در زمانی که یهودیان مشغول خرید برای جشن هانوکه هستند، مسیحیان به دنبال خرید برای جشن کریسمس هستند، ایرانیان از هر قومیت و فرهنگ و مذهب مشغول آمادهسازی برای شب یلدا یا شب چله، می باشند که اصالت آن احتمالا به دوران میتراییسم یا پیش از آن می رسد. در زیر همه چیزهایی است که باید در مورد شب یلدا بدانید، از جمله اینکه چگونه می توانیم به این جشن بپیوندیم و مانند یک ایرانی آن را جشن بگیریم.
کی جشن یلدا گرفته می شود؟
شب یلدا بایست طولانی ترین شب یلدا باشد، از این رو روز سی ام آذر ماه که آخرین شب پاییز و اولین شب زمستان است این جشن برگزار می شود.
چرا شب یلدا یک مناسبت خاص است؟
شب یلدا یا همان شب چله از آیین میتراییسم است و واژه ی آن در سریانی به معنای تولد است. از آنجایی که روزها پس از یلدا کم کم طولانی تر می شوند، جشن تولد خورشید به عنوان نمادی از نور غلبه بر تاریکی، پیروزی خیر بر شر است. شب یلدا در شعر فارسی نمادی از تنهایی، انتظار و دوری از عزیز است. همانطور که نور بر تاریکی پیروز می شود، انتظار و تنهایی تمام می شود و خوبی ها غالب می شود. آنها می گویند آداب و رسوم مربوط به شب یلدا در زمان های قدیم برای محافظت از مردم از شر در طولانی ترین شب بوده است.
در کدام کشورها یلدا جشن گرفته می شود؟
به غیر از ایران، یلدا در اقلیم کردستان، تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان و ازبکستان جشن گرفته می شود.
با این مقدمه می رویم به سراغ اینکه جشن یلدا چه روندی دارد و چه کارهایی را بایستی انجام داد، در اینجا هفت گام برای رسیدن به یلدا را بررسی می کنیم، ببینید ایرانیان چگونه شب یلدا، طولانیترین شب سال را جشن میگیرند و این مراحل ساده را دنبال کنید تا به این جشن بپیوندید!
1- میز را بچینید
به طور سنتی، میز یک کرسی است، کرسی یک میز چوبی کوتاه با یک آتش زغالی کوچک (و تنظیم شده) با لحاف و پتوهای ضخیم پوشیده شده است. دور این میز می نشینید، پتو را روی خود می کشید و پاهایتان را زیر آن دراز می کنید. در قدیم مادربزرگ ها آن را درست می کردند و آنقدر گرم و دنج باورنکردنی است که وقتی زیر آن لم می دهید، هیچ چیز نمی تواند شما را بیرون بکشد! (و به اندازه کافی خنده دار)
اما اروپاییان کرسی را بیشتر با ژاپن می شناسند تا ایران. پدر و مادرانمان ممکن است از خاطره ی استفاده از کرسی گفته باشند ولی امروزه به ندرت دیده می شود. اما در کشور ژاپن هنوز سنت استفاده از کرسی وجود دارد. اما اگر می توانید در ایران کرسی را تجربه کنید، بایستی خود را خوش شانس بدانید زیرا این روزها متأسفانه به بخشی از فرهنگ ایرانی در حال انقراض تبدیل شده است. در هر صورت، برای تنظیم همه چیز به یک میز نیاز دارید. میز مهمان شما نیز برای یلدا این کار را می کند.
2- میوه هایی با رنگ قرمز و آجیل و خشکبار بخورید
نکته کلیدی در اینجا میوه های قرمز است، به ویژه هندوانه و انار، خوردن هندوانه قرار است شما را از ابتلا به سرماخوردگی زمستانی ایمن کند و همچنین شما را از گرمای سوزان تابستانی که به زودی فرا می رسد خوب و خنک نگه می دارد. پوست انار نماد تولد یا طلوع میترا است در حالی که دانه های یاقوت انار نماد درخشش زندگی است. در حالی که خرمالو، سیب و سایر میوه های پاییزی نیز ممکن است سفره را زیبا کنند، هندوانه و انار (در صورت تمایل با گلپر (گلپر ایرانی) پاشیده شده) میوه های اصلی شما هستند.
همچنین باید مطمئن شوید که از آجیل و خشکبار (میوه خشک) برای میان وعده در طول شب استفاده می کنید. فروشگاه اینترنتی پوپونیک عرضه کننده ی بهترین آجیل شب یلدا به هموطنان عزیز می باشد.
در روزهای منتهی به یلدا، تجارت در فروشگاه هایی مانند توازو در تهران رونق خواهد گرفت. می گویند آجیل خوردن در این شب باعث رفاه می شود! و باعث وجود امید در زندگی است.
3- از حضرت حافظ الهامات الهی بگیرید
فال گرفتن از استاد بزرگ در یلدا رسم است. پس چشمانتان را ببندید، سوالی بپرسید، دیوان حافظ را تصادفی باز کنید و شعر را بخوانید و تفسیر کنید. ما در فارسی به این تفال حافظ می گوییم.
در حالی که در برخی مناطق ایران، از دیگر آثار ادبیات فارسی مانند افسانه مورد علاقه خود از شاهنامه یا داستان های خسرو و شیرین یا لیلی و مجنون بخوانید.
از غذاهای سنتی ایرانی میل کنید
سخاوت ایرانیان در جهان بی نظیر است. در حالت عادی یک میز ناهارخوری ایرانی، غذای کافی برای تغذیه یک ارتش کوچک را فراهم می کند. بنابراین شما می توانید تصور کنید که جشن یلدا در حد زیاد غذا خورده می شود. از دلمه برگ مو که به عنوان پیش غذا مصرف می شود و در یلدا، آش رشته واجب است! این سوپ غلیظ شامل نخود لوبیا و رشته با کشک و پیاز داغ، سیرداغ و نعنای خوشمزه روی آن تزیین می شود. غذاهای دیگر به منطقه بستگی دارد. مردم شمال ممکن است سبزی پلو با ماهی تهیه کنند و در جنوب قیله ماهی نوش جان کنند. در حالی که در جاهای دیگر ممکن است فسنجون، خورش انار و گردو بسیار رایج باشد.
از استکان کمرباریک چای نوش جان کنید
طولانی ترین شب سال، بعد از شام و در حین خوردن خوراکی های مختلف، استکان های کمر باریکی است که چای اصیل لاهیجان به همراه هل و دارچین نوش جان می کنند و اگر با تهیه آن در سماور زغالی سنتی باشد آن را دلپذیر می کند.
از گذراندن زمان با خانواده و دوستان خود لذت ببرید
یلدا را روز شکرگزاری دیرهنگام ایرانیان در نظر بگیرید. از محاصره در بین عزیزانتان تشکر کنید و از نعمت های سال قبل تشکر کنید و برای سلامتی و بهروزی در سال آینده کمی دعا کنیم.
شب زنده داری تا بینهایت
چرا یلدا جشن ملی نیست؟ چه کسی می داند! به هر حال، تا جایی که می توانید تا دیروقت بیدار بمانید. چه خوب بود که روز اول دی تعطیل بود. اما نگران نباشید زیرا هر کس دیگری نیز همانند شما مطمئناً صبح روز بعد با مالیدن چشمان خود وارد محل کار خواهد شد. دم کردن چای روی سماور به کارتان می آید!
بدترین خاطره شب یلدا در کلان شهر ها
در زمانی که عموم مردم در حال برگزاری شب یلدا هستند، شاید برای رسیدن به خانه ی میزبان این جشن، بیش از سه ساعت در ترافیک باشیم. پس سعی کنید زودتر از معمول همیشه راه بیافتید تا مهمانی برایتان دلپذیر آغاز شود. دوستی اروپایی نقل می کند که به جشن یلدا دعوت شده بود، با توجه به گیر کردن در ترافیک تهران مسیر خود را عکس کرده، تلفن پوزش خواسته و به خانه برگشته بود. اما سخاوت ایرانی باعث شد که او ساعتی بعد بخشی از خوراکی های میز یلدا را دریافت نماید.