گیاه آویشن چیست

آویشن یا آزربه گیاهی با نام انگلیسی vulgaris Thymes و از تیره نعناعیان است. خاستگاه اصلی این گیاه منطقه شرق مدیترانه می باشد. گیاه آویشن از شناخته شده ترین گیاهان دارویی و ادویه ای است. آویشن گیاهی علفی و چند ساله است که از ریشه ای مستقیم و کم و بیش چوبی با انشعاب های متعدد برخوردار می باشد. این گیاه به شکل یک درختچه کوتاه و پر شاخه است که دارای برگهای نازک و متقابل می باشد. گل های آویشن سفید چتری و منفرد هستند.

گیاه آویشن چه شکلی است:

گیاه آویشن ارتفاعی 20 الی 50 سانتی متری داشته که ساقه آن افراشته است. برگها و گلهای آن کوچک بوده و در پوشش یک گیاه وحشی به شکل بوته هایی پر پشت در کوهستانهایی تا ارتفاع 1200 متری گاها بیشتر در دامنه های خشک و بین تخته سنگها می روید. ریشه این گیاه چوبی و منشعب بوده و دارای ظاهری خشن است که به سادگی می تواند در زمین های سخت به درون تخته سنگها نفوذ کند به نحوی که بیرون آوردن آن از دل خاک به سختی انجام می گیرد. گلهای آویشن گلهایی کوچک به رنگ های بنفش و سفید هستند که زنبورهای عسل را به خود جذب می کنند. این گیاه خوش عطر کاربردهای زیادی در غذاها به عنوان ادویه دارد.

گونه های های آویشن

گونه های مختلف آویشن در کوهستان های ایران بخصوص در کوه پایه های شهرستان فریدون شهر و شهرستان اقلید با نام آویشن شیرازی (Zataria multiflora) یافت می شود. این گیاه در همدان با نام آزربه و در کوخرد هرمزگان به نام اُوشُه شناخته می شود. گیاه آویشن در کوهپایه های کلار و ناغان چهارمحال بختیاری نیز می روید. جلگه دشتهای میانی استان بوشهر، شهرستان بیجارگروس استان کردستان و نواحی کوهستانی سیستان بلوچستان نیز از جمله مناطقی هستند که این گیاه در آنها یافت می شود.

مجموعه بذر آویشن

آویشن کاربردهای دارویی متعددی در طب سنتی ایرانی و اروپایی دارد. این گیاه علفی و معطر از خواص دارویی بیشماری برخوردار است. از آویشن در صنایغ غذایی (از قبیل پیتزا، پاستا، ماهی، لیکور، ذرت مکزیکی و …)، دارویی، بهداشتی و آرایشی استفاده های فراوانی می شود. سرشاخه ها و برگ خشک آویشن قسمت های دارویی این گیاه می باشند. از گیاه آویشن در طول قرون وسطی در کشورهایی همچون ایتالیا، فرانسه و اسپانیا جهت درمان سرفه، سوء هاضمه و از بین بردن انگل های روده استفاده های بسیاری می شده است. آویشن دارای خاصیت آنتی باکتریال بوده و ضد قارچ است. دم کرده آویشن برای بهبود و آرام کردن ریه و سرفه در هنگام سرماخوردگی هنوز هم در کشورهایی مانند آمریکا از محبوبیت بالایی برخوردار است.

شرایط مورد نیاز برای کاشت و پرورش گیاه آویشن:

آویشن را در زمره گیاهانی که قادر است به راحتی در مقابل کم آبی مقاومت کند قرار می دهند. این گیاه می تواند در شرایط آب و هوایی نیمه خشک تا معتدل به حیات خود ادامه دهد. همچنین قادر به رشد در آب و هوای گرم و دمای بالاست. از جمله مواردی که برای رشد مناسب این گیاه مهم اند، شرایط آب و خاک و میزان نور دریافتی گیاه است. در ادامه به برخی از نیازهای اکولوژیکی گیاه آویشن و عوامل تاثیر گذار در رشد و نمو آن خواهیم پرداخت.

برای مطالعه مقاله کاشت دارچین می توانید از این لینک استفاده نمایید.

کاشت گیاه آویشن

دمای مناسب:

گیاه آویشن جهت رشد مناسب به هوای گرم نیاز دارد و خیلی نمی تواند در مقابل سرما مقاومت داشته باشد. در طی ماه های سرد سال از قدرت جوانه زنی و رشد این گیاه کاسته می شود و در فصل سرد سال نسبت به فصول گرم (بهار و تابستان) از روند رشد کندتری برخوردار است. از این رو بهتر است زمانی که هوا گرم است بذرهای این گیاه در زمین کاشته شود. با این حال می توانید 6 الی 10 هفته پیش از گرم شدن هوا این گیاه را در گلدان کاشته و بعد از گرم شدن هوا آن را به زمین انتقال دهید. کاشت آویشن در زمین زراعی به نسبت کاشت آن در گلخانه تاثیر بیشتری بر ترکیبات معطر آویشن خواهد داشت، دمای پایین در شب هنگام را دلیل این موضوع می دانند. در کل دمای حدود 21 درجه سانتی گراد دمای مناسب برای کاشت این گیاه محسوب می شود.

نور مناسب:

آویشن از جمله گیاهانی است که برای رشد مطلوب نیازمند دریافت نور کافی است. بخصوص گیاه آویشن جوان و در بدو رشد به سایه حساس بوده و با قرار گرفتن در معرض نور آفتاب رشد بهتری خواهد داشت. بر همین اساس بهتر است آن را روی سطوح شیب دار و دامنه های جنوبی بکارید.

خاک بستر رشد بهکام

رطوبت مورد نیاز:

گیاه آویشن در مقایل غرق آبی بودن زمین حساس است و در خشکی از شرایط بهتری برخوردار است. به همین دلیل توصیه می شود آن را در زمین های عمیقی که فاصله بین زمین و سطح آب بیشتر است بکارید.

خاک مناسب:

خاک یکی از فاکتورهای تاثیر گذار در رشد گیاهان است. خاک سبکی که برخوردار از ترکیبات کلسیم باشد و همچنین میزان PH آن در حدود 4.5 الی 8 باشد برای کاشت گیاه آویشن بهترین نوع خاک محسوب می شود. خاک سنگین و مرطوب که به اندازه کافی مواد غذایی نداشته باشد باعث عملکرد نامطلوب گیاه خواهد شد و رشد گیاه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

زمان برداشت گیاه آویشن

زمان مناسب کاشت آویشن:

آویشن یک گیاه پایا محسوب می شود که مکان آن بعد از کاشت، برای حدود 4 الی 6 سال ثابت خواهد بود؛ بنابراین استمرار کشت آن به طور متناوب، یک امر مهم برای این گیاه به شمار می رود. بنابراین بهتر است آویشن با گیاهان مناسب همانند گیاهان وجینی که دوره رشد کوتاهی دارند کاشته شود. به این دلیل که وجود تناوب کاشت آویشن با گیاهان چند ساله ممکن است سبب بروز بیماری شود. زمان مناسب برای کاشت گیاه آویشن بسته به روش کاشت و شرایط اقلیمی حاکم بر منطقه می تواند متغییر باشد.

فواصل کاشت بذر آویشن:

بذر آویشن روی ردیف هایی با فاصله 40 الی 50 سانتی متری از هم به شکلی مستقیم در عمقی کمتر از نیم سانتی متر کاشته می شوند. در روش کاشت غیر مستقیم فاصله بین ردیف ها در حدود 25 الی 30 سانتی متر خواهد بود و کاشت بذرها در خزانه هوای آزاد انجام خواهد شد. پس از رسیدن ارتفاع نشاها به 10 الی 15 سانتی متر، بایستی آنها را به زمین اصلی منتقل کنید. بوته های آویشن در ردیف هایی با فاصله حدود نیم متری و فاصله 20 سانتی متری از هم کاشته می شوند.

روش های کاشت:

کاشت و تکثیر گیاه آویشن به دو طریق انجام می گیرد یکی از طریق بذر و دیگری به روش رویشی. روش کشت از طریق بذر به دو صورت کشت مستقیم و غیر مستقیم انجام می شود.

کاشت آویشن به صورت مستقیم:

از روش کشت مستقیم در سطوح کوچکتر استفاده می کنند. در این روش بذرها به شکلی متراکم در چند ردیف کاشته می شوند. پس از اینکه بذرها به ثمر رسیده و روییدند، بوته ها در اندازه ای مناسب تنک می شوند. بایستی یادآور بشویم که در این روش برای هر هکتار از زمین به حدود 5 الی 6 کیلوگرم بذر نیار دارید.

کاشت آویشن به صورت غیر مستقیم:

در این روش بذرها را در عمق نیم سانتی متری و در فاصله ای مناسب از همدیگر در خزانه هوای آزاد می کارند. اغلب به منظور سرعت بخشیدن به پروسه کاشت و یکدستی در تراکم بذرها، اقدام به مخلوط کردن بذرها با ماسه نرم به نسبت یک به سه می کنند و در اواخر بهار و یا اوایل تابستان، بعد از اینکه علف های هرز را کندند و زمین را به طور منظم آبیاری شد، نشاءها را برای کاشت به زمین اصلی انتقال می دهند. مقدار نشاء مورد نیاز در این روش برای هر هکتار زمین در حدود 160 الی 240 هزار خواهد بود.

تکثیر رویشی گیاه آویشن:

در روش تکثیر رویشی نخست بوته گیاهان آویشن را که عاری از هر گونه بیماری و آلودگی باشد و گیاهانی 2 تا 3 ساله باشند را از خاک خارج کرده و سپس به چند قسمت تقسیم و برای کاشت به زمین اصلی منتقل می کنند.

برای مطالعه مقاله کاشت زعفران می توانید از این لینک استفاده نمایید.

کاشت آویشن در گلدان

برداشت گیاه آویشن:

آویشن در اولین سال کاشت، فقط برای یکبار می تواند برداشت شود. اما در سالهای بعدی می توانید دو سه بار آن را برداشت کنید. اغلب با شروع فصل گلدهی در اواسط بهار، اولین برداشت را انجام می دهند. به ترتیب اواسط تابستان و پاییز، زمانی مناسب برای برداشت های بعدی محسوب می شود. در این مراحل قسمت هایی از گیاه که دارای فاصله 10 الی 15 سانتی متری از زمین هستند را برداشت می کنند. بعد از این در مرحله بعدی آویشن های برداشت شده را به منظور گرفته شدن رطوبتشان در معرض نور مستقیم آفتاب قرار می دهند سپس جهت خشک شدن در خشک کن های الکتریکی با دمای 40 درجه سانتی گراد می ریزند.

کاشت آویشن در گلدان و شرایط نگهداری آن:

عطر و بوی دل انگیز آویشن تازه می تواند هر کسی را راغب به کاشت این گیاه در منزل و نگهداری آن در گلدان نماید. آویشن علاوه بر خواص فراوانش از شکل و ظاهر جذاب و زیبایی نیز برخوردار است. شما می توانید در صورت تمایل گیاه آویشن را در گلدان کاشته و گلدان را در فضای داخلی منزل نگهداری کنید. اینگونه هم فضای خانه تان را زیبا کرده اید و هم از خواص و عطر و بوی آن بهره مند خواهید شد. در ادامه با ما باشید تا به بیان مراحل کاشت و نگهداری آویشن در گلدان بپردازیم.

خرید گلدان

مراحل کاشت آویشن در گلدان:

• جهت کاشت و پرورش گیاه آویشن در گلدان می توانید قلمه های جوان یا بذر آن را از مراکز تولید گل و گیاه تهیه کنید.
• پس از تهیه بذر، آنها را به شکلی متراکم در عمق نیم متری خاک در یک گلدان متوسط بکارید.
• پس از اینکه بذر به ثمر رسیده و جوانه زد، به اندازه مطلوب بوته های ضعیف را تنک کنید. بذرها یا نهال های آویشن را با فاصله 20 الی 30 سانتی متری در محل مورد نظر بکارید.
• بذرها در دمای 12 الی 32 درجه سانتی گرادی طی یک الی دو هفته بعد از کاشت جوانه خواهند زد.
• آویشن را بعد از کاشت برای نگهداری بهتر در مکانی که در معرض نور غیر مستقیم آفتاب باشد قرار بدهید.
• اواخر اسفند و اوایل بهار بهترین زمان برای کاشت آویشن درگلدان است. از اواسط اردیبهشت اولین گل ها در گیاه ظاهر خواهند شد و همچنان تا اواخر خرداد ادامه خواهد داشت. برگهای تازه گیاه آویشن شما در اواسط تابستان قابل برداشت خواهند بود.

شرایط محیطی مورد نیاز آویشن در منزل:

در ادامه ی مطلب شرایط محیطی مورد نیاز آویشن در منزل را به شما آموزش می دهیم.

خاک مناسب:

خاکی با بافت متوسط، دارای ظرفیت مناسب برای انتقال آب، تهویه خوب، مقدار بالای آهک و غنی از مواد غذایی مناسب ترین خاک جهت کاشت آویشن در گلدان می باشد.

آبیاری:

گیاه آویشن نیازمند آبیاری متوسط و منظم است. زیاده روی در آبیاری باعث پوسیده شدن ریشه گیاه خوهد شد.

دمای مناسب:

همانطور که قبلا نیز ذکر شد آویشن برای رشد مناسب نیاز به هوای گرم دارد و مقاومت چندانی در مقابل سرما از خود نشان نمی دهد. دمای 22 الی 25 درجه برای کاشت آویشن در گلدان مناسب می باشد. با این حال گیاه آویشن می تواند تغییرات دمایی در محدوده 12 الی 30 درجه سانتی گراد را تحمل کند.

آویشن گیاه پر کاربرد در صنایع غذایی

نور:

گلدان حاوی گیاه آویشن بایستی در محلی با نورگیری مناسب قرار داده شود. بهترین مکان برای نگهداری گلدان آویشن پنجره های جنوبی منازل است.

هرس:

می توانید نوک ساقه های آویشن را بچینید با این کار گیاهتان پرپشت تر می شود. بهتر است قبل از چوبی شدن ساقه های آویشن این کار را انجام دهید.

خرید ادویه آویشن

آفات و بیماری ها:

گیاه آویشن گیاهی با مقاومت خوب است و بندرت درگیر آفات و بیماریها می شود. بهتر است از دادن هر گونه سم به این گیاه اجتناب کنید تا بتوانید در پخت و پز انواع غذاها و تهیه دمنوش از برگ های تازه آن استفاده نمایید. می توانید هر زمان که تمایل داشتید گل ها و برگهای آویشن را برداشت کرده و در محیطی سایه دار و دارای تهویه مناسب خشک کنید. برگهای خشک آویشن برای مدت دو سال بدون از دست دادن عطرشان قابل نگهداری هستند.

برای مطالعه مقاله کاشت و نگهداری مارچوبه می توانید از این لینک استفاده نمایید.

دمنوش با خواص دارویی آویشن

خواص درمانی آویشن:

همانطور که قبلا نیز اشاره شد گیاه آویشن کاربرد زیادی در صنایع مختلف از جمله صنایع دارویی، غذایی بهداشتی و آرایشی و … دارد. اسانس آویشن از مزایای بی نظیری برخوردار است که همین امر نشانگر اهمیت بالای استفاده از این گیاه است. در زیر از جمله مهم ترین خواص گیاه آویشن ذکر شده اند:

• گیاه آویشن عملکردی همانند یک ماده ضد عفونی کننده داشته و به همین خاطر از آن در ترکیبات بعضی خمیر دندان ها و دهان شویه ها استفاده می کنند.
• آویشن دارای اسانسی خلط آور است.
• از آویشن برای درمان بیماریهایی مانند سیاه سرفه، آسم و برونشیت و به عنوان مسکن در گلو درد و سرفه استفاده می کنند.
• آویشن گیاه دارویی ضد قارچ، ضد باکتری و ضد کرم است.
• اسانس آویشن دارای خاصیت ضد اسپاسمی است.
• به دلیل وجود خواص ضد نفخ در آویشن، جوشانده آن به عنوان تسکین دهنده دردهای روده و معده مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین برای درمان ورم روده، اسهال و پیچش روده نیز مفید واقع می شود.
• از اسانس آویشن برای درمان ریزش مو استفاده می شود. شست و شوی سر با محلول رقیق آویشن باعث افزایش جریان خون در پوست سر شده و در نتیجه غده های مو را تقویت می کند.
• از آویشن برای بهبود بیماریهای گوارشی و بی خوابی نیز استفاده می کنند.
• آویشن به عنوان تسکین دهنده دردهای روماتیسمی، مفصلی و عضلانی شناخته می شود.
• این گیاه باعث تقویت قوه بینایی شده و برای چشم مفید است.
• آویشن از اثرات ضد تشنج و ضد سرع برخوردار است.
• اسانس آویشن می تواند از حساسیت، خارش و آسیب های ناشی از اشعه های مضر خورشید بکاهد.
• می توانید جهت ساخت یک آفت کش خانگی چهار قطره از روغن آویشن را با روغن زیتون ترکیب نمایید.