زغال اخته خشکه

زغال اخته، یک میوه ترش مزه از خانواده ی بری ها می باشد. یکی از معدود میوه های خانواده بری است که درختچه ای متوسط یا بزرگ برگریز دارد که تا ارتفاع 5 تا 12 متر رشد می کند و دارای شاخه های قهوه ای تیره و برگ های سبز رنگ است. برگها 4 تا 10 سانتی متر طول و 2 – 4 سانتی متر عرض دارند، با یک شکل بیضی شکل به شکل مستطیل و یک نیم دایره کامل

شکوفه ها کوچک هستند (به قطر 5 تا 10 میلی متر)، با چهار گلبرگ زرد رنگ، که به صورت خوشه ای 10 تا 25 عدد در اواخر زمستان می رویند و پیش از ظاهر شدن برگ ها تولید می شوند. میوه از نارنجی تا سرخ (تیره) رنگ متغیر است، طول آن 2 سانتی متر و قطرش 1.5 سانتی متر بوده که حاوی یک دانه میباشد.

زغال اخته را به انگلیسی گیلاس مرجانی (cornelian cherry) می نامند. و نام درختچه ی آن را cornus mas می گذارند. نژاد ایرانی آن درختچه ای به ارتفاع حدکثر سه متر می رسد و قطر تنه ی ان حداکثر بیست سانتیمتر می باشد. این گیاه خاستگاهش شمال غرب ایران می باشد و تا یونان گستردکی دارد. میوه ی آن زغال اخته و در گیلان (اخته) می باشد.

پوست ته درخت زغال اخته قهوه می باشد و هر برگ معمولا پنج رگ برگ دارد. ایران و ترکیه بزرگترین مصرف کننده ی این میوه می باشند و بعد از آن امریکا و یونان می باشند. معمولا در ایران و ترکیه به آن نمک زده و به عنوان تنقلاتی ترش خورده می شود.

خواص زغال اخته خشکه

پتاسیم از املاحی است که اغلب مردم جهان از کمبود آن رنج می برند. ایجاد نظم در ضربان قلب و عملکرد صحیح نورون های عصبی وظیفه ی پتاسیم است. به جرات می توان گفت تنها خشکباری که می تواند همه ی نیاز به پتاسیم بدن را رفع کند. زغال اخته خشک می باشد. پنجاه گرم زغال اخته خشک حدود 3000میلی گرم پتاسیم دارد که کل نیاز بدن به پتاسیم را مرتفع می کند.

زغال اخته ویتامین ث بالایی دارد. میوه زغال اخته فقط به مزه خوراکی آن محدود نمی شود، زغال اخته بسته ای از خواص پزشکی و مواد مغذی است. زغال اخته یک میوه قابض است که در صورت خونریزی زیاد باعث انقباض ماهیچه ها یا بافت های بدن می شود، همچنین یک تب بر بالقوه است که به کاهش تب کمک می کند و دمای بدن را به حالت عادی می رساند.

همچنین برای ریز آسیب هایی که بعد از یک ورزش سنگین یا کار سنگین لدن متحمل می شود، مصرف زغال اخته در بازیابی کارامد می باشد. خاصیت قابض این میوه به عنوان یک درمان خوب برای شکم و تب روده عمل می کند، در عین حال که در درمان وبا نیز استفاده می شود.

بیماریها و دردهای مختلف مانند ناحیه کمر و زانو، سرگیجه، وزوز گوش، اسپرماتوره، تکرر ادرار، لرز و تب ناشی از کبد، تعریق مداوم به دلیل کمبود، تپش قلب، نبض پراکنده، اختلالات قاعدگی و موارد دیگر مراقبت از خواص زغال اخته ی خشک است.

زغال اخته در فرهنگ بومی ایران

استان قزوین و شهرستان هیر، بزرگترین تولید کنندگان زغال اخته است. این روستا در هفتاد کیلومتری شهر قزوین واقع است در میان کوه های بلند البرز واقع شده که بسیار مناسب برای کشت و حتی خودرویی (دیم) این گیاه می باشد. زمان برداشت این محصول، مردمان این دیار آداب محلی و سنتی خود را در قالب جشن شکرگزاری به نمایش می گذارند. استان قزوین به تنهایی تولید کننده ی هشتاد و پنج درصد از زغال اخته ایران است.

مصرف زغال اخته

میوه زغال اخته از ترش ترین میوه های دنیاست. از میوه رسیده این گیاه کمپوت و مربا تولید کرده یا به صورت خشکبار مانند آلبالوی خشکه مصرف می‌شود.