داشتن یک باغچه، یکی از روشهای فوقالعاده برای پرورش سبزیجات، زیباسازی محل زندگی، یا جذب حیات وحش محلی است. میتوانید یک باغچه بزرگ در حیاط پشت خانه داشته باشید، یا اگر محدودیت فضا دارید، میتوانید یک باغچه کوچک بسازید. حتی میتوانید فقط با چند تا قوطی یک باغچه درست کنید.
اگر به ساخت یک باغچه فکر میکنید و هنوز نمیدانید از کجا باید شروع کنید، در ادامه چند نکته میگوییم که میتواند به شما کمک کند. انواع مختلف باغچهها را در نظر بگیرید، طرح و ابزارهای لازم برای ساخت آن را تهیه کنید، بذرها و گیاهان مورد نظرتان را انتخاب کنید و سپس باغچهتان را بسازید.
قسمت اول: انتخاب نوع باغچه
در اولین قسمت به انتخاب نوع این باغچه می پردازیم.
1- تصمیم بگیرید:
در مورد اینکه چه چیزی میخواهید پرورش دهید یا چه کاری میخواهید با باغچهتان انجام دهید، تصمیم بگیرید. انواع مختلفی از باغچه و کاربردهای مختلفی برای باغچه وجود دارد، بنابراین، در مورد باغچه ایدهآلی که میخواهید بسازید فکر کنید. برخی از انواع مختلف باغچه عبارتند از:
- باغچه سبزیجات: این نوع باغچه، محبوبترین و کاربردیترین نوع باغچه است. وقتی خودتان سبزیجات مصرفیتان را میکارید، در هزینههایتان صرفهجویی کرده و مقدار سبزیجات تازهای که میخورید را افزایش میدهید.
- باغچه گل، میتواند زیبایی را به حیاط شما اضافه کند و گوشه دنج و آرامی برایتان فراهم نماید. اگر علاقه زیادی به زیباسازی خانهتان دارید، باغچه گل بهترین انتخاب برای شما خواهد بود. میتوانید گیاهان چندساله، یک ساله، یا ترکیبی از آنها را در باغچهتان بکارید.
- باغچه پروانه یا مرغ مگسخوار، شما نمیتوانید پروانه یا مرغ مگسخوار پرورش دهید، اما میتوانید گلهایی بکارید که آنها را به حیاطتان بکشاند. گلهایی مثل گل وحشی گردهافشان، شوید، رازیانه و شیرگیاه در این رابطه مفید خواهند بود. باغچه پروانه یا مرغ مگسخوار جای فوقالعادهای برای بچههاست.
- باغچه حیات وحش، این باغچه به حمایت از حیواناتی که در منطقه شما زندگی میکنند کمک کرده و منابع غذایی و سرپناه برای آنها میسازد. گیاهانی که در این باغچه کشت میشوند، معمولا بومی منطقه شما هستند، بنابراین باید با گونههای بومی که میخواهید در باغچه خود بکارید، آشنا شوید.
2- مقدار فضایی که در دسترس دارید را در نظر بگیرید:
اگر فضای زیادی دارید، میتوانید همه گیاهان را در زمین بکارید. اگر فضای شما محدود است یا اینکه نمیخواهید گیاهان را در زمین بکارید، میتوانید در چند قوطی و ظرف آنها را بکارید. شما میتوانید انواع گیاهان را در گلدانها پرورش دهید و در یک پاسیو یا نقطه آفتابگیر حیاطتان آنها را نگه دارید. بعضی از گیاهان حتی در داخل خانه نیز دوام میآورند، بنابراین اگر در آپارتمان زندگی میکنید، استفاده از ظرفها و قوطیها برایتان ایدهآل خواهد بود.
- اگر در منطقهای زندگی میکنید که خاک خوبی دارد و سنگلاخی یا ماسهای نیست، کاشت گیاهان باغچه در زمین ایده خوبی خواهد بود.
- اگر کاشت گیاهان در زمین را گزینه مناسبی نمیدانید، پس ظروفی بخرید تا گیاهانتان را در آن بکارید یا باغچههایی بالای زمین بسازید. باغچههای بالای زمین، عالی هستند، زیرا راحتتر میتوانید آنها را بردارید و به هر جایی از حیاطتان که خواستید، منتقل کنید. مطمئن شوید که قوطیها و ظروف و تختهها به اندازه کافی بزرگ هستند که بتوانید گیاهان مورد نظرتان را در آنها بکارید و امکان زهکشی خوبی دارند.
- اگر فضایتان محدود است و میخواهید یک باغچه بیرون از خانه داشته باشید، میتوانید یک باغچه عمودی بسازید. در این نوع باغچهها از گلدانهای کوچک یا جعبههای چوبی و گیاهانی که رشد رو به بالا دارند، استفاده میشود.
3- تعیین کنید که گیاهانتان چقدر آفتاب دریافت خواهند کرد:
بسیاری از گیاهان به حدود 6 تا 8 ساعت آفتاب کامل نیاز دارند. اگر جایی ندارید که این مقدار آفتاب را به گیاهانتان برساند، باز هم میتوانید یک باغچه بسازید. کافیست گیاهانی را انتخاب کنید که در سایه یا آفتاب کمتر نیز دوام میآورند.
در یک روز آفتابی، چند بار به مکانی که قصد دارید باغچهتان را در آن بسازید سر بزنید تا ببینید آفتاب چه مدت در آن قسمت میتابد. به عنوان مثال، ساعت 7 صبح، 11 صبح، 2 بعدازظهر و 5 بعدازظهر آنجا را چک کنید و اگر در آن زمان آفتاب به آنجا میتابید، یادداشت کنید. اگر در دو یا سه نوبت از این بررسیها آفتاب به آن نقطه میتابید، گیاهان آفتابدوست احتمالا آنجا رشد میکنند.
قسمت دوم: تهیه نقشه و ابزارهای مورد نیاز برای ساخت باغچه
در دومین بخش به تهیه نقشه ای برای ساخت و همچنین ابزارهایی که برای این کار نیاز داریم می پردازیم.
1- یک طرح و نقشه برای باغچهتان انتخاب کنید:
وقتی در حال طراحی باغچه هستید، مکان مورد نظر اهمیت زیادی دارد. مهمترین نکته آن است که ببینید آیا مکانی که در نظر گرفتهاید آفتاب کافی میگیرد یا خیر، سپس ببینید آیا اندازه آن مکان برای کاری که میخواهید انجام دهید مناسب است یا خیر، و همچنین نحوه آبیاری باغچه را تعیین کنید. اگر قصد دارید یک باغچه بزرگ بسازید، باید بتوانید یک شلنگ به آنجا بکشید. یا اگر باغچهتان کوچکتر است، باید بتوانید یک آبپاش پر به آنجا ببرید.
اگر قصد دارید گیاهانتان را در ظرف و قوطی بکارید، باز هم شناسایی یک مکان مناسب برای قراردادن آنها اهمیت دارد. این مکان باید نور خوبی دریافت کند، فضای کافی برای رشد گیاهان به سمت بالا داشته باشد، و انتقال یک منبع آب به آنجا راحت باشد یا در جایی قرار داشته باشد که بتوان به راحتی آب به آن رساند.
2- خاک را آزمایش کنید:
خاک خوب، مقادیر کافی آهک، فسفر، نیتروژن و پتاسیم دارد. ببینید خاک شما چه میزان از این موارد را داراست و چه موادی باید به آن اضافه کنید تا گیاهانتان بهترین رشد را داشته باشند. اگر باغچهتان را در ظروف و قوطیها میسازید، لازم نیست نگران این موضوع باشید. کافیست از خاک گلدانی که با نوع گیاه مورد نظرتان سازگار است، استفاده کنید.
- میتوانید از فروشگاههای ابزارآلات و وسایل باغبانی، یک کیت آزمایش خاک در خانه خریداری کنید. با دنبال کردن نکاتی که روی آن درج شده، میتوانید ویژگیهای خاک باغچهتان را متوجه شوید.
- میتوانید نمونههایی از خاک نقاط مختلف باغچهتان بردارید و آنها را به آزمایشگاه خاک معتبر محلهتان یا آزمایشگاه خدمات دانشگاهی بفرستید. با پرداخت هزینه کمی، آنها خاک را آزمایش کرده و نتایج را ظرف مدت یک هفته برایتان ارسال میکنند. این راه، خیلی راحتتر از آزمایش خاک توسط خودتان است، اما هزینهاش بیشتر است.
- چند نمونه خاک از نقاط مختلف باغچه بردارید تا مطمئن شوید که نتایج آزمایشتان دقیق است.
- pH خاکتان را آزمایش کنید تا ببینید آیا به تغییری برای ایجاد تعادل در آن نیاز هست یا خیر، برای انجام این کار، از یک کیت آزمایش pH استفاده کنید، یا خودتان در خانه آزمایش را انجام دهید و خاکی که از باغچه برداشتهاید را چک نمایید. بعضی از گیاهان pH متفاوتی را ترجیح میدهند، اما بهترین حالت آن است که pH خاک تا حد امکان به مقدار خنثی – pH برابر با 7 – نزدیک باشد.
3- خاک را آماده کنید:
وقتی خاک را تهیه کردید و آزمایش pH آن انجام شد، با اضافه کردن مواد مغذی لازم برای کمک به رشد گیاهان، خاک را آماده کنید.
- برای کمک به غنیسازی خاک از مواد مغذی، مواد ارگانیک را به آن بیافزایید. میتوانید از کمپوست (در صورت وجود، از توده کمپوست خودتان)، برگهای تجزیه کننده، پیت ماس، یا کود حیوانی تجزیهشده، استفاده کنید. اگر به این موارد دسترسی ندارید، همه آنها را میتوانید از فروشگاههای لوازم باغبانی محلهتان خریداری نمایید.
- برای کمک به تامین نیتروژن، فسفر یا پتاسیم مورد نیاز خاک، میتوانید به خاکتان کود اضافه کنید. برچسب روی کیسه کود به شما خواهد گفت که دقیقا چه مقدار از این مواد مغذی را به خاکتان اضافه خواهد کرد. به عنوان مثال، اعداد 5-10-5 به شما میگوید این کود حاوی 5% نیتروژن، 10% فسفر و 5% پتاسیم است.
- با توجه به نتایج آزمایش pH، اگر خاک شما قلیایی است (pH آن بیشتر از 7 است)، به آن آهک یا خاکستر چوب اضافه کنید تا خنثی شود. اگر خاکتان اسیدی است (pH کمتر از 7)، به آن پیت ماس یا برگ تجزیهکننده اضافه کنید. بسته به اینکه چه گیاهانی را میخواهید پرورش دهید، شاید نیازی به تغییر pH نباشد. کشت گیاهانی که در خاک موجود دوام میآورند، راحتتر است.
4- درباره منطقه خود تحقیق کنید:
کسب اطلاعات درباره شرایط رشد گیاه در منطقهتان اهمیت زیادی دارد. در اینترنت جستجو کنید، با یک مشاور محلی مشورت کنید، یا با مرکز خدمات ترویجی تعاونی محلهتان تماس بگیرید.
- زمان متوسط آغاز و پایان سرما را پیدا کنید، تا زمان مناسب برای کاشت گیاهان را تشخیص دهید. کاشت زودهنگام یا دیرهنگام، بذرها و گیاهان را میکُشد، به همین دلیل اطلاع از بهترین زمان آغاز کاشت بسیار مهم و حیاتی است.
- در مورد الگوهای آبوهوایی محلی، که بر باغچه شما تاثیر میگذارند، اطلاعات کسب کنید.
- بهترین زمان برداشت میوهها، توتها و سبزیجات را در منطقه خود پیدا کنید. تشخیص بهترین زمان برداشت بعضی از آنها ساده است، اما برای تشخیص بهترین زمان برداشت بعضی دیگر به دانش فنی بیشتری نیاز است.
- یک برنامه زمانی تهیه کنید که نشان دهد هر یک از گیاهانتان بر اساس الزامات زیستگاهی و نیازهای رشدشان، چه زمانی باید کاشته شوند. کاشت بعضی از گیاهان باید در اوایل فصل آغاز شد، در حالی که بعضی دیگر تا تابستان نیازی به کاشت ندارند.
5- ابزارهای لازم را تهیه کنید:
اگر میخواهید کار باغبانی را به آسانترین و آرامترین شکل ممکن انجام دهید، مهم است که همه ابزارهای لازم را در دسترس داشته باشید. حداقل باید یک بیل، دستکش، ماله باغبانی، چنگال باغچه، سبد یا سطلهایی برای نگهداری علفهای هرز، و یک آبپاش داشته باشید. میتوانید ابزارهای دیگری هم بخرید، اما برای ساخت یک باغچه کوچک تا متوسط همینها کافیست.
برای ساخت باغچه بزرگ، به خرید یک چرخدستی (فرقون)، چنگک و بیل باغبانی، لوپر (هرسکننده) و یک مته مارپیچی بزرگ نیز نیاز خواهید داشت. اگر وقت ندارید یا نمیتواند به صورت دستی باغچه را آبیاری کنید، یک سیستم آبپاش اتوماتیک در آن نصب کنید.
قسمت سوم: انتخاب بذر و گیاهان
و در این بخش به انتخاب نوع بذری که برای کاشت می خواهیم و همچنین گیاهان مورد نظر می پردازیم.
1- تعیین کنید که آیا میخواهید ساخت باغچه را با کشت بذر شروع کنید یا خیر:
بسیاری از گیاهان، وقتی پرورششان را از کشت بذر شروع میکنید بهتر رشد میکنند. به فروشگاه وسایل باغبانی محلهتان بروید و بستههای بذر آنجا را ببینید. با نگاه به برچسب روی بستهها، مدت زمان لازم برای رشد آنها، بهترین زمان کاشت، و مقدار آب مورد نیازشان را متوجه میشوید.
- پرورش بذر، بسته به نوع گیاهی که کاشتهاید، میتواند یک تا چهار ماه طول بکشد. بنابراین، بهتر است از قبل برای آن برنامهریزی کنید.
- پرورش گیاه از مرحله بذر، ارزانترین گزینه است، زیرا یک بسته بذر فقط چند دلار یا چند سنت هزینه دارد. در حالی که اگر بخواهید گیاهانی که کاملا رشد کردهاند از فروشگاه بخرید، به ازای هر کدام باید 1 تا 50 دلار بپردازید.
- پرورش گیاه از مرحله بذر، این مزیت را دارد که به شما اجازه میدهد کارتان را با کشت بذر در یک قوطی و نگهداری آن در فضای داخلی خانه آغاز کنید، یا اینکه آن را در زمین بکارید. به هر حال، کاشت یک بذر در یک قوطی و آغاز پرورش آن در فضای داخلی، نسبت به زمانی که کار کشت بذر را از فضای خارجی و کشت در زمین شروع کنید، گیاه سالمتری به دست خواهد داد. همچنین آغاز ساخت باغچه را جلو میاندازد، زیرا دیگر نیازی نیست منتظر اتمام دوران یخبندان بمانید.
2- به پیوند گیاهان بالغ هم فکر کنید:
مزیت پیوند زدن یک گیاه بالغ در خاک یا قوطی، آن است که این گیاه تاکنون مقداری رشد کرده و زودتر میوه میدهد. احتمال دوام و بقای این گیاه نیز بیشتر خواهد بود. وقتی بقیه باغچهتان آماده شد، پیوند زدن گیاهان بالغ فقط چند دقیقه وقت میگیرد. گیاهان بالغ را میتوانید در فروشگاه وسایل باغبانی محلهتان پیدا کنید. برچسبهای روی گیاهان را بررسی کنید تا ببینید آیا برای نوع باغچهای که قصد دارید بسازید مناسب هستند یا خیر
3- پیازهای گل را بررسی کنید:
اگر میخواهید گل بکارید، میتوانید به کاشت پیاز گل نیز فکر کنید. پیازهای گل به راحتی کاشته میشوند و بعضی از آنها (مربوط به گیاهان چندساله) هر سال بر میگردند. بعضی از آنها یکساله هستند و هر سال باید مجددا کاشته شوند. یادتان باشد که پیازها هر بار، فقط چند هفته شکوفه میدهند.
پیازهای گل را میتوانید از فروشگاه وسایل باغبانی محلهتان تهیه کنید و هر ساله از وجودشان در باغچهتان لذت ببرید. از جمله گیاهانی که میتوانید پیاز گلشان را تهیه کنید، گل لاله، گل نرگس و آلیومها هستند.
قسمت چهارم: ساخت باغچه
و در آخر به ساخت باغچه می پردازیم.
1- ترتیب کشت گیاهان را مشخص کنید:
محل قرار گرفتن هر گیاه را انتخاب نمایید. در هنگام این انتخاب، مقدار نور آفتابی که نیاز دارند و اندازه آنها در زمانی که کاملا رشد میکنند را به خاطر داشته باشید. وقتی کار پرورش گل و گیاه را با گیاهانی که هنوز کوچک هستند شروع میکنید، ممکن است در تعیین اندازهها دچار اشتباه شوید، زیرا بعضی از آنها بعد از مدتی بسیار بزرگ میشوند و در نهایت به گلدان یا محفظه بزرگتری نیاز دارند.
- معمولا بهتر است هر گیاه 10اینچ (25 سانتیمتر) با گیاه مجاور فاصله داشته باشد، اما برای اطلاع دقیق از مقدار فضای مورد نیاز هرکدام، حتما اطلاعات روی بسته بذر یا برچسب روی گیاه را بخوانید.
- باید بین ردیفهای گیاهانی که میکارید فضای کافی باقی بگذارید تا بتوانید از بین آنها عبور کنید. بین ردیفها، 18اینچ (46 سانتیمتر) فاصله بگذارید.
- سعی کنید گیاهانی که میکارید را بر اساس نوعشان گروهبندی کنید. به عنوان مثال، میتوانید همه سبزیجات را در یک بخش از باغچه بکارید، و گلها یا توتها را در قسمت دیگری قرار دهید.
- ببینید کدام گیاهان بیشتر رشد میکنند و بلندتر میشوند. زیرا آنها به مرور زمان روی بقیه سایه میاندازند و باید فقط کنار گیاهانی کاشته شوند که آنها هم بلند میشوند. یا آنها را کنار گیاهانی قرار دهید که به نور کمتر و سایه بیشتری نیاز دارند.
2- بذرها یا گیاهان را بکارید:
بر اساس چیدمان و ترتیبی که در نظر گرفتید، هر گیاه را در جای خودش قرار دهید. حفرهای به اندازه دو برابر ریشه و با عمق برابر با اندازه ریشه، یا حفرهای با ابعادی که روی بسته بذرها درج شده، ایجاد کنید. عمق این حفره برای بذرها، بسته به اینکه به چه نوع گیاهی تعلق دارند، از یک چهارم اینچ (0.6سانتیمتر) تا 2 اینچ (5 سانتیمتر) متغیر است. تفاوتی ندارد که بذر را در یک قوطی و ظرف بکارید یا در زمین، در هر صورت از دستورالعملهای مربوط به عمق حفره که روی بسته بذرها درج شده، استفاده کنید.
- عمق حفره نباید بیش از حد زیاد باشد. به اندازهای حفر کنید که کل ریشهها در آن جا بشوند، بدون آنکه ساقه یا برگها زیر خاک قرار بگیرند. خاک زمین باید با خاک گیاهی که در حال کاشت آن هستید، همسطح باشد.
- هر گیاه را به آرامی در حفره خودش قرار دهید تا هیچیک از قسمتهای آن آسیب نبیند. با انگشتان خود یا با استفاده از یک ماله، خاکهای بیرون آمده را به داخل حفره برگردانید و روی ریشه بریزید. اگر ریشه گیاهی که میکارید بسته است، یعنی ریشهها دور ظرف پیچیده شدهاند، به آرامی آنها را ماساژ داده و پیش از کاشت، از دور ظرف باز کنید. این کار به ریشههای گیاه کمک خواهد کرد تا به جای ادامه پیچیدن دور ظرف و خفهکردن خود، در خاک اطرافشان گسترش یابند.
3- کود گیاهی اضافه کنید:
هر چقدر میتوانید به خاک مواد مغذی اضافه کنید. این کار به گیاهتان کمک خواهد کرد کامل و سالم رشد کند. کودهای گیاهی در این زمینه مفید هستند و به جلوگیری از رشد علفهای هرز نیز کمک میکنند. کود گیاهی را به شکل لایهای با ضخامت 1 اینچ بین گیاهان پخش کنید.
برای سبزیجات، کاه یا برگهای تجزیهشده را به عنوان کود گیاهی دورتادور گیاهان بریزید تا بهترین نتیجه را کسب کنید. بهترین کود گیاهی برای گلها، براده چوب یا پوست درخت است.
4- به گیاهانتان آب بدهید:
در اولین هفتههای پس از کاشت گیاهان، باید کمی بیشتر به آنها آب بدهید تا به نشست ریشهها کمک کنید. غرق کردن لایه رویی خاک باغچه در آب، موجب آبرسانی بیش از حد به گیاهان شده و نباید این کار را انجام دهید. فقط کافیست هفتهای یک اینچ آب به باغچه برسد. پس اگر باران بارید، اصلا نیازی به آبیاری باغچه نیست.
برای آبیاری گیاهان از یک آبپاش استفاده کرده یا یک سر اسپریکننده به شلنگ متصل کنید. از بالا به آنها آب بدهید، اما مراقب باشید به برگها و ساقهها آسیب نزنید. پس از آن که چند روز، روزانه 1 تا 2 مرتبه آبیاری کردید، میتوانید مقدار آب را کمتر کنید. کمکم این مقدار را به هر دو روز یک بار یا کمتر برسانید.
5- به طور منظم به باغچه سر بزنید و علفهای هرز آن را از بین ببرید:
وقتی گیاهان باغچه در جای خود مستقر و تثبیت شدند، به آنها زمان بدهید تا رشد کنند. یک باغچه سالم، اگر به شکل مناسبی مراقبت شود، چند فصل دوام خواهد داشت. حتما به طور منظم علفهای هرز را بررسی کرده و از بین ببرید.
6- به حصارکشی دور باغچه هم فکر کنید:
اگر در باغچهتان سبزیجات پرورش میدهید، بهتر است دور آن حصار بکشید تا از دسترس حیوانات دور بماند. البته نمیگوییم این کار حتما لازم است، اما اگر میبینید باغچه مدام مورد هجوم حیوانات قرار میگیرد، بهتر است این کار را انجام دهید. یادتان باشد که گوزنها ارتفاع پرش زیادی دارند. ارتفاع حصارها باید حداقل 8 فوت (2.5 متر) باشد تا آنها نتوانند به داخل باغچهتان بپرند.
7- محصولات باغچهتان را برداشت کنید:
وقتی گیاهان باغچه به بلوغ برسند، میتوانید ثمره زحماتتان را برداشت کنید. سبزیجات، توتها، گیاهان و گلها را با دقت برداشت کرده و در خانه از آنها استفاده کنید. یا، اگر باغچه را فقط برای زیباسازی منزلتان ساختهاید، میتوانید در آن قدم بزنید و استراحت کنید.