رامبوتان یک درخت گرمسیری با اندازه متوسط، بومی مجمع الجزایر اندونزی و دیگر مناطق گرمسیری جنوب شرقی آسیا است. این میوه جالب و خوشمزه دارای سطحی پوشیده از مهره های قابل جوش گوشتی است، از این رو نام آن به معنی میوه مودار است. موهای پوسته رامبوتان نازک و نرم بوده، خار مانند نیستند و به پوست و دست آسیب نمی رسانند.
گستره رامبوتان:
رامبوتان از آنجا به بخشهایی از آسیا، آفریقا، اقیانوسیه و آمریکای مرکزی سرایت کرده است.در حدود قرن سیزدهم تا پانزدهم میلادی، بازرگانان عرب، که نقش عمده ای در تجارت اقیانوس هند داشتند، رامبوتان را به زنگبار و پمبا شرق آفریقا وارد کردند. در قرن نوزدهم، هلندی ها رامبوتان را از مستعمره خود در جنوب شرقی آسیا به سورینام در آمریکای جنوبی معرفی کردند. پس از آن، این گیاه به قاره آمریکای گرمسیری گسترش یافت که در ارتفاعات ساحلی کلمبیا، اکوادور، هندوراس، کاستاریکا، ترینیداد و کوبا کاشته شده است.
در سال 1912، رامبوتان از اندونزی به فیلیپین معرفی شد.تلاش شد تا رامبوتان به جنوب شرقی ایالات متحده معرفی شود، بذرهایی که در سال 1906 از جاوا وارد شدند، اما گونه ها ناموفق بودند در حال حاضر در مناطق گرمسیری از جمله آفریقا، جنوب مکزیک، جزایر کارائیب، کاستاریکا، هندوراس، پاناما، هند، فیلیپین و سریلانکا به طور گسترده ای کاشت می شود. همچنین در اکوادور تولید می شود و در آنجا به عنوان آکوتیلو و در جزیره پورتوریکو شناخته می شود. در تایلند، درختان رامبوتان برای اولین بار در سال 1926 در سورات ثانی توسط مالایی چینی K. Vong در Ban Na San کاشته شدند. تایلند با 55 % تولید رامبوتان در سطح جهان مقام اول را در این عرضه دارد.
گیاه شناسی رامبوتان:
این درخت همیشه سبز در ارتفاع 12-20 متر رشد می کند. برگهای متناوب 10 تا 30 سانتی متر طول، پینه دار، گلهای کوچک به اندازه 5.5 میلی متر که بسیار معطر است و نقش مهم در جذب حشرات به ویژه زنبور عسل، مگس و مورچه ها دارد. میزان استفاده زنبورها از گلهای رامبوتان در حدی است که در تایلند مزرعه های رامبوتان برای تولید عسل تاسیس شده است. گلهای ماده دو تا سه برابر بیشتر از گلهای نر تولید شهد می کنند. غلظت قند شهد بین 18-47 درصد و بین انواع گل مشابه است. رامبوتان منبع مهمی شهد برای زنبورها در مالزی است.
جالب است بدانید که مزه عسل گل های نر با عسل گل های ماده متفاوت است. گلها در اوایل روز باز می شوند. حداکثر 100 گل در هر خوشه ماده ممکن است هر روز در طول اوج شکوفه دهی باز باشد. این میوه 15-18 هفته پس از گل بلوغ می شود. میوه آن نرم و حاوی مقادیر مساوی از چربی های اشباع شده و نشده است. این میوه بدون لکه و شفاف، سفید و صورتی بسیار کم رنگ و دارای طعمی شیرین و ملایم اسیدی است که بسیار یاد آور انگور است. رامبوتان به شکل خوشه ای روی درخت خود می روید و در دو رنگ زرد و قرمز موجود است. درختان رامبوتان می توانند نر و ماده باشند. پوست چرمی مایل به قرمز است.
رطوبت کم، زمان نگهداری و بروز خسارت های مکانیکی می تواند به شدت بر کیفیت میوه تأثیر بگذارد. با آب و هوای گرمسیری گرم و اطراف 22-30 درجه سانتیگراد سازگار است و نسبت به دمای زیر 10 درجه سانتیگراد حساس است. این درخت در ارتفاعات تا 500 متر از سطح دریا و در خاک های عمیق ،لومین رس یا لومی شنی سرشار از مواد آلی، در زمین های تپه ای به خوبی رشد می کند، زیرا نیاز به زهکشی خوبی دارند.
برای مطالعه مقاله معرفی گوجه بری می توانید از این لینک استفاده نمایید.
روش های تکثیر:
رامبوتان توسط پیوند، گرده افشانی از طریق هوا، بذر و جوانه زدن تکثیر می شود. اما لازم به یادآوری است که درختانی که از بذر رشد می کنند اغلب میوه ترش دارند. درختان جوانه زده پس از دو تا سه سال می توانند میوه تولید کنند که تولید بهینه پس از 8 تا 10 سال رخ دهد. در بعضی مناطق، درختان رامبوتان می توانند دو بار در سال ، یک بار در اواخر پاییز و اوایل زمستان ، و با دیگر اواخر بهار و اوایل تابستان ، بارور شوند میوه شکننده باید روی درخت رسیده و در طی یک دوره چهار تا هفت هفته ای برداشت شود. میوه تازه به راحتی کبود می شود در اندونزی ، 22 رقم رامبوتان با کیفیت خوب شناسایی شدند که پنج رقم اصلی آن عبارتند از: Binjai ، Lebak Bulus ، Rapia ، Cimacan و Sinyonya
کاربرد رامبوتان:
معمولاً این میوه تازه به فروش می رسد و ماندگاری کوتاهی دارد و معمولاً در تهیه مربا و ژله یا کنسرو مورد استفاده قرار می گیرد. از رامبوتان در پخت و پز و ساخت صابون، طب سنتی و در تولید رنگها استفاده می شود.
خواص رامبوتان:
میوه رامبوتان سرشار از منگنز است و در هر 100 گرم از این میوه 16 درصد از منگنز مورد نیاز بدن می تواند تامین شود البته این میزان از خاصیت مربوط به میوه کنسرو شده است پس باید مطمئن باشیم که میوه طبیعی خواصی فراتر از آنچه گفتیم دارد. این میوه سرشار از ویتامین C و کلسیم بوده و همچنین دارای آهن و فیبر است که می تواند به افزایش تولید کلاژن پوست کمک کرده و با کاهش چین و چروک باعث جوان سازی پوست صورت می شود.رایحه دلپذیر میوه رامبوتان از ترکیبات آلی بیشمار بیشماری از جمله بتا-دماسکنون ، وانیلین ، اسید فنیل استیک و اسید دارچین ناشی می شود.