کاکتوس گیاهی است بسیار زیبا و به عنوان یک گیاه مقاوم در برابر خشکی شناخته می شود. انواع کاکتوس بیش از 132 نوع است. چند سالی است که این گیاه به طور گسترده در حال کاشت و پرورش به منظور استفاده به عنوان گیاه خانگی است. کاکتوس ها هر کدام شکل و شمایل خاص خود را دارند و از نظر ظاهر با هم متفاوت هستند.
تمام کاکتوس ها خاردار نیستند ولی همگی دارای سلول هایی با روزنه های هوایی در سطح پوست می باشند. زندگی این گیاهان بر اساس خشکسالی، کمبود مواد غذایی و گرمای شدید تابستان ها تنظیم شده است به طوری که در گرمای فصل تابستان این گیاهان به خواب می روند ولیکن هوای خنک موجب به گردش درآمدن شیره گیاهی و ایجاد گل می شود.
خانواده کاکتوس ها:
دسته بندی کاکتوس ها به صورت کلی شامل موارد زیر است:
پرسیکا Pereskia:
این نوع از کاکتوس ها حدود 17 نوع است که بسیار شبیه به هم هستند. خواستگاه آن ها در مناطق بین برزیل و مکزیک است. انواع پرسیکا، برگ های محکم، بزرگ و معمولا سبز روشنی دارند و ساقه های آن ها نازک هستند. تیغ های این دسته ها معروف و گاهی بسیار بزرگ هستند.
این گونه ها به صورت درختچه ارتفاعی بین 2 تا 7 متر هستند و گاه تا 10 متر نیز می رسد. ریشه ها گاهی بسیار ضخیم می شوند. برخی از انواع این کاکتوس ها دارای گل های صورتی، بنفش، نارنجی، زرد یا کرم هستند.
درخت مانند، دارای برگ های پهن، گل ها دارای دم گل کوتاه، گل ها به صورت دست های و شبیه گل نسترن های وحشی، از قدیمی ترین کاکتوس ها است این نوع کاکتوس ها بیشتر به درختان جنگلی شبیه هستند و بی شباهت به درختان کوچک مرکبات نیستند. بوته ها تیغ دار هستند ولی تیغ های این گیاهان شباهتی به تیغ کاکتوس های دیگر ندارد. پرسکیای گل درشت از مهمترین گیاهان این زیر خانواده است و به انگلیسی رز کاکتوس نامیده می شود.
اپونتیا Opuntia:
گونه ای دارای ساقه های خزنده و گوشتی است. این نوع از کاکتوس امروزه بسیار معروف است و به عنوان گلدان زینتی در خانه ها استفاده می شود. تنه ی این گونه از کاکتوس ضخیم است و ارتفاع آن ممکن است تا 5 نیز رشد کند. خواستگاه اصلی این نوع از کاکتوس را می توان مناطق کویری و صحراها گفت.
شاخه های رشد کرده از بدنه به تدریج پهن می شوند و آن ها نیز گوشتی هستند. تیغ های آن خیلی درشت نیستند و معمولاً در همه جای این کاکتوس ها دیده می شوند. گل ها شبیه یک گلابی کوچک سر برگ ها می رویند و زیبایی این کاکتوس را چند برابر می کنند.
راکت مانند، فاقد برگ، گل ها فاقد دم گل، گلها مثل چرخ دنده هستند. تیغ های آنها به راحتی کنده می شود، ساقه ها بندبند و در محل گره ترد و شکننده اند. روی آن ها را تیغ های مجتمع و کوتاه و نرم پوشانده است که به آسانی از جا کنده می شود و با لمس کردن آنها تعداد زیادی تیغ به دست می چسبد.
سرئه Cereeae:
این کاکتوس ها مخروطی هستند؛ بهترین جایگاه برای آن ها مناطق سردسیری هستند البته در گلخانه ها نیز کاشت و پرورش می شوند. برخی از گونه های این نوع از کاکتوس، خارهای تیز و آزار دهنده ای دارد و برخی اصلا خار دار نیستند. معمولاً کاکتوس های سرئه کوچک هستند، فرم دایره وار دارند و انواع گل دار آن، گل دهی منظمی دارند.
ستونی، فاقد برگ، گلها فاقد دم گل و بسیار زیبا هستند و مستقیماً روی ساقه و تنه قرار دارند، برخی گونه ها تیغ ندارند. این زیر خانواده به راسته های مختلف تقسیم می شود که شامل گونه های معروف سرئوس، کلیستو کاکتوس و غیره است.
اکینوکاکتانه Echinocactanae:
کاکتوس های این خانواده، همه کوچک هستند و برخی از آنها به صورت سرشار از تیغ اند. گل های آنها بسیار زیبا و مشهور هستند.
کاکتانه Cactanae:
اینها نیز مانند دسته ی بالا، کوچک و گرد هستند. گل ها و میوه های شان، به طور معمول در بالای کاکتوس قرار دارند.
کوری فانتانه Coryphantanae:
گونه های این کاکتوس، تقریبا کروی شکل هستند. تیغ هایشان نسبت به سایر گونه ها، بلند تر است.
اپی فیلانه Epiphyllanae:
مشهور ترین نوع کاکتوس، ارکید کاکتوس و کریسمس هستند. شاخه های این کاکتوس ها پهن با برگ های معمولاً بدون تیغ هستند. گل های این گونه ها درخشندگی و زیبایی چشم گیری دارند.
ریپسالیدانه Rhipsalidanae:
این گونه، شاخه هایی کشیده دارند و بیشتر به حالت بند بند هستند، شاید به همین خاطر است که آن را کاکتوس زنجیره ای نیز می نامند. گل های این گونه های کوچک هستند.