با درخت ازگیل آشنا شویم

ازگیل از درختان مثمر به شمار می رود که بیشتر در مناطق جنگلی رشد می‌کند و از میوه آن استفاده‌های مختلفی به خصوص برای تازه خوری، تهیه رب، ژله، مربا و … می‌شود. در بیشتر مناطق رشد می‌کند و گیاهی چندساله است که به صورت درختچه‌ای کوتاه رشد می‌کند. برای رشد نیاز به نور خورشید به صورت سایه روشن، آبیاری و دمای مناسب دارد. درخت ازگیل نیاز به هرس آنچنانی ندارد و هرس این گیاه به صورت محدود انجام می‌شود. میوه این گیاه به صورت گرد، کروی و تخم‌مرغی شکل است که هسته آن سمی است. از برگ و میوه این گیاه استفاده می‌شود.

مشخصات گیاهی کامل درخت ازگیل:

ازگیل از درختان مثمر و از خانواده گل سرخیان است، که همچون درختچه‌ای کوچک و به صورت بوته‌ای بزرگ رشد می‌کند. بومی مناطقی از مدیترانه است که در زبان مازندرانی به آن کنس و کندس می‌گویند. گیاهی خزان پذیر و برگ‌ریز به شمار می رود، طوری که با شروع فصل پاییز و سرما برگهای این گیاه تغیر رنگ می‌دهند و در نهایت می‌ریزند. از طول عمر بالای 40 سال برخوردار است. برگهای بیضی مانند و کشیده‌ای دارد که طول آنها بین 7 تا 15 سانتیمتر و عرض آن بین 2 تا 5 سانتیمتر هستند که شیارهای ظریفی دارد که به رنگ سبز تیره مایل به خاکستری است.

شکوفه درخت ازگیل

گلهای زیبایی دارد که به صورت پنج گلبرگی، بیضی مانند و به رنگ سفید است که در فصل بهار شکوفه می‌دهد و منظره زیبایی را نمایان می‌کند که کمی هم معطر است. گلهای این گیاه به صورت نر و ماده هستند که گرده افشانی آن توسط باد و حشرات انجام می‌شود. ریشه این گیاه به صورت عمودی است که در خاک نفوذ می‌کند و به رنگ خاکستری مایل به نقره‌ای است.

میوه‌ای گرد و کروی مانند دارد که بیشتر شبیه میوه گلابی است که در سایز کوچک همچون گیلاس و گردو رشد می‌کند. توجه داشته باشید که برای استفاده حتماً باید میوه این گیاه رسیده باشد تا قابل خوردن شود، چرا که میوه‌های نارس بسیار سفت و سخت و اصلاً قابل‌استفاده نیستند.

بذر ازگیل جنگلی

میوه ازگیل بسیار نرم و گوشتی است که طعم دلچسب و شیرینی دارد. نکته‌ای که وجود دارد این است که در مرکز میوه این گیاه هسته‌ای وجود دارد که به دلیل داشتن عنصر اسید سیانیدریک قابل خوردن نیست، چرا که سمی است بنابراین از خوردن آن خودداری کنید.

میوه این گیاه خواص بسیاری دارد و استفاده‌های مختلفی از آن می‌شود و از میوه‌های تابستانی به شمار می رود. بسیاری از مردم به خصوص بومیان میوه این گیاه را همچون میوه به می‌پزند و سپس مصرف می‌کنند تا نرم شود. رشد به نسبت آرام و کوتاهی دارد. این گیاه با درختانی همچون زالزالک و گلابی وحشی هم خانواده است که بیشتر در مناطق جنگلی رشد می‌کند.

ازگیل (در زبان مازنی کُنِس)، میوه ایست تابستانی که در زمستان یافت نمیشود. بسته به ذائقه در زمان های متفاوتی از پختگی خورده میشود. مردم محلی بیشتر آن را میپزند و میخورند. درخت ازگیل در همه مناطق جنگلی شمال ایران و مناطق استپی رشد میکند. درخت ازگیل بوته های بلندی دارد و به درخت پا کوتاه شباهت دارد (از خانواده رز ها میباشد). گلهای درخت ازگیل سفید است و خودش شبیه به زالزالک میباشد. ولی ازگیل گس مزه و قهوه ای رنگ است همچنین از زالزالک درشت تر میباشد.

ازگیل روی درخت

خواص میوه ازگیل:

• سرشار از ویتامین‌هایی مختلف است که داری ارزش غذایی بالایی است.
• در کاهش فشارخون موثر است.
• در درمان و بهبود سنگ کلیه کاربرد دارد.
• سرشار از آنتی اکسیدان است.
• در بهبود التهابات روده‌ای موثر است.
• مشکلات مربوط به دستگاه گوارش را رفع می‌کند.
• به عنوان یک چاق‌کننده عمل می‌کند.
• بی‌نظمی‌های دوره قاعدگی را کنترل می‌کند.
• اعصاب را تقویت می‌کند.

انواع درخت ازگیل:

درخت ازگیل به طور کلی به سه نوع تقسیم می‌شود: ازگیل جنگلی، ازگیل آمریکای شمالی و ازگیل ژاپنی.

ازگیل معمولی یا جنگلی:

ازگیل معمولی یا جنگلی گونه‌ای درخت ازگیل است که میوه‌ای گرد و کروی دارد که دارای طعم شیرینی است و سرشار از ویتامین‌های مختلفی است. این نوع درخت بومی مناطقی از غرب آسیا به خصوص ایران است. نام علمی و انگلیسی این گیاه Mespilus germanica است.

ازگیل آمریکای شمالی:

همانطور که از نامش پیداست بومی مناطقی از آمریکای شمالی است که نام علمی انگلیسی آن M.canescens است.

ازگیل ژاپنی:

ازگیل ژاپنی گیاهی از سرده ازگیل است که با گیاهانی همچون سیب، گلابی و زالزالک هم خانواده است. همانطور که از نامش مشخص است بومی مناطقی از ژاپن است. تاج کروی و گسترده‌ای به همراه میوه‌ای گرد و کروی دارد که دارای طعم شیرینی است.

ازگیل جنگلی

روش‌های تکثیر درخت ازگیل:

درخت ازگیل از طریق بذر، پیوند و قلمه تکثیر می‌شود.

کشت بذری:

در کشت بذری ابتدا هسته یا دانه ازگیل را از قسمت گوشتی گیاه جدا کنید. سپس آن را با استفاده از آب خوب بشورید و بر روی یک دستمال تمیز بگذارید تا خشک شود. بذر این گیاه برای رشد نیاز به یک دوره سرمادهی دارد. بنابراین بذر این گیاه را به همراه مقداری خاک غنی در درون نایلون سر بسته بریزید و به مدت 1 تا 2 ماه در فریزر و در دمای مناسب نگهداری کنید و هر از چند گاهی به گیاه سر بزنید و آن را مرطوب نگهدارید. زمانی که نشانه‌هایی از جوانه زنی گیاه را مشاهده نمودید، بذر را از یخچال خارج کنید و یک گلدان با زهکشی مناسب انتخاب و با خاک غنی که زهکشی مناسبی دارد آن را پر کنید. بذر را در عمق مناسبی از خاک بکارید و روی آن را بپوشانید و گیاه را آبیاری کنید.

برای تسریع در جوانه زنی سطح خاک را همیشه مرطوب نگه ‌دارید. پس از گذشت مدت زمانی بذر گیاه جوانه می زند و شروع به رشد می‌کند. پس از آنکه گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید، نهال به دسته آمده را به آرامی به زمین یا بستر اصلی منتقل کنید. در کاشت بذری برای سرمادهی می‌توانید بذر را در اواخر فصل پاییز در زمین اصلی بکارید تا دوره سرمادهی خود را به صورت طبیعی طی کند که پس از کاشت در فصل پاییز با شروع فصل گرما جوانه می زند و سر از خاک بیرون می‌آورد.

نهال ازگیل ژاپنی

کشت قلمه:

قلمه زنی روش دیگری برای تکثیر درخت ازگیل به شمار می رود که البته میزان موفقیت ریشه زایی قلمه بسیار پایین است. به همین دلیل استفاده از هورمون های ریشه زایی در انتهای ساقه قلمه توصیه می‌شود. قلمه زنی این گیاه در اواخر فصل پاییز انجام می‌شود. در روش قلمه زنی، قلمه را از شاخه‌ای که ضخامت آن به اندازه ضخامت یک خودکار است انتخاب کنید و به اندازه بیست سانتیمتر و کمی بیشتر قلمه را از شاخه جدا کنید. سپس هورمون ریشه زایی به آن اضافه و در مخلوطی از خاک برگ و شن بکارید و در دمای 21 تا 25 درجه سانتی گراد نگهداری کنید و سطح خاک آن را همیشه مرطوب نگه دارید. زمان مورد نیاز برای ریشه زایی قلمه بین 4 تا 6 هفته عنوان شده است.

پیوند زدن:

در روش پیوند، آن دسته از درختان ازگیلی که کیفیت میوه مطلوبی دارند و از باردهی خوبی نیز برخوردار هستند را می‌توانید به عنوان پیوند با آن دسته از درختانی که ضعیف هستند و از طریق دانه به دست آمده‌اند یا بر روی درخت گلابی انجام دهید. چرا که ازگیل با درخت گلابی سازگاری بیشتری دارد. پیوند را معمولاً بر روی پایه درختی و در سال اول یا دوم رشد پایه انجام می‌دهند که باید در حدود 4 تا 5 سانتیمتر از سطح خاک فاصله داشته باشد. قابلیت پیوند زدن به درخت به و زالزالک را نیز دارد.

برای خرید انواع بذر درخت کلیک کنید.

ازگیل آمریکایی

روش‌های هرس درخت ازگیل:

توجه داشته باشید که درخت ازگیل نیاز به هرس آنچنانی ندارد و چه بسا هرس باعث ضرر به گیاه شود، بنابراین هرس این گیاه بسیار محدود و به حذف شاخه‌های ضعیف، شکننده، مسن و شاخه‌های مزاحم محدود می‌شود. هرس این گیاه زمانی صورت می‌گیرد که گیاه در خواب زمستانی و رکورد است بنابراین اواخر فصل زمستان بهترین زمان به شمار می رود.

خرید نهال

شرایط اکولوژیک رشد درخت ازگیل:

• ارتفاع: ارتفاع این گیاه بین 3 تا 9 متر است.
• نور: گیاهی آفتاب دوست است که برای رشد به نور زیاد خورشید نیاز دارد، طوری که حداقل نور روزانه مورد نیاز بین 5 تا 6 ساعت است. توجه داشته باشید که ازگیل در جنگل‌های آفتاب‌گیر و مکانی سایه روشن رشد می‌کند.
• دما: دمای مناسب برای رشد این گیاه بین 17 تا 20 درجه سانتی‌گراد است که در زمستان و فصل سرما تا دمای 10- را تحمل می‌کند. توجه داشته باشید که در دمای زیر صفر شکوفه و میوه نمی‌دهد.
• خاک: در گستره وسیعی از خاک‌هایی با زهکشی مناسب رشد می‌کند. برای رشد خاک‌های آهکی، سنگین، مرطوب و شنی را می‌پسندد.
• آبیاری: برای رشد به آبیاری متوسط و در عین حال منظمی نیاز دارد.
• فاصله کاشت : فاصله کاشت بین دو درخت 4 تا 5 متر است و فاصله بین ردیف‌های 3 تا 4 متر است.

درخت ازگیل

زمان و مقدار کود دهی به درخت ازگیل:

هر گیاهی برای رشد نیاز به کود دارد تا بتواند به صورت ایده آل رشد و محصول دهد. کوددهی باید متعادل باشد و نباید زیاد باشد. چرا که باعث کاهش گلدهی و در نهایت باردهی گیاه می‌شود. می‌توانید از کودهای حیوانی استفاده کنید و رشد درخت را تسهیل کنید. بهترین روش کوددهی به هنگام کاشت هسته ازگیل در گلدان انجام سه کوددهی با نسبت‌های 6-6-6 در زمان رشد گیاه است.

توجه داشته باشید اگر هدف شما از کاشت درخت ازگیل زیبایی ظاهری و طراحی فضای سبز است و نیاز به میوه ندارید می توانید کوددهی به درخت را برای افزایش سبزینگی گیاه انجام دهید.

آفات و بیماری‌های رایج درخت ازگیل:

درخت ازگیل نسبت به سایر درختان کمتر دچار آفت و بیماری می‌شود که از آفات و بیماری‌های رایج آن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

شته‌ها:

یکی از آفات رایج درختان مثمر شته‌ها هستند که درخت ازگیل نیز از این آفت در امان نیست و دچار آن می‌شود. شته نام حشره‌ای کوچک به رنگ سیاه و سبز است که خسارات زیادی را به درختان میوه وارد می‌کند. شته از طریق تجمع بر پشت برگ گیاه از شیره برگ شروع به مکیدن می‌کند که در نتیجه این عمل، سر شاخه‌ها ضعیف تر و شکوفه‌ها ریزش می‌کنند. از سموم کشاورزی شیمیایی پی متروزین، پریمور و … برای از بین بردن شته استفاده کنید. میزان و نحوه مصرف بر روی محصول درج شده است.

لاروها:

لاروها در واقع به نوزاد حیواناتی گفته می‌شود که دگردیسی کاملی دارند. نوعی حشره است که به گیاه آسیب می‌رساند و باعث ایجاد خسارت می‌شود. دارای سر قهوه‌ای رنگی است که در قسمت جلویی بال های مستطیلی شکلی با زمینه زرد رنگ دارد. از لاروهایی که به درخت ازگیل آسیب می‌رسانند می‌توان به خانواده پروانه‌ها، سوسک‌ها و مگس‌ها اشاره نمود. لارو ها باعث خسارت به گیاه می‌شوند و رفته‌رفته گیاه را از بین می‌برند.
برای از بین بردن این حشرات می‌توانید از سموم شیمیایی و همچنین برخورد فیزیکی استفاده کنید.

کرم صدپا:

کرم صدپا از آفات موجود درخت ازگیل به شمار می رود. همانطور که از نامش پیداست نام نوعی کرم همانند هزارپا است که به درخت آسیب می‌رساند. برای از بین بردن آن می‌توانید از سموم شیمیایی استفاده کنید.

بیماری سفیدک پودری:

بیماری سفیدک پودری یا قارچی سبب می‌شود تا لکه‌های ریز و سفید رنگی بر روی برگ گیاه ظاهر شود که کل برگ را می‌پوشاند و از این طریق باعث ضعیف شدن برگ و در نهایت ریزش آن می‌شود. برای از بین بردن سفیدک پودری می‌توانید از سموم شیمیایی استفاده کنید.

خرید خاک برگ

بیماری پوسیدگی قهوه‌ای:

این نوع بیماری باعث ایجاد لکه‌های قهوه‌ای رنگی بر روی میوه محصول می‌شود که خسارات زیادی را به محصول وارد می‌کند. سم پاشی یکی از روش‌های از بین بردن این بیماری است.

بیماری زنگ:

این نوع بیماری باعث ایجاد لکه‌های زنگ‌زده‌ای بر روی برگ و میوه گیاه می‌شود و در نتیجه باعث از بین رفتن برگ و خراب شدن میوه گیاه می‌شود که راه حل آن استفاده از سموم شیمیایی است.

آفات ازگیل

نحوه برداشت درخت ازگیل:

برداشت میوه ازگیل کار چندان پیچیده و سختی نیست و به مانند سایر درختان مثمر انجام می‌شود. برای برداشت میوه ازگیل نیاز به یک چاقو یا قیچی به اضافه سبد یا جعبه دارید. میوه ازگیل را با دست خود بگیرید و بکشید تا از شاخه جدا شود و در صورت نیاز با استفاده از قیچی این کار را انجام دهید. پس از برداشت، میوه را در درون سبد بگذارید و زمانی که پر شد، به محل تعیین‌شده و بازار مصرف برای عرضه ببرید.

کاربرد درخت ازگیل:

از میوه درخت ازگیل استفاده‌های مختلفی می‌شود:

• به صورت خام مصرف می‌شود.
• به صورت طبخ شده مصرف می‌شود.
• خواص دارویی و درمانی دارد و در طب سنتی از آن استفاده می‌شود.
• از برگ این گیاه نیز استفاده دارویی می‌شود.
• از میوه ازگیل برای تهیه رب، ژله و مربا استفاده می‌شود.

برداشت ازگیل

سخن پایانی:

ازگیل از درختان مثمر به شمار می رود که مناسب کاشت در فضای سبز و مناطق جنگلی است که به عنوان یک گیاه زینتی نیز کاربرد دارد. نیاز به هرس آنچنانی ندارد و رشد آسانی نسبت به سایر درختان دارد. طوری که در برابر آفات و بیماری‌ها مقاوم است و از میوه و برگ این گیاه استفاده‌های مختلفی می‌شود.

به صورت بوته‌ای رشد می‌کند که برای رشد نیاز به دمای مناسب، خاک غنی و آبیاری دارد تا بتواند رشد کند. میوه این گیاه به صورت گرد، کروی، نرم، گوشتی و آبدار است. اگر تجربه کاشت درخت ازگیل و گونه های مختلف آن را دارید تجربیات، دیدگاه ها و نظرات خود را با ما و دیگر مخاطبانی که قصد کاشت این درخت را دارند به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول در مورد درخت ازگیل:

1. مزه ازگیل چگونه است؟

   هنگامی که کاملاً گلوله می شود، ازگیل بسیار لوس و بسیار شیرین است. طعم آن شبیه خرما بیش از حد رسیده، پیچیده و شیرین است. برخی می گویند این عطر و طعم مانند سیب تافی یا کره سیب دارد، با کمی اسیدیته شیرینی را متعادل می کند.

2. آیا ازگیل سمی است؟

   از ازگیل هیچ اثر سمی گزارش نشده است.

3. مزایای بهداشتی ازگیل چیست؟

   از ازگیل به دلیل خواص دارویی نیز استفاده می شود. حاوی تانن، پروتئین، اسیدهای آلی طبیعی و پکتین با مقدار کمی کربوهیدرات است. مواد معدنی مانند کلسیم، پتاسیم، آهن و منیزیم نیز در میوه وجود دارد که به ارتقا the سلامت سیستم ایمنی کمک می کند.

4. چه موقع باید ازگیل انتخاب کنید؟

   ازگیل در اواخر آبان یا اوایل ماه آذر آماده هستند که عرض آنها 2.5-5 سانتی متر باشد. در این مرحله کاملاً رسیده نیستند. برای ایجاد عطر و طعم مناسب می توانید میوه را روی درخت به خوبی پاییز بگذارید.

5. درختان ازگیل چقدر بزرگ می شوند؟

   ازگیل بهتر است به صورت درختان استاندارد یا نیمه استاندارد، روی پیوندهای پایه های نیمه قوی پیوند داده شود. این ارتفاع و گسترش به 4-6 متر (13-20 فوت) می رسد.

6. میوه ازگیل از کجا رشد می کند؟

   ازگیل بومی اروپا است و شاید منشأ آن از مجمع های نمایندگان آسیای صغیر باشد. آنها در طیف وسیعی از زیستگاه های آب و هوای معتدل، اغلب در لبه جنگل های جنگلی رشد می کنند. آشوریان ابتدا ازگیل کشت کرده و به یونان معرفی کردند. این درختان از دوران قرون وسطی به عنوان یک گیاه زینتی کشت می شدند.

7. چگونه می توان یک درخت ازگیل از یک بذر پرورش داد؟

   برای شروع خیساندن بذرها به مدت 48 ساعت در آب گرم، سپس آب را تخلیه کرده و یک محیط تخلیه رایگان تهیه کنید که بذرها در آن مخلوط شوند، این می تواند 50/50 مخلوط کمپوست و شن و ماسه تیز یا پرلیت باشد، ورمیکولیت