تخمه آفتابگردان بو داده

تخمه آفتابگردان را از دیدگاهی می توان میوه ی گل آفتاب گردان به حساب آورد. معمولا در بازار جهانی سه نوع اصلی از تخمه آفتاب گردان وجود دارد: تخمه های لینولئیک که رایج ترین هستند، آفتابگردان اولئیک و دانه های روغنی از انواع دیگر تخمه آفتاب گردان هستند. هر گونه و نژاد تخمه آفتابگردان، چربی های اشباع نشده و اشباع شده ی مخصوص خود را دارا می باشند.

برای مقاصد تجاری، بذرهای دانه های آفتابگردان براساس الگوی پوسته آن ها طبقه بندی میگردد: اگر پوسته کاملا سیاه باشد، به این تخمه، آفتابگردان روغن سیاه گفته می شود (با این که رنگ این روغن سیاه می باشد، این گونه را می توان به آفتابگردان دانه روغنی نیز یاد کرد). مغز این تخمه ها معمولاً از روغن خود را پس می دهند. دانه های آفتابگردان راه راه در درجه اول به عنوان یک میان وعده یا پذیرایی خورده می شوند، از این رو ممکن است آن ها را تخمه آفتابگردان پذیرایی نیز بنامند.

از نظر گیاه شناسی، آفتابگردان یک سیپسلا (یک میوه تک دانه که از تخمدان دوتایی تشکیل می شود) می باشد و اصطلاح “دانه آفتابگردان” هنگامی که مغز تخمه در پرکارپ (پوسته) آن باشد، نام صحیحی نمی باشد. وقتی مغز تخمه از پوست خارج شد، به باقی مانده خوراکی تخمه آفتابگردان گفته می شود.

تولید تخمه آفتابگردان

سال گذشته تولید جهانی تخمه آفتابگردان (در مقیاس جهانی) 52 میلیون تن بوده است، رتبه نخست و دوم این گل ارزشمند در اختیار اوکراین با 27 درصد و روسیه با 25 درصد می باشد. رتبه های بعدی در اختیار آرژانتین، رومانی و چین می باشد که هر کدام تقریبا سه درصد از تولید جهانی را در دست دارند.

مقدار مورد نیاز و مصرف تخمه آفتابگردان آجیلی در ایران 70 تا 80 هزار تن می باشد و با نظر وزارت کشاورزی 40 هزار هکتار از اراضی کشاورزی در استان های مختلف به کشت تخمه آفتابگردان آجیلی کشور اختصاص یافته تا نیاز کشور به این محصول تامین گردد.

مصرف تخمه آفتاب گردان

در ایران تخمه آفتابگردان بیشتر به عنوان میان وعده (حین تماشای فیلم یا فوتبال) خورده می شوند تا به عنوان بخشی از یک وعده ی خوراکی. به زبان دیگر در آشپزی بین الملل مغز تخمه آفتابگردان به عنوان چاشنی یا ماده اولیه در دستور العمل های مختلف استفاده می گردند.

مغز آفتابگردان ممکن است به صورت پوسته ای یا مغزهای پوست کنده به بازار عرضه شوند. مغز تخمه را می توان در سالاد یا ماست ریخت و خورد. وقتی مغزهای تخمه داخل پوسته بوداده می شود، ابتدا خشک می شوند، پس از آن، ممکن است برای حفظ عطر و طعم، این تخمه را با نمک، لیمو و گلپر و یا آرد و ادویه زد و مصرف کرد. دانه های آفتابگردان که در بسته بندی فروخته می شوند یا فله ای عرضه و خورده می شوند یا با طعم های مختلفی مانند نمکی، لیمویی، موهیتو، گلپر و فلفلی به بازار عرضه می شوند.

آفتابگردان (به صورت تخمه) میان وعده ای ویژه در کشورهای مدیترانه ای، اروپای شرقی و ایران است که می توان آن ها را تازه یا بو داده خریداری کرد و معمولاً به عنوان خوراکی خیابانی مصرف می شود. بدنه آن به راحتی با دندان شکسته و به بیرون انداخته می شود، در حالی که آن ها را می توان تازه بسته بندی شده در طعم های مختلف بو داده و خریداری کرد.

در ایالات متحده، بازیکنان بیس بال به عنوان جایگزینی برای (جویدن تنباکو) آن ها را میل می کنند. مغزهای پوسته گرفته شده (بصورت مکانیکی) به صورت خام یا بو داده فروخته می شوند و گاهی اوقات به دلیل عطر و طعم به نان و سایر محصولات آردی شده (مثل کیک) اضافه می شوند.

دانه ترد آفتابگردان در نوعی آبنابت مغزدار جاسازی می کنند. در بلاروس، روسیه، اوکراین و رومانی از دانه های بو داده برای تهیه نوعی حلوا استفاده می شود. کره آفتابگردان نیز وجود دارد، مشابه کره بادام زمینی، اما از دانه های آفتابگردان به جای بادام زمینی استفاده می شود، که جایگزین رایج در مدارس کودکان حساس به آجیل است. بجز مصرف انسانی، از تخمه آفتابگردان به عنوان غذای حیوانات خانگی و پرندگان (مثل طوطی) در جعبه ها و کیسه های کوچک نیز استفاده می شود.

تخمه آفتابگردان و سلامت

طبع تخمه آفتابگردان به مانند بیشتر آجیل ها گرم و خشک می باشد. فواید سلامتی آن به مانند تخمه کدو بالا می باشد (اما با طبع گرم). مثلا از بروز سرطان پروستات در مردان جلوگیری می کند. دردهای روماتیسمی را کاهش می دهد. امگا 3 موجود در مغز تخمه آفتابگردان برای سلامت قلب و مغز، ضروری است.

کالری موجود در صد گرم تخمه ی آفتابگردان پانصد و هشتاد کالری بوده و از خوراکی های انرژی زا محسوب می گردد. مغز تخمه آفتابگردان سرشار از انواع ویتامین ها به ویژه ویتامین ای است که این ویتامین برای تعویق پیری بسیار ضروری است. همچنین تازه (بو نداده ی آن) برای جلوگیری از چین و چروک پوست عالی می باشد.

یکی از چربی های مفیدی که تخمه آفتابگردان دارد فیتواسترول می باشد که سبب کاهش چربی (مضر) خون و درنتیجه سلامت قلب و عروق می شود. علاوه بر این ها جوشانده ی مغز تخمه ی آفتابگردان، یک درمانگر بالقوه ی اسهال می باشد.