خرما کیمیا شناخته می شود که در واقع معروفترین گونه خرما به شمار می رود؛ طعم دلچسب و شیرینی دارد و بسیار گوشتی است که برای تازه خوری مناسب است و از ماندگاری بالایی برخوردار است که در مناطق گرمسیری رشد می کند.
درخت خرما پیارم:
درخت خرمای پیارم که با نام خرما مربعی و شکلاتی شناخته می شود از جمله خرماهای نیمه خشک به شمار می رود که در واقع گران ترین نوع خرما است که در مناطقی از ایران به خصوص حاجی آباد هرمزگان به وفور به چشم می خورد که ظاهری بیضی شکل به رنگ سیاه دارد که در سایز درشت رشد می کند.
درخت خرما کبکاک:
خرما کبکاک از مهمترین و معروفترین خرماهای جنوب ایران به شمار می رود که در سایز درشت ظاهر می شود و در مناطق گرمسیری رشد می کند که از استاندارد بالایی برخوردار است، دارای طعم شیرینی است که استفاده های مختلفی از آن می کنند که از باردهی بالایی برخوردار است.
درخت خرما زاهدی:
خرما زاهدی یا طلایی ظاهری بیضی شکل دارد که دارای بافتی نرم است که طعم دلچسبی دارد و از پوست ضخیمی برخوردار است که به صورت نیمه خشک ظاهر می شود؛ نسبت به سایر خرماها شیرینی کم تری دارد و سرشار از فیبر است که از قدرت انبارداری بالایی برخوردار است که به آسانی حمل و صادر می شود و از جمله خوش طعم ترین خرماها به شمار می رود.
درخت خرما عجوه:
این نوع خرما برخلاف سایر خرماها ترکیبی نرم و خشک دارد و از طعم شیرینی برخوردار است که وقتی آن را در دهانتان می گذارید نرم و گوشتی می شود که خواص دارویی و درمانی زیادی دارد و در بیشتر مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می کند.
درخت خرما انبارا:
خرما انبارا ظاهری بزرگ و در عین حال گوشتی دارد که دارای هسته کوچکتری است و از جمله گران ترین گونه های خرما به شمار می رود که جنبه صادراتی دارد که از طعم شیرینی برخوردار است.
درخت خرما صفوی:
خرمای صفوی بومی عربستان و شهر مدینه است که در این مناطق به وفور کاشت می شود، نام گونه ای خرمای نیمه خشک است که بافتی نرم به رنگ سیاه دارد که در سایز متوسط ظاهر می شود که از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و دارای باردهی خوبی است.
درخت خرما خلاص:
خرمای خلاص هنگامی که تازه است حالت چسبناک دارد که از باردهی خوبی برخوردار است و طعم دلچسبی دارد و در بیشتر مناطق رشد می کند.
درخت خرما مدژول:
خرما مدژول نوعی خرما درشت با طعم کاراملی به شمار می رود که در فرم خشک ظاهر می شود که بسیار گوشتی است و به الماس خرماها معروف است که در مناطقی از ایران نیز آن را کشت می کنند.
درخت خرما شکری:
خرما شکری دارای طعم ترد و شیرینی است که خاصیت دارویی و درمانی زیادی دارد که در مناطق جنوبی ایران نیز آن را کشت می کنند و از باردهی بالایی برخوردار است.
درخت خرما خدری:
خرما خدری ظاهری قهوه ای رنگ و خشک دارد که دارای طعم شیرینی است که دارای پوست چروکیده ای است که در سایز بزرگ و کوچک رشد می کند که جنبه صادراتی نیز دارد.
درخت خرما برهی:
خرما برهی ظاهری زرد و ترد دارد که دارای مزه کاراملی است که به مانند بسیاری از خرماها از طعم شیرینی برخوردار است که از قدرت انبارداری بالایی برخوردار است و دارای باردهی مناسبی است.
درخت خرما ساغای:
خرما ساغای بومی عربستان و شهر ریاض است که ظاهری قهوه ای شکل دارد که دارای قسمت نوک تیز زرد رنگی است که دارای پوستی چروکیده است که برخلاف سایر گونه ها پوسته پوسته نمی شود.
درخت خرما استعمران:
خرما استعمران در گروه خرماهای نیمه خشک قرار دارد که دارای حمل و نقل آسانی است که جنبه صادراتی دارد و از میزان قند بالایی برخوردار است.
درخت خرما شاهانی:
خرما شاهانی از خرماهای تر به شمار می رود که طرفداران زیادی دارد و دارای بافتی نرم و در عین حال مرطوب است که از آن علاوه بر تازه خوری برای تهیه شیره خرما نیز استفاده می کنند که بسیار خوش رنگ است که با نام های مختلفی نیز شناخته می شود.
درخت خرما ربی:
خرما ربی حالتی نیمه خشک دارد که حالتی ماندگار و مطلوب دارد و دارای ظاهری چروکیده است که قدی کشیده دارد.
درخت خرما آل مهتری:
خرما آل مهتری از ارقام زودرس به شمار می رود که در سایز کوچک و کشیده رشد می کند و با توجه به اینکه زودرس است از ارزش تجاری بالایی برخوردار است، این نوع خرما در اصل بومی استان هرمزگان است.
درخت خرما خضراوی:
خرما خضراوی از گونه های خرمای نرم به شمار می رود که از عراق به ایران آمده است که هسته آن از میوه جداست و از باردهی بالایی برخورداراست و در بیشتر مناطق رشد و از رشد آسانی برخورداراست که عمر اقتصادی بالایی دارد.
درخت خرما خاصویی:
خرما خاصویی از گونه های مرغوب خرما به شمار می رود که قابلیت انبارداری و نگهداری بالایی دارد که ظاهر آن بیشترین شباهت را به بامیه تازه دارد که بسیار معروف و پرطرفدار است.
درخت خرما مرداسنگ:
خرما مرداسنگ در سایز متوسط رشد می کند و از جمله خرماهای معروف استان کرمان به شمار می رود که طعم بی نظیری دارد.
انواع درخت خرما
روش های تکثیر درخت خرما:
درخت خرما از طریق بذر، پاجوش، پیوند تکثیر می شود.
کشت بذری درخت خرما:
در کشت بذری هسته خرما را از قسمت گوشتی گیاه جدا کنید و آن را خوب بشویید تا هیچ گوشتی بر روی هسته باقی نماند، سپس یک ظرف را با آب تازه و ملایم پر کنید و هسته آن را به مدت 48 ساعت در آب نگهداری و هر از چند گاهی آب آنرا تعویض کنید، یک دستمال کاغذی یا دستمال مرطوب تهیه کنید و هسته خرما را در داخل آن قرار دهید و روی آن را با دستمال کاغذی بپوشانید و آن را مرطوب کنید، یک نایلون تهیه کنید و دستمال کاغذی را در داخل آن قرار دهید و درب آن را محکم ببندید و به مکانی گرم و مرطوب منتقل کنید و به مدت 6 تا 8 هفته در دمای 21 تا 24 درجه سانتی گراد نگهداری کنید که پس از گذشت مدتی بذر گیاه جوانه می زند و شروع به رشد می کند، در این هنگام یک گلدان در ابعاد و زهکشی مناسب تهیه کنید و بذر گیاه را در داخل آن بکارید و روی آن را با مقداری خاک بپوشانید پس از مدتی گیاه رشد می کند، زمانی که گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید نهال به دست آمده را طی مراحلی به گلدان بزرگتر و در نهایت به زمین اصلی منتقل کنید.
کاشت پاجوش درخت خرما:
در کنار ریشه درخت خرما ریشه های فرعی زیادی رشد و بعضاً سر از خاک بیرون و شروع به رشد می کند که شما برای تکثیر می توانید این پاجوش ها را از خاک و از ریشه جدا و بکارید برای این منظور بستر پاجوش را نرم و خاک آن را جدا کنید، پاجوش را از ریشه گیاه جدا کنید سپس گودالی در عمق مناسب ایجاد و پاجوش را درست در مرکز گیاه بکارید و با خاک اطراف آن را پر کنید تا پاجوش رشد خود را آغاز کند.
کاشت بافت درخت خرما:
این نوع تکثیر در واقع عبارت است از نوعی تکنیک برای تولید و همچنین تکثیر گیاه کامل خرما از سلول بافت که به دو صورت از طریق اندام زایی و جنین رویشی با گیاه میسر می شود که برای هر روش شما نیاز به استفاده از هوای تصفیه شده و آزمایشگاه استریل شده دارید.
شرایط محیطی رشد درخت خرما:
درخت خرما نیز مانند درختان دیگر نیاز به شرایط محیطی مناسب برای رشد و باردهی دارد.
ارتفاع:
ارتفاع این درخت بین 10 تا 30 متر است که البته بسته به شرایط اقلیمی و محیطی رشد ممکن است بیشتر و کمتر نیز شود.
نور:
گیاهی آفتاب دوست به شمار می رود که برای رشد و نمو به نور کامل خورشید نیاز دارد بنابراین روزانه 7 تا 9 ساعت نور خورشید برای این گیاه ضروری است.
دما:
دمای مناسب برای رشد این گیاه بین 20 تا 45 درجه سانتی گراد است.
خاک:
در گستره وسیعی از خاک ها رشد می کند و نسبت به خاک زیاد حساس نیست.
آبیاری:
به آبیاری کم و در عین حال منظم و متوسطی نیاز دارد که بین دو آبیاری سطح خاک باید کاملاً خشک باشد.
فاصله کاشت:
فاصله کاشت درختان خرما از یکدیگر 5 متر و فاصله بین ردیف ها 5 تا 6 متر است.
کشت بافت درخت خرما
زمان و مقدار کوددهی به درخت خرما:
درخت خرما برای رشد بهینه و افزایش گلدهی و کیفیت میوه نیاز به کود دهی مناسب و به موقع دارد که بسته به نوع درخت و شرایط محیطی می توانید از کودهای مختلفی استفاده کنید که در این میان هر دو تا سه سال استفاده از کودهای حیوانی توصیه می شود که بهترین زمان استفاده از آن فصل زمستان است، همچنین استفاده از کودهایی که دارای مقادیری ازت، پتاسیم و فسفر هستند نیز توصیه می شود که بهترین زمان استفاده از کودهای شیمیایی بهمن و تیر ماه است که البته بسته به نوع سم و کود مصرفی ممکن است زمان آن متفاوت باشد به همین دلیل به هنگام خرید از کارشناس زمان و نحوه مصرف را سؤال کنید.
هرس درخت خرما:
درخت خرما نیز به مانند سایر درختان برای ادامه حیات نیاز به هرس دارد که هرس آن کمی متفاوت تر از سایر درختان است چرا که شما در هرس سایر درختان شاخه های زنده را هم گاها قطع می کنید ولی در هرس درخت نخل یا خرما صرفاً باید شاخه های خشک شده و مرده را قطع کنید که به پنج روش به قرار زیر انجام می شود.
هرس برگ:
درخت خرما در طول سال چندین حلقه برگ تولید می کند که هدف از هرس برگ در واقع سهولت دسترسی به تاج درخت نخل برای برداشت و بهبود تهویه درخت است که زمان هرس آن پس از برداشت محصول انجام می شود که در آن باید برگهای آلوده و خشک شده را از درخت قطع کنید.
هرس دمبرگ یا تکریب:
افرادی که دارای باغ های تجاری هستند باید توجه داشته باشند که عمل هرس برگ در نخلستان های تجاری به دو صورت انجام می شود که در مرحله نخست بیشتر برگ ها هرس می شوند که برگ های خشک و پلاسیده و بیمار از درخت جدا می شوند و در مرحله دوم هرس که تکریب نیز به آن می گویند و هر دو تا سه سال یکبار انجام می شود بخش زیادی از باقی مانده دمبرگ های در فصل پاییز پس از اولین بارندگی حذف و بریده می شوند که به این عمل تکریب یا دمبرگ می گویند.
هرس خار:
توجه داشته باشید که وجود خار در برگ ها یک عامل مزاحم به شمار می رود به همین دلیل قبل از گرده افشانی می بایست این خارها را حذف کنید که برای این مورد استفاده از خارزن دستی که بسیاری از خرما کاران از آن استفاده می کنند توصیه می شود.
هرس دم خوشه ها:
پس از اتمام برداشت میوه درخت خرما می بایست در اولین فرصت اقدام به حذف دم خوشه های باقیمانده درخت خرما کنید که این کار هم در ارقام ماده و هم نر صورت می گیرد، چرا که در بیشتر مواقع این دم خوشه ها می توانند عامل انتقال بیماری های قارچی و .. باشند.
هرس پاجوش و تنه جوش:
توجه داشته باشید که در کنار درخت نخل پاجوش های زیادی رشد می کنند که نگهداری طولانی مدت آنها مشکلاتی را ایجاد می کند و باعث کاهش عملکرد درخت نخل می شود به همین دلیل شما باید پاجوش های گیاه را از درخت قطع و به پاجوش هایی که در میان تنه درخت نیز ظاهر می شوند بی اعتنا باشید و آنها را نیز از تنه گیاه جدا کنید.
آفات و بیماری های رایج و روشهای مبارزه با آفات خرما
آفات و بیماری های درخت خرما:
از آفات و بیماری های رایج درخت خرما می توان به موارد زیر اشاره نمود.
کرم میوه خوار خرما:
کرم میوه خوار نوعی حشره بالغ به رنگ خاکستری مایل به سفید است که پولک های نقره ای رنگی دارد که لاروهایی را ایجاد و به میوه گیاه خسارت وارد می کند که برای از بین بردن این آفت می توانید از روشهای مبارزه فیزیکی و همچنین سم پاشی استفاده کنید.
کنه گردآلود یا تار عنکبوتی خرما:
این نوع حشره به رنگ سفید و تیره مات متمایل به رنگ زرد است که بر اثر تغذیه ای که از برگ و میوه گیاه می کند باعث تغییر رنگ آنها به زرد کم رنگ می شود و میوه های آن چروکیده و در نهایت به زمین می افتند.
سوسک شاخدار:
سوسک شاخدار نام حشره ای بالغ است که به بخش های مختلف گیاه خسارت وارد می کند که در قاعده دمبرگ اصلی و همچنین دم خوشه ها زندگی می کند که در نتیجه باعث سائیدگی این بخش و شکسته شدن آنها می شود.
سرخرطومی حنایی خرما:
سرخرطومی حنایی خرما حشره ای خطرناک برای درخت خرما به شمار می رود که آفت آن مربوط به مرحله لاروها است که از بافت های زنده تنه تغذیه می کند.
سوسک کرگدنی خرما:
سوسک کرگدنی نام نوعی حشره است که به بخش های مختلف گیاه خسارت وارد می کند.
زنجرک خرما:
زنجرک خرما از آفات رایج درختان خرما در ایران به شمار می رود که در واقع نام حشره ای بالدار به رنگ زرد است که شیره گیاه را می مکد و خساراتی را به محصول وارد می کند که در اثر حمله به درخت آن را چسبناک می کند که استفاده از سموم شیمیایی و مبارزه فیزیکی می تواند به از بین رفتن این آفت کمک کند که رعایت فواصل کاشت و آبیاری در حد نیاز و رعایت بهداشت از جمله روشهای مبارزه فیزیکی به شمار می رود.
بیماری پوسیدگی گل آذین خرما:
این بیماری باعث پوسیدگی گل آذین خرما می شود و خساراتی را به بار می آورد که راه مبارزه با آن استفاده از سمپاشی است.
لکه برگ گرافیولای درخت خرما:
این آفت لکه های را بر روی برگ درخت خرما ایجاد می کند که راه مبارزه با آن هرس برگهای آلوده و سوزاندن آنها است.
پژمردگی و خشکیدگی خرما:
این بیماری همانطور که از نامش پیداست باعث خشکیدگی و پژمردگی خوشه خرما می شود.
نحوه برداشت خرما:
برداشت میوه درخت خرما کار چندان سخنی نیست برای این منظور باید از درخت بالا بروید و با استفاده از داس یا سایر ابزار کشاورزی خوشه درخت خرما را از درخت قطع کنید و سپس با استفاده از طناب خوشه خرما را به پایین هدایت کنید در پایین درخت پس از برداشت آنها را جمع آوری و میوه خرما را از شاخه گیاه جدا و در داخل جعبه یا سبد بگذارید که این را می توانید در پایین درخت یا کارگاه و خانه انجام دهید.
نحوه برداشت خرما
خواص خرما:
از مهمترین خواص خرما می توان به موارد زیر اشاره نمود.
- برای لاغری مناسب است.
- در درمان یبوست موثر و سلامت قلب را تضمین می کند.
- در درمان و بهبود دریابت موثر است.
- در کاهش استرس موثر است.
- سلامت استخوان ها را تضمین و فشار خون را تنظیم می کند.
- باعث افزایش میل جنسی و باروری در مردان می شود.
- اسهال را درمان و باعث سلامت مغز می شود.
- در پیشگیری از سرطان موثر است.
- شب کوری را درمان می کند و برای پوست مفید است.
کاربرد خرما:
از خرما استفاده های مختلفی به قرار زیر می کنند.
- از میوه این گیاه برای تازه خوری استفاده می کنند.
- برای تهیه خرمای عسل مناسب است.
- از برگ و شاخه این گیاه برای تهیه حصیر، سبد و سایر صنایع دستی استفاده می کنند.
- از هسته خرما برای تهیه آرد کیک و نان استفاده می کنند.
سخن پایانی:
خرما از درختان مثمر به شمار می رود که میوه خوشمزه ای را تولید می کند که علاوه بر میوه از بخش های مختلف آن همچون برگ، شاخه و هسته آن نیز استفاده می کنند که خواص بسیاری دارد و از جمله مواد غذایی با ارزش به شمار می رود که تاریخچه ای بسی طولانی دارد که بیش از 100 سال عمر می کند.
خرما از جمله میوه هایی است که تراز تجاری بالایی دارد و بیشتر جنبه صادراتی دارد که قابلیت رشد در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری را دارد، از رشد آسانی برخوردار است که دارای ارقام و واریته های مختلفی است، اگر چنانچه شما نیز تجربه کاشت، داشت تا برداشت درخت خرما را دارید تجربیات و دیدگاه های خود را با ما و دیگر مخاطبان پوپونیک به اشتراک بگذارید.
امیدواریم از خواندن این مطلب لذت برده باشید، فروشگاه اینترنتی پوپونیک شما را به خواندن مقاله های زیر دعوت می نماید.
بذر گوجه فرنگی
بذر میوه
نوشیدنی ها