همه چیز درباره گیاه سنبل الطیب

سنبل الطیب با نام علمی Valeriana officinalis گیاه بوته ای استوار و چندساله است. این گیاه به علف گربه نیز معروف است و بیشتر در اروپا و بخش هایی از آسیا یافت می شود. سنبل الطیب از ریشه ای کوتاه و بوته ای با ارتفاع بین 50 الی 150 سانتی متری برخوردار است که گاها ساقه آن می تواند به شکل عمودی تا ارتفاع دو متری نیز بالا برود. این گیاه دارای گل هایی به رنگ سفید مایل به قرمز است.

از زمان روم و یونان باستان گیاه سنبل الطیب شناخته شده بوده و بقراط نیز به توصیف این گیاه پرداخته و خواص آن را شرح داده است. نام سنبل الطیب برگرفته از واژه لاتین Valere به معنی قوی و سالم است.

گیاه سنبل الطیب دارای ریشه ای ریزومی و مخروطی شکل است که می تواند سال ها قبل از گلدهی به رشد خود ادامه دهد. از ریزوم ها شاخه های افقی ضعیفی خارج می شوند که دارای جوانه ای در انتهای خود می باشند و شاخه های هوایی یا استولون ها از این جوانه ها سر بر آورده اند. فقط یک شاخه از ریشه گیاه بیرون می آید که ارتفاع آن می تواند به 1 الی 1.5 متر برسد. ساقه گیاه دارای مقطعی دایره شکل بوده و شیاردار و توخالی است که در بخش پایینی اندکی کرک هم دارد.

خرید سنبل الطیب

نوع گل آذین این گیاه گرزن یا cyme است. گل هایش به رنگ سفید و صورتی اند که از بویی عجیب ولی مطبوع برخوردارند. در هر برگ آن تعداد زیادی برگچه های نوک تیز و تقریبا متقابل وجود دارد. برگچه ها به تعداد زیاد و از 6 الی 10 جفت تشکیل شده اند. برگ های این گیاه کرکدار و دندانه دار هستند. روی سطح برگ ها رگبرگ های مشخصی وجود دارند. نوع میوه سنبل الطیب از گونه کپسول است که در درون آن یک بذر فشرده دوکی شکل وجود دارد.

گیاه سنبل الطیب:

معمولا گیاه سنبل الطیب به صورت یک گیاه وحشی در مناطقی مانند جنگل های کم درخت، حاشیه جویبارها و گودال ها می روید. این گیاه در بیشتر مناطق آسیا و ایران یافت می شود. پراکندگی این گیاه در مناطق کوهستانی به شکلی است که معمولا نمی تواند از ارتفاع 100 متری دامنه کوها بالاتر برود و به ندرت بتوان در ارتفاعات 200 متری از این گیاه مشاهده کرد.

گیاه سنبل الطیب در نواحی مختلف ایران از جمله رشته کوه های البرز و نواحی شمالی و شمال غربی همچون منطقه میشوداغ به وفور دیده می شود. این گیاه از بویی مطبوع و خوشایند برخوردار است و گربه ها از فاصله دور بوی این گیاه را تشخیص داده و به سوی آن جلب می شوند. دلیل نامیدن این گیاه به علف گربه نیز همین است. گربه با برخورد با این گیاه به نوعی حالت سرمستی و شادابی دچار می شوند. دلیل این علاقه نیز وجود ماده اکتیتیدین در گیاه سنبل الطیب است که گربه ها تمایل زیادی به این ماده دارند. این گیاه در موش های صحرایی نیز چنین واکنشی را در پی دارد.

برای مطالعه مقاله معرفی گیاهان دارویی خراسان شمالی می توانید از این لینک استفاده نمایید.

ریشه گیاه سنبل الطیب از اجزای مختلفی تشکیل شده که از آن جمله می توان به روغن های فرار مانند والریک اسید، آلکالوئیدها و آمینواسیدهای آزاد همچون گاما آمینوبوتیریک اسید، تیروزین، آرژنین و گلوتامین اشاره کرد. از جمله مهمترین و تاثیرگذار ترین ترکیبات موجود در گیاه سنبل الطیب نیز می توان از پینن، آلکالونیدها، استراسیدهای آلی، کامفن، اسید والریک وایزو والریک، کاتینین، الریانین، تانن، گلوکز، آنزیم های گلیکوزیدی، والپوتریات و آلفامتیل پیریل کتون نام برد. نام اسید آمینه (والین) از روی این گیاه انتخاب شده است. اسید والرنیک و والرنال جزء قویترین ترکیبات آرام بخش موجود در گیاه سنبل الطیب محسوب می شوند.

برخی از مشخصه های گیاه سنبل الطیب:

رنگ گیاه سنبل الطیب بعد از خشک شدن متمایل به قهوه ای می شود. دارای طعمی تلخ ولی بویی خوش و معطر است. پس از خشک شدن عطرش بیشتر هم می شود. در ریشه سنبل الطیب حدود یک درصد اسانس وجود دارد که احتمالا در ریشه تازه میزان این اسانس بیشتر هم می باشد و به تدریج با خشک شدن ریشه از مقدار اسانس هم کاسته می شود، ولی در مقابل عطر و بویش قویتر می شود.

رنگ اسانس تازه سنبل الطیب سبز مایل به زرد است که با ماندن غلیظ تر می شود. ریشه تازه این گیاه سه برابر خشک شده آن از آثار دارویی برخوردار است. برای حفظ اثر دارویی باید سنبل الطیب را در حرارت کم خشک کرد. چون با قرار گرفتن در معرض حرارت زیاد اثر دارویی اش را از دست می دهد. ریشه این گیاه دارای خواص دارویی گرم است که برای رفع مشکلات عصبی و هیستری استفاده از آن به دفعات توصیه شده است.

خرید عرق سنبل الطیب

شرایط لازم برای رشد گیاه سنبل الطیب:

آب و هوای معتدل و مرطوب بهترین شرایط دمایی برای رشد گیاه سنبل الطیب به شمار می رود. این گیاه برای رشد مناسب نیازمند آب نسبتا زیادی است. این گیاه را می توان در مناطقی که میزان بارندگی سالانه در آن حدود 600 الی 700 میلی لیتر است کاشته و پرورش داد. اوایل بهار بهترین زمان برای کاشت این گیاه است.

خاک:

برای کاشت گیاه سنبل الطیب نیاز به خاکی با بافت متوسط، حاصلخیز و سرشار از ترکیبات و مواد هوموسی دارید که از زهکشی مناسبی نیز برخوردار باشد. خاک هایی که سنگین بوده و سخت و فشرده اند یا میزان رطوبت آنها خیلی زیاد یا دچار خشکی بیش از حد باشند، مناسب برای کاشت این گیاه نمی باشند. زیرا ریزوم ها در خاک های خیلی سنگین و مرطوب نمی توانند رشد مناسبی داشته باشند و ریشه های نازک در آنها رشد بیشتری در مقایسه با ریشه های قوی و ضخیم خواهند داشت که در فرایند شستن و خشک کردن نیز بسیاری از آن ها از بین خواهند رفت. PH یا میزان اسیدیته مناسب خاک بایستی مابین 6.5 الی 7.5 باشد.

آبیاری:

این گیاه به میزان آبیاری متوسط نیاز دارد.

تکثیر:

امکان تکثیر گیاه سنبل الطیب تنها از طریق کاشت بذر وجود دارد.

نور:

بذر این گیاه در تاریکی نمی تواند به خوبی رشد کند. پس این گیاه برای رشد مناسب نیازمند نور زیاد است. اما تابش شدید نور خورشید هم می تواند برای رشد آن آسیب زننده باشد. بنابراین باید در مکان هایی که امکان تابش شدید نور وجود دارد بهتر است آن را در سایه بکارید.

دما:

وجود دمای بالای 25 درجه سانتی گراد باعث به تعویق افتادن گلدهی گیاه می شود. دمای 18 الی 20 درجه سانتی گراد همراه با نور و رطوبت کافی شرایط مساعدی برای جوانه زنی بذر سنبل الطیب است. دما همچنین روی رشد ریشه این گیاه تاثیر زیادی دارد، به طوری که در دمای 10 درجه سانتی گراد وزن ریشه ها کمتر می شوند. ریشه این گیاه برای رشد مناسب نیاز به دمای 20 درجه دارد. اندام های گیاه سنبل الطیب در این دما روند رشد بهتری خواهند داشت.

کود:

کود مناسب برای این گیاه کود حیوانی کاملا پوسیده است که عملکرد ریشه را افزایش داده و باعث رشد بهتر گیاه می گردد.

خرید بذر سنبل الطیب

برداشت:

بذرهای کاشته شده این گیاه در صورت وجود شرایط مساعد پس از گذشت 7 الی 12 روز از کاشت سبز می شوند. ریشه گیاه با آغاز فصل سرما زنده مانده و به فعالیت اندک خود ادامه می دهد. این در حالی است که اندام های هوایی گیاه دچار خشکی می شوند. در اواخر فصل رویش یعنی در پاییز و زمستان گیاه سنبل الطیب دارای بیشترین مقدار از ماده موثره است و همین فصول بهترین زمان برای برداشت و بهره برداری از محصول این گیاه هستند. سنبل الطیب را می توانید به عنوان یک گیاه زینتی و دارویی در داخل گلدان و در محیط منزل بکارید و از طریق بذر تکثیر کنید.

برای مطالعه مقاله معرفی گیاهان دارویی استان قزوین می توانید از این لینک استفاده نمایید.

خواص گیاه سنبل الطیب:

ریشه این گیاه در طب سنتی ایران دارای ارزش دارویی بالایی است. ریشه و ریزوم این گیاه مصارف دارویی زیادی دارد. طبع ریشه سنبل الطیب گرم و خشک بوده و از خواص بی نظیری در درمان و بهبود بسیاری از بیماری ها برخوردار است. در ادامه به برخی از خواص دارویی این گیاه اشاره خواهیم کرد:

• مفید در رفع ناراحتی های عصبی و هیستری
• آرامش بخش و ضد اسپاسم
• دارای خواص تب بر
• موثر در درمان بی خوابی
• ضد کرم معده و روده
• برطرف کننده میگرن
• ضد هیجان و برطرف کننده تشویش و نگرانی
• مفید در درمان بیماری مالیخولیا
• موثر در درمان دردهای ناشی از سیاتیک