ترخینه چیست

ترخینه نام اصیلی است که وقتی آن را می شنویم به یاد آش و یا سوپ می افتیم ولی در واقع ترخینه ماده اولیه درست کردن این اش یا سوپ است. ترخینه نام آش محلی لر زبانان ایران زمین است، که از ترکیب بلغور گندم و جو در دوغ بدست می آید. به این صورت که بلغور را به مدت چند ساعت با دوغ می پزند، بعد از اینکه پخته شد ترکیب بدست آمده را به صورت گلوله گرد درمی آورند و خشک می کنند. این تکه های بدست آمده را با حبوبات و سبزی های معطر به صورت آش درست می کنند. این آش را بیشتر در فصل سرما در روستاهای مرکزی ایران، مخصوصا استانهای لرستان، مناطق لر نشین کرمانشاه و همدان مصرف می کنند،لازمه به ذکراست که در باقی استانهای ایران هم کاربرد فراوانی دارد. یکی از سوغاتی های شهر بروجرد هم است. این آش برای کسانی که به سرماخوردگی مبتلا شده اند و یا حتی دوران نقاهت بیماری را سپری می کنند بسیار مفید است. علت آن هم پروتئین بالای این آش است که باعث می شود عضلات تقویت شوند و انرژی بدن را بالا ببرد. همچنین کلسیم، منیزیم، فسفرو ویتامین D بالای این غذا برای دندانها مفید است و از پوکی استخوان جلوگیری می کند و دیگر اینکه ویتامین A بالای این غذا به تقویت بینایی کمک می کند و آهن و B12 موجود در آن خونساز است.

این آش نقش بسیار موثری در تقویت سیستم قلبی و عروقی دارد و اینکه شادی آور است به علت داشتن هورمون سروتین که از افسردگی جلوگیری می کند. زنان باردار برای جنینشان بهتر است از این اش استفاده بکنند، به علت اینکه برای دستگاه گوارش بسیار مفید است و در نهایت اینکه ترخینه حافظه را تقویت می کند و ازآلزایمر جلوگیری می کند.

ترخینه غذای نیمه آماده ایرانی:

امروزه در جوامع صنعتی غربی غذاهای نیمه آماده بسیار زیاد شده است، مانند سیب زمینی های نیمه سرخ شده و یا ناگت ها. ولی ترخینه نشان می دهد که این نوع غذاها از سده های پیش در ایران وجود داشته است چرا که ترخینه در حقیقت همان غذاهای نیمه آماده است، که طی فرایندی سنتی و سالم بدست می آید.

طرز تهیه ترخینه:

بلغور گندم را بشویید و با مقدار آب چند ساعت حدودا 4 ساعت خیس کنید، بعد آب آن را خالی کنید و دوغ پر چرب به آن اضافه کنید و بگذارید روی حرارت ملایم قرار دهید و بگذارید چند ساعت خوب بپزد تا حالت خمیری بدست می آورد. نکته قابل توجه این است که مدام باید آن را هم بزنید تا ته نگیرد، در صورت تمایل می توان به آن مقداری زردچوبه اضافه کرد. بعد شعله را خاموش کنید و اجازه دهید تا خنک شود، بعد از خنک شدن از مواد به اندازه یک نارنگی برداشته در کف دست آن را صاف کنید و در سینی بچینید و در جای خشک قرار دهید تا آب آن تبخیر شور و خشک شود. می توان آن را در فریزر نگهداری کرد که در این صورت نیاز به خشک شدن ندارد.

می توانید موقع خشک شدن ترخینه مقداری پونه روی آن بریزید و این ترخینه ها تا یک سال قابل استفاده هستند. اگر برای خشک شدن ان به آفتاب دسترسی نداشته باشید می توانید آن را روی شوفاژ یا بخاری آن را خشک کنید ولی در این صورت ویتامین D آفتاب را ندارد.

دوغی که برای درست کردن ترخینه بکار می رود باید ترش باشد و اگر هم محلی باشد خیلی بهتر است. به علت اینکه دوغ ترش باعت ترد شدن بلغورها می شود.برای همین باید دوغ را از چند روز قبل تهیه کنید و در جای گرم نگهداری کنید تا دوغ ترش شود. از نظر میزان دوغ باید 4 برابر میزان بلغورها باشد.

برای مطالعه مقاله ادویه مخصوص قیمه نثار می توانید از این لینک استفاده نمایید.

ترخینه

شکل دادن به ترخینه ها:

ترخینه ها را در یک سینی بزرگ یا روی یک پارچه می گذارند، در فضای باز جایی که آفتاب هست تا ترخینه ها کامل خشک شوند. برای شکل دادن به ترخینه ها آنها را به اندازه یک مشت برداشته آن را گرد کرده، بعد کمی صاف می کنید و یک سوراخ وسط آن اضافه می کنید تا میانه ترخینه ها هم مثل بقیه جاهای آن خشک شود. 10 روز طول می کشد که ترخینه ها خشک شود و در طول این 10 روز باید به آنها سر زد و زیرو رو کرد تا کپک نزنند و اگر خوب خشک شود می توان آنها را مدتها بیرون از یخچال نگهداری کرد.

مهمترین خواص ترخینه:

ترخینه اصطلاحا غذای کارا نامیده می شود، علت آن هم نوع فرایند ساخت و مواد تشکیل دهنده آن است و به عنوان یکی از مواد غذایی اقوام غرب کشور از جمله استان های ایلام، لرستان، کردستان و کرمانشاه محسوب می شود. آش ترخینه بسیار مقوی است و حاوی انواع ویتامین های A, C, D, E, K  ، گروه ویتامین های B مانند B6, B12, B1, B2, B3 می باشد. همچنین شامل کربوهیدرات، پروتئین، اسید چرب امگا 3 کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم، پتاسیم، آهن، زینک، مس، هورمن سروتونین، لوتئین، زاگزانتین و پلی فنول می باشد.

خرید ادویه

مواد لازم برای تهیه ترخینه:

ترخینه: 3 عدد

مرغ: 100 گرم

آب مرغ: 3 لیوان

سبزی آش: جعفری، گشنیز، تره، اسفناج یا برگ چغندر

پیاز درشت: 1 عدد

نمک و زرد چوبه: به مقدار لازم

ابتدا ترخینه ها را با آب سرد بشوئید تا تمیز شود، سپس آنها را در قابلمه بریزید و آب جوش را به آن اضافه کنید، عدس را با پیاز خرد شده به صورت نیم پز به ترخینه ها اضافه شود و بعد بلغور نیم پز شده را به ترخینه ها و عدس اضافه کنید، مرغ پخته شده و خرد شده (ریش ریش شده) را به مواد اضافه کرده ، و در نهایت سبزی آش، آب مرغ و نمک و زرد چوبه را اضافه کرده و اجازه می دهید مواد داخل هم پخته شود و جا بیفتد.