کاشت مارچوبه

گیاه مارچوبه نوعی گیاه چندساله و علفی است. از قدیم الایام از این گیاه در مصارف مختلف پزشکی و غذایی استفاده‌ می‌کنند. مارچوبه دارای طبعی گرم است. نحوه کاشت آن از طریق نشاء بذر می‌باشد. مصرف این گیاه در دوران بارداری به دلیل داشتن فولاد سبب کاهش ناهنجاری های مادرزادی می‌شود.

مارچوبه با نام علمی Asparagus گیاهی چند ساله و علفی است. این گیاه از خانواده Asparagaceae/liliaceae است که از گذشته های دور به عنوان گیاهی دارویی در مصارف مختلف پزشکی و غذایی مورد استفاده قرار می گرفته است. خاستگاه اصلی آن آفریقای جنوبی می باشد. گیاهی زینتی و دائمی با ساقه های نازک و منشعب است.

برگهای مارچوبه فلس مانند و بسیار ریز بوده و دارای ساقه زیرزمینی یا ریزوم کوچکی می باشند. ریشه ها در برخی گونه ها ژوخه ای و در بقیه گوشتی و ضخیم اند. گیاه مارچوبه میوه ای سته ای قرمز نارنجی یا بنفش رنگ دارد که هر کدام دارای 1، 3، 6 یا تعداد بیشتری دانه یا بذر هستند.

خرید نشاء مارچوبه

همه بخش های گیاه مارچوبه حساسیت زا بوده و میوه آن نیز سمی است. این گیاه دارای گل هایی بسیار کوچک است که گلها روی پایه های نر و ماده مستقر شده اند و از شش کاسبرگ، شش گلبرگ و شش پرچم و یک ماده سر برچه ای برخوردار هستند. گلهای نر دارای رنگ زرد متمایل به سبز بوده و گلهای ماده قرمز رنگ هستند. گیاه مارچوبه بلند و باریک است.

A.falcatus در گلدان

کاشت و برداشت مارچوبه:

کشت مارچوبه از طریق بذر و دانه به این صورت است که ابتدا در فصل بهار یک دانه از مارچوبه را در گلدانی می کارند تا از آن نهال به وجود آید. توجه داشته باشید که خاک گلدان حاصلخیر باشد و خاک آن را مرطوب نگه‌دارید تا دانه جوانه بزند. دمای مورد نیاز کاشت دانه حدود 25 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. زمانی که دانه شما جوانه زد دمای فضا را کاهش دهید دمای مورد نیاز در این برهه حدود 21 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. زمانی که ارتفاع مارچوبه به حد معینی در حدود 30 سانتی متر رسید آن را به زمین اصلی منتقل کنید. به گل های نر و ماده گیاه توجه داشته باشید، چرا که گل های نر دارای گل‌های بلند و بزرگی می‌باشند و گل های ماده معمولاً کوتاه و کوچک هستند.

برای کاشت مارچوبه شیاری به عمق 20 سانتیمتر و عرض 30 سانتیمتر حفر کرده و کف آن به گونه ای خاک بریزید که تپه ای به ارتفاع 10 سانتیمتر در کف شیار ایجاد گردد. قطعات تاج انتخاب شده برای کاشت در راس این تپه و به فاصله 38 سانتیمتر از همدیگر قرار داده و روی آنها با خاک سبک کمپوست و مخلوط با کود پوسیده وشن بریزید. برداشت مارچوبه هنگامی که ساقه های جوان روشیده از روی ریزومها به ارتفاع 15-12 سانتیمتر رسیدند تا 5-2.5 سانتیمتر زیر خاک قطع کنید. قطع ساقه ها، این ساقه ها به جز ساقه های خوراکی و در حقیقت اندام هوایی گیاه است. با قیچی تیز کلیه ساقه ها را تا 2.5 سانتیمتری خاک قطع کنید.

برای خرید بذر مارچوبه بنفش کلیک کنید.

کاشت و برداشت مارچوبه

شرایط آب و هوایی:

مارچوبه گیاه مناطق خشک و سرد است، چنانچه هوا گرم باشد مواد قندی در داخل ساقه ها ذخیره نمی گردند. بهترین آب هوا آن است که زمین در زمستان کمی یخ بزند و اندام هوایی خزان کنند در استان خوزستان در دزفول تولید آن جواب مثبت داده است اما بهتر است قسمت های هوایی آن قبل از فرا رسیدن زمستان از فاصله 20-10 سانتیمتری سطح خاک قطع کنند. بهترین درجه حرارت برای مارچوبه 24-16 درجه سانتیگراد است. حرکت ساقه ها از روی ریزومها و خروج آنها از خاک مشخص می کند که خاک باید سیک و پوک باشد تا این خروج به راحتی انجام گیرد. اندوخته قند داخل این ساقه های خوراکی نیز این نکته دارد که خاک باید غنی از مواد آلی و عناصر غذایی معدنی و کیفیت زهکش نیز عالی باشد.

مارچوبه خاک های اسیدی را نمی پسندد و بهترین pH بین 7/6-6  برای آن است. اگر کمی قلیایی باشد بهتر از اسیدی بودن تحمل می نماید. مارچوبه سبزی چند ساله است و می تواند 20-10 سال در زمین باقی بماند و همین امر باعث می گردد که در انتخاب خاکی که 20-10 سال گیاه با آن سر و کار دارد دقت کافی مبذول گردد. زمین باید ماق، شرم، بدون کلوخ و مسطح باشد.

کودهی مارچوبه:

به هوموس و مواد آلی نیاز شدید دارد. با توجه به اینکه 20-10 امسال در خاک باقی می ماند هر نوع مواد غذای و عناصری که توسط ساقه ها بطور کلی اندام هوایی برداشت و از زمین خارج شده است باید به طریقی چه کود حیوانی و چه کود شیمیایی به خاک اضافه شود. هر 10 متر مربع 2 کیلو کود شیمیایی فسفره و پتاسه و از ته توصیه می گردد. کود فسفره قبل از عید و در بهمن و اسفند و کود پتاسه و ازنه در فصل رشد به خاک اضافه گردد.

A.plumosus در گلدان

کاشت مارچوبه:

پس از آماده شدن زمین و احداث جوی و پشته ها بذر ها در کف جوی کاشته می شود. بهتر است بذر ها 24 ساعت در آب خیسانده شود. بذر مارچوبه دیر سبز می شود و ممکن است تا 40 روز نیز برسد، پس از جوانه زدن بذر ها با رشد آنها مخلوط خاک و شن و کود پوسیده روی آنها ریخته می شود تنک کردن بذر ها قبل از خاک دادن به آن و فاصله هر دو بوته سانتیمتر است. در سال اول توقع هیچ محصول نباید داشت. تولید خزانه و انتقال آنها به بستر اصلی نیز متداول است که در این صورت فاصله بین بوته ها 50-40 سانتیمتر است. کاشت نشا های یکساله مانند بذر ها ودر ته جوی است و همراه با رشد گیاه کرد و خاک و شن اضافه می شود در سال دوم ساقه ها از روی ریزومها شروع به حرکت و خارج شدن می کنند اما میزان آنها کم است و محصول اصلی و قابل توجه در سال سوم برداشت می گردد. میزان بذر لازم برای 10 متر مربع 5 گرم است.

مارچوبه

مراقبت و نگهداری مارچوبه:

پس از کاشت مارچوبه چنانچه علف هرز دایمی مانند چم و یا گیاهان ریزوم دار دیگر همراه با کود حیوانی به مزرعه وارد شده و یا از قبل در زمین مانده باشد به علت اینکه قطعه مارچوبه تقریبا دایمی است مبارزه با آنها سخت است و در بعضی مواقع مجبور به شخم زدن زمین می گردند.

بنابراین توصیه می گردد که باکترین زمین ها از نظر بدرو ریزوم علوفه هرز به مارچوبه اختصاص یابد و با مشاهده اولین بونه علف هرز نسبت به دفع آن اقدام گردد خاک دادن به بونه وسفید کردن ساقه با خاک و کود خود ممکن است عامل دیگری برای ورود بذر علوفه هرز باشد که نهایت دقت در این مورد باید به عمل آید. مرطوب ماندن زمین در طول دوره داشت از دیگر توصیه های مهم زراعی است.

برداشت مارچوبه:

برداشت از سال سوم شروع می گردد و اگر چه محصول از سال دوم شروع به ظهور می نماید اما به منظور قوی نگهداشتن بوته نباید در آن سال توقع برداشت داشت. طول ساقه های برداشت شده 25-15 سانتیمتر است که باید از سطح خاک و یا شاید 2 سانتیمتر زیر سطح خاک قطع شوند. ساقه ها پس از برداشت در بهار هرچه زودتر به صورت پخته و یا خام مورد مصرف قرار می گیرند.

بذر مارچوبه مری واشنگتن

نیازها و شرایط نگهداری گیاه مارچوبه:

گیاه مارچوبه نیازها و شرایط نگهداری خاصی دارد که در ادامه به شرح آن می پردازیم.

آبیاری:

نباید اجازه دهید سطح خاک گیاه خشک شود. بهتر است هفته ای سه بار آن را آبیاری کنید.

رطوبت:

غبارپاشی روزانه برای این گیاه مهم است.

دما:

دمای مناسب برای نگهداری این گیاه دمای مابین 10 الی 24 درجه سانتی گراد است. بهتر است در دمای بالا غبار پاشی گیاه را افزایش دهید.

نور:

مارچوبه گیاهی با نیاز نوری بالاست که محلی با نور فیلتر شده مانند پنجره جنوبی برای نگهداری آن مناسب می باشد.

خاک:

ریشه مارچوبه نسبت به زهکشی نامناسب خاک حساس است. خاک مورد نیاز برای کاشت مارچوبه بایستی دارای میزان اسیدیته بین 6.5 الی 7.5 باشد. بهترین نوع خاک برای مارچوبه خاکی مخلوط شده از پیت ماس، ماسه و خاک باغچه می باشد.

تکثیر:

ازدیاد گیاه مارچوبه را می توان هم از طریق تقسیم بوته و هم از طریق کاشت بذر آن انجام داد. کاشت مارچوبه از طریق بذر در فصل بهار انجام می گیرد. دمای مناسب برای کاشت بذر باید در حدود 25 درجه سانتی گراد باشد.

A.sprengeri در گلدان

انواع مارچوبه:

مارچوبه گونه های بیشتری دارد که از آن میان سه نوع آن در ایران بیشتر شناخته شده هستند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد.

A.falcatus:

ساقه ها در این گونه برافراشته بوده و دارای برگهایی تسمه مانند به رنگ سبز روشن است.

A.plumosus:

این گونه از گیاه مارچوبه به نام مارچوبه نرمی گردی شناخته می شود و در انگلیسی به آن fern asparagus گفته می شود. این گیاه در دوره جوانی دارای جلوه ای پرپشت و متراکم است و اغلب به عنوان گیاه گلدانی زیبا نگهداری می شود. این گیاه به مرور به شکل بالارونده درآمده و ساقه های اصلی شاخه های فروند مانند افقی تولید می کند که در طول تابستان خوشه های گل و کلادودهای نخ مانند زیادی روی آنها ظاهر می گردد. با استفاده از روش پانسمان نوک شاخه ها می توان گیاه را متراکم تر کرد. این گونه از مارچوبه دارای ساقه اصلی و شاخه های فرعی ظریف و زیبایی است.

A.sprengeri:

این نوع از مارچوبه با عنوان مارچوبه شویدی شناخته می شود. چون شاخه های آن به شکل آویزان هستند به عنوان گیاهی آویزی پرورش داده می شود. برگها در این گونه سوزنی شکل و خشن هستند و خارهای متعددی روی شاخه های رونده آن وجود دارد.

بذر مارچوبه سفید

خواص مارچوبه:

1. مارچوبه از جمله گیاهان ادار آور به حساب می‌آید. به ساخت گلبولهای قرمز کمک می‌کند.
2. مارچوبه گیاهی خون ساز است و یبوست را درمان می‌کند. برای تقویت قلب مفید است.
3. برای تقویت دید چشم مفید است و ضعف مثانه را برطرف و در تقویت نیروی جنسی موثر است.
4. در بهبود و درمان سرطان روده، بیماری‌های التهابی و آلرژی موثر است.
5. نوعی آنتی‌اکسیدان است. در کاهش وزن مفید است و دارای اسید فولیک است.
6. مصرف این گیاه در دوران بارداری به دلیل داشتن آهن سبب کاهش ناهنجاری های مادرزادی می شود.
7. از مارچوبه به عنوان یک ادویه در غذاها استفاده می کنند.

کاربرد مارچوبه:

مارچوبه دارای خواص دارویی و درمانی است. بیشترین استفاده مارچوبه به عنوان ادویه در غذاهاست.