انبارکردن گیاهان دارویی و معطر

حفظ و نگهداری صحیح مواد گیاهی، یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار بر خواص درمانی آن­هاست. بسته­ های فشرده مواد گیاهی مقدار کمی رطوبت از محیط جذب می­ کنند. داروها در هر مکانی که نگهداری می­شوند چه در خانه یا انبار و چه در داروخانه باید در محیط تاریک، خشک، در دمای کمتر از 18 درجه سانتی گراد و در ظرف­های دربسته نگهداری شوند تا از آلودگی، فساد، و تغییر در کیفیت آن­ها جلوگیری شود.

قابلیت دارویی مواد مؤثر بر اثر نگهداری نامناسب و طولانی مدت، کاهش تدریجی می­ یابد و با گذشت زمان خراب می­شوند (به طور متوسط داروها نباید بیش از دو سال نگهداری شوند). به طور کلی، مواد خام گیاهان دارویی و معطر را به شرط آن­که به طور کامل خشک­ شده باشند، می­توان برای مدت کوتاه (با رطوبت 14-۱۰٪) و یا بلند (با رطوبت کم­تر از ۸٪) انبار کرد.

برگ­ها و ریشه ­های دارویی که به خوبی بسته ­بندی نشوند، ممکن است حدود ۳۰-۱۰ درصد رطوبت جذب کنند. رطوبت زیاد هم افزایش وزن خالص ماده دارویی و هم کم­ شدن درصد ترکیبات موجود در ماده دارویی و فعال­ شدن آنزیم­ها و رشد قارچ­های بیماری­ زا را در پی دارد. برای مثال، اگر که رطوبت برگ گیاه گل انگشتانه به ۸ درصد یا بیش­تر برسد، گلیکوزیدهای موجود در آن فاسد می­شوند.

استاندارد خشک کردن گیاهان دارویی:

در قوانین دارویی بریتانیا (B.P.C) برای کلیه داروهای خام یک استاندارد و حداقل مقدار رطوبت، تعیین شده است. کاهش درصد وزنی تعیین ­شده به عنوان کاهش قانونی مجاز شناخته شده است. درمورد گل انگشتانه این حد مجاز ۸٪ است، زیرا آنزیم­های فعال کاتابولیک­ کننده زیادی در این گیاه یافت می­شود.

در چنین مواردی، نگهداری مواد گیاهی دارویی با عوامل خشک ­کننده چون “سیلیکا ژل” یا کلرور کلسیم، توصیه می­شود. در گیاهان دارویی آلکالوئیددار، نگهداری طولانی مدت موجب کاهش ارزش دارویی آن­ها خواهد شد.

برای مطالعه مقاله زمان جمع آوری و برداشت گیاهان دارویی کلیک کنید.

انبار کردن گیاهان داوئی:

به طور کلی، مواد خام گیاهی دارویی را به شرط آن که به طور کامل خشک شده باشند، می­توان برای مدتی کوتاه یا بلند (با رطوبت کم­تر از ۸ درصد) انبار کرد. در مواد گیاهی، با وجود ظاهر خشک آن­ها، در درون ساقه ­ها و رگبرگ­ها هنوز مقداری رطوبت باقی خواهد ماند که در صورت عدم دقت در انبارکردن، مواد فاسد خواهند شد. گل­ها، برگ­ها، میوه ­ها، بذرها، غده ­ها، ریشه­ ها و غیره که به طور کامل خشک نشوند، در مدت کوتاهی فاسد می­شوند.

نور غیرمستقیم بر مواد رنگی داروها و مواد مؤثر آن­ها تاثیر می­گذارد و سبب تغییر رنگ ظاهری آن­ها و تا اندازه ­ای فساد مواد مؤثر می­شود. نور پلاریزه و نور انعکاس یافته (که تاحدودی خواص نور پلاریزه را دارد)، نیز تغییراتی در مواد دارویی ایجاد کرده و فساد آن­ها را تسریع می­کند. هم­چنین، اکسیژن هوا و آنزیم­ها (اکسیدازها)، سبب اکسیده ­شدن مواد مؤثر در داروها می­شوند، از این رو لازم است که انبارهای مواد دارویی خنک و تاریک باشند و عمل تهویه با هوای خشک در آن­ها به خوبی انجام گیرد.

محافظت مواد گیاهی دارویی در مقابل حشرات گوناگون از تیره بال پولک­داران، قاب بالانو دو بالان اغلب دوران لاروی خود را روی گیاهان دارویی می­گذرانند و جلوگیری از فساد آن­ها را نباید از نظر دور داشت. بنابراین، انبارهای مواد گیاهی دارویی باید نسبت به ورود حشرات و گرما نفوذناپذیر بوده و ضدحریق (فولادی، بتونی یا آجری) باشند. انواع مواد خام معطر و گیاهان بودار و بدون بو را باید به طور جداگانه قرار داد. مواد آلکالوئیددار مانند تاتوره، مامیران، بنگ­دانه و سایر گیاهان سمی باید جدا از سایر مواد خام گیاهی بسته ­بندی و انبار شوند.