تاریخچه ادویه جات

اطلاعات فراوانی درباره‌ی استفاده از گیاهان و ادویه ‌ها به عنوان داروی گیاهی وجود دارد. مستندات حاکی از آن است که شکارچیان، گوشت را در برگ‌های بوته‌ها می‌پیچیدند و به طور تصادفی فهمیدند که این فرایند باعث بهتر شدن طعم گوشت می‌شود. در طی سالیان متمادی از ادویه‌ها و گیاهان برای اهداف دارویی، ازبین بردن مزه‌ی ناخوشایند، بوی بد غذا و همین طور برای تازه نگه داشتن غذا استفاده می‌شود و هنگامی که برگ‌ها، دانه ها، ریشه‌های گیاهان طعم و بوی مطلوبی داشته باشند، از آن استفاده می‌کنند و به تدریج به عنوان چاشنی به یک هنجار تبدیل می شوند. ادویه جات به عنوان کالاهایی برای مبادله و تجارت ارزشمند هستند.

تاریخچه تجارت ادویه از ۳۵۰۰ سال قبل از مسیح و از زمان مصریان باستان آغاز شد. قسمتی از ثروت بی حساب حضرت سلیمان از تجارت ادویه و هدایای ارزشمند بازرگانان ادویه به دست می آمد.

تجارت ادویه حدود ۵ هزار سال در دست اعراب بود و سپس به خاورمیانه، مدیترانه شرقی و اروپا نیز کشیده شد. مارکوپولو با سفرهای خود از مکان هایی دور دست، رازهایی را درمورد ادویه کشف کرد و در سفرنامه خود از مکان هایی که گیاهان ادویه ای در آن رشد می کردند، سخن گفت.

«کریستف کلمب» فلفل آمریکایی و وانیل را کشف کرد، سیب زمینی، ذرت، شکلات، بادام زمینی و بوقلمون را نیز به اروپا شناساند.

خرید پودر زنجبیل

داستان های تجارت ادویه:

داستان ادویه تا آنجا پیش رفت که بین انگلیس و هلند نزاع شدیدی بر سر تجارت ادویه درگرفت. این جنگ خونین ۲۰۰ سال به طول انجامید و زمانی حل شد که انگلیس، هند و سیلان، هلند، جاوه و سوماترا را مستعمره خود کردند و این چهار کشور تا زمان جنگ جهانی دوم مستعمره انگلیس و هلند باقی ماندند.

تجارت ادویه نیز یکی از سود آورترین کارها بوده است به طوری که طی قرن‌های هشتم تا پانزدهم میلادی که جمهوری ونیز در همسایگی ایتالیا انحصار خرید و فروش آن را با خاورمیانه، به عنوان کانون تولید ادویه جهان، در اختیار داشته است یکی از ثروتمندترین کشورهای اروپایی محسوب می شده است.

گرانبها بودن ادویه قبل از اینکه به خاطر مزه‌ دار کردن غذاها باشد، به علت آثار شگفت‌ انگیز آن در دنیای پزشکی بوده است. برای مثال در سال 1603 میلادی یکی از داروهای معجزه‌گر در درمان طاعون را جوز هندی می‌دانستند و یا از وانیل به جای وایاگرای امروزی استفاده می کردند.

تاریخچه ادویه ها

در ادامه به تاریخچه ی ادویه ها در زمان و مکان های مختلف می پردازیم.

ادویه مصر باستان:

از نظر تاریخی، از ادویه جات و گیاهان دارویی به عنوان نگهدارنده ی مواد غذایی و از خواص تقویت کننده‌ی سلامتی آن‌ها استفاده می شده است. در مصر باستان در سال 1555 قبل از میلاد گشنیز، رازیانه، زیره، سیر و آویشن به عنوان ادویه جات طبقه بندی شده بودند. همچنین شواهد بدست آمده نشان می‌دهد کارگرانی که اهرام مصر را می‌ساختند از پیاز و سیر به عنوان ابزاری برای تقویت سلامتی‌شان استفاده می‌کردند.

ادویه چینی ها:

مطابق با استوره های باستان، شین نانگ در حدود سال 2700 قبل از میلادکتاب “تیاسو چینگ” یا “گیاهان دارویی کلاسیک” را نوشته است، که در آن بیش از 100 گیاه دارویی از جمله کاسیا نام برده شده است. بعدها کتابی جامع تر به نام “تیاسو کانگ مو” در سال 1596 به دست لی شیح چن منتشر شد.

شواهد تاریخی حاکی از آن است که کاسیا ادویه‌ مهمی در جنوب چین بوده است که این گیاه در استان “کا ویلین” به معنی “جنگل کاسیا” در حدود 216 سال قبل از میلاد پیدا شده است. بعدها جوز هندی و میخک نیز وارد چین شد. شواهد نشان می‌دهند که کشور چین سومین کشور دارای میخک قبل از میلاد بوده است، که آن‌ها را در دهان خود می‌گذاشتند. به همین دلیل نفس آن ها بوی مطبوعی داشته است. در طول قرن پنجم زنجبیل ها در گلدان ها پرورش داده می‌شدند و در سفرهای دریایی طولانی بین چین و آسیای جنوب شرقی مبادله می‌شدند.

خرید جوز هندی

ادویه بین النهرین باستان:

بسیاری از ادویه و گیاهان دارویی در بین النهرین در دره ‌های حاصل خیز دجله و فرات، پرورش می‌یافتند. همانند آویشن، کنجد، هل، زردچوبه، زعفران، خشخاش، سیر، زیره، رازیانه، گشنیز و شوید. آشوریان باستان از کنجد به عنوان روغن گیاهی نیز استفاده می‌کردند. شاه مروداچ بالادان (سال 721-710 قبل از میلاد) پادشاه بابل، 64 ادویه‌ی متفاوت را در باغچه سلطنتی خود پرورش داده بود.

او همچنین سوابق و نحوه‌ی کاشت هر گیاه را حفظ کرده بود (هل، گشنیز، سیر، آویشن، زعفران و زردچوبه). مذهب جادویی بابل، خدایان پزشکی باستان بودند که گیاهان دارویی پرورش می‌دادند و معتقد بودند اجزای قدرتمند گیاهان نباید در معرض آفتاب قرار بگیرد و جاهای تاریک برای آن‌ها مناسب‌تر است. ایران ششمین کشور پیش از میلاد است که پیاز و سیر در آن محبوب بود و طومارهایی مربوط به صادرات سیر و پیاز در زمان کورش کبیر به دست آمده است. ایرانیان همچنین روغن‌های اساسی از گل رز، لیلیوم، گشنیز و زعفران تولید می‌کردند.

ادویه هندی ‌ها:

ادویه جات و گیاهان (مانند فلفل سیاه، دارچین، زردچوبه، هل) هزاران سال است که توسط هندی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که هم از نظر آشپزی هم از نظر بهداشتی مورد استفاده است. ادویه‌های بومی هند مانند هل و زردچوبه در اوایل قرن هشتم در باغ‌های بابل پرورش داده می‌شدند. سوسراتا، یک جراح باستانی (حدود قرن چهارم قبل از میلاد) از خردل سفید و سایر گیاهان معطر در تختخواب برای رهایی از ارواح استفاده می‌کرده است. وی همچنین اززخم های معمولی گرفته تا زخم‌های بعد از عمل که ممکن بود به ضدعفونی کننده نیاز داشته باشند از روغن کنجد استفاده می‌کرد.

ادویه یونان و روم (331 تا 641 پیش از میلاد):

یونانیان باستان ادویه‌های شرقی (فلفل، کاسیا، دارچین و زنجبیل) را به منطقه‌ی مدیترانه و کشورهای همسایه صادر می‌کردند. به عنوان مثال می‌توان به تخم نبات و گیاه خشخاش برای نان، رازیانه برای سس‌ها، گشنیز به عنوان یک چاشنی در غذا و نعناع به عنوان طعم دهنده در سس‌ها اشاره کرد. یونانیان باستان برای جلوگیری از مستی در جشن‌های تاج گذاریشان از جعفری و مرزنجوش استفاده می‌کردند.

ادویه جات و گیاهان نقش مهمی در علم پزشکی یونان باستان داشتند. بقراط  (377 تا 460 قبل از میلاد) در مورد ادویه جات و گیاهان از جمله زعفران، دارچین، آویشن، گشنیز، نعناع و مرزنجوش نوشته‌هایی از خود به جا گذاشته است. از بین 400 داروی گیاهی مورد استفاده‌ی بقراط، حداقل نیمی از آن‌ها امروز استفاده می‌شود. تقریباً 500 سال بعد، تئوفراستوس (372-287 پیش از میلاد)، که به عنوان “پدر گیاه شناسی” نیز خوانده می‌شد، 2 کتاب نوشت که درمورد بیش از 600 ادویه و گیاه اطلاعات جامعی ارائه می‌داد.

نقش اعراب و مسلمانان در ادویه‌ها و گیاهان دارویی (از دوران باستان تا 1096):

در اوایل از ادویه جات و ترشی جات به عنوان منبع تجارت استفاده می‌شد. تاجران کاسیا، دارچین و سایر ادویه‌ها را تهیه می‌کردند و منبع محصولات خود را مخفی نگه می‌داشتند. هدف آن‌ها از این کار در انحصار داشتن تجارت ادویه‌ها بود که این اطلاعات ارزشمند را تمدن‌های یونان باستان و تمدن‌های های روم باستان مخفی نگه داشتند.

ادویه در اروپا در قرون وسطی (حدود 600 تا 1200):

در اوایل سده‌های میانه (قبل از جنگ‌های صلیبی)، ادویه جات آسیایی در اروپا پر هزینه و عمدتاً مورد استفاده ثروتمندان قرار می‌گرفت. 450 گرم زعفران به اندازه یک اسب قیمت داشت. یک پیمانه زنجبیل به اندازه یک گوسفند. 2 پیمانه توری به اندازه یک گاو و 450 گرم جوز هندی به اندازای 7 گاو ارزش داشت.

فلفل و همچنین سایر ادویه‌ها و گیاهان دارویی معمولاً به عنوان منبع پولی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در سرتاسر اروپا، دانه‌های فلفل به عنوان جایگزینی برای پول پذیرفته می‌شد به طوری که بعضی از صاحبخانه ها برای اجاره به جای سکه، فلفل قبول می کردند و اروپای شرقی برای دستیابی به تجارت با بازرگانان انگلیسی، 4.5 کیلوگرم فلفل به عنوان ارز برای پرداخت مالیات، عوارض و اجاره پرداخت کردند یا عروس‌های ثروتمند فلفل را به عنوان جهیزیه دریافت می‌کردند.

با روی کار آمدن جنگ های صلیبی (1096)، مبادله بین المللی کالا متداول شد و به تدریج ادویه‌های آسیایی (فلفل، جوز هندی، میخک و هل) ارزان‌تر و در دسترس تر شدند. از ادویه جات و ترشی جات برای از بین بردن عطر و طعم‌های بد غذا و همچنین به عنوان داروی گیاهی استفاده می‌کردند.

ادویه در تاریخ آمریکا (1600 تا 1866):

طب غربی ریشه در داروی گیاهی دارد. ایالات متحده گیاهان را به عنوان منبع اصلی دارو از زمان مایف گل (1620) تا بعد از جنگ جهانی اول (1930) استفاده می‌کرد (2001). چراکه داروهای مدرن مانند آسپیرین در پوست بید نیز وجود دارند. همچنین از ادویه جات و گیاهان به عنوان جایگزینی برای چای سنتی استفاده می‌شد.

مثل گل‌های بابونه، برگ‌های جوانه، برگ‌های لیمو، برگ‌های تمشک و مریم گلی. با پایان قرن 18، ایالات متحده وارد تجارت جهانی ادویه‌ها شد. مالیات‌ها و محدودیت‌های تجارت انگلیس در روزهای استعمار، دیگر مانع تجارت آمریکا نبود. آن‌ها در زمینه‌ی ادویه‌ها (فلفل، کاسیا، میخک، دارچین و زنجبیل)، ماهی قزل آلا، کدو تنبل، تنباکو، آرد، صابون، شمع، کره، پنیر و گوشت گاو تجارت می‌کردند.

مصرف ادویه در دوران مدرن:

برخلاف قبل که تجارت گیاهان دارویی و ادویه جات به صورت انحصاری بود، امروزه این تجارت به صورت غیر متمرکز و در سراسر جهان صورت می‌گیرد و مردم برای عطر و طعم بخشیدن به غذاهای خود از ادویه و چاشنی‌ها استفاده می‌کنند. امروزه مردم به طور فزاینده‌ ای علاقه مندند تا از مزایای ادویه‌ها و گیاهان دارویی برای بهبود سلامتی بهره مند شوند. همچنین با پیشرفت علم تحقیقات و شواهد بیشتری در مورد تایخچه ی ادویه‌ها و گیاهان دارویی در اختیار ما قرار می‌گیرد.

خرید هل سبز

تهیه ادویه:

ادویه از دانه (هل، خردل)، میوه (زیره)، ریشه (زنجبیل)، پیاز، برگ (برگ بو) و حتی پوسته خوراکی (دارچین) گیاهان گوناگون تهیه می شود و تفاوت آن با انواع چاشنی ها این است که ادویه را به صورت خشک شده و بیشتر موارد پودر شده مصرف می‌کنند در حالی که چاشنی ها را می‌توان به صورت تازه استفاده کرد به علاوه چاشنی ها لزوما” از گیاهان به دست نمی آیند مانند نمک طعام که یک چاشنی معدنی است.

جالب است بدانیم که بسیاری از کشفیات جغرافیایی به دنبال دستیابی به ادویه هندی به وقوع پیوسته است! نخستین بار در قرن شانزدهم میلادی پرتغالی ها که از عرضه ادویه با قیمت‌های گزاف از سوی دولت ونیز به ستوه آمده بودند، تصمیم گرفتند از طریق دریا به شرق رفته و این محصول ارزشمند را خودشان تهیه کنند.

در سال 1506 جزیره سوکوتا را درمسیر پیشروی خود به سوی هندوستان در دریای سرخ اشغال کردند و یک سال بعد تنگه هرمز در خلیج فارس را نیز به اشغال درآوردند و سرانجام با دستیابی به جاده ابریشم این گنج شرقی را از طریق لیسبون به اروپا سرازیر کردند.

افرادی که از ادویه جات استفاده می کردند:

بیشتر ادویه‌ هایی که درقرون وسطی و قبل از آن مصرف می‌ شده به همان شکل باقی مانده است، اما برخی از انواع ادویه کاملا به فراموشی سپرده شده‌اند مانند دانه‌ های بهشتی که بعدها به وسیله انواع فلفل جایگزین شدند و کمتر نامی ‌از آنها برده می‌شود.

باور اشتباهی که امروزه درباره مصرف ادویه‌ ها در قرون وسطی وجود دارد این است که از ادویه‌ ها برای از بین بردن بو و طعم بد غذاهای در حال فساد استفاده می شده است در حالی که با توجه به قیمت بسیار بالای این مواد که فقط امکان استفاده از آن را توسط طبقه اشراف فراهم می کرده است، چنین تفکری کاملا بی معناست.

ادویه‌ جات غنی از آنتی اکسیدان مانند دارچین، فلفل قرمز و… سوخت و ساز را بالا برده و می‌توانند منجر به سوزاندن چربی در بدن شده و مانع از تجمع چربی اضافی در بدن ‌شوند.

خواص ادویه جات:

• ادویه‌ جات با ایجاد احساس سیری میل شدید به غذا را کنترل و ظاهر و طعم غذا را بهتر می‌کنند.
• غذاهای خوشمزه و با ظاهر خوب احساس رضایت خاطر بیشتری ایجاد می‌کنند. اگر غذا رضایت بخش نباشد، احتمال پرخوری در شما افزایش می‌یابد.
• عادت کنید به خوراکی‌ ها و میان وعده‌ هایی که قبلا درست می‌کردید  ادویه اضافه کنید.
• مثلا اگر می‌خواهید رنگ سبز بد سوپ عدس را تغییر دهید، به آن زردچوبه اضافه کنید تا زرد شود.
• اگر می‌خواهید مزه خوراک مرغ شیرین خود را تغییر دهید کمی فلفل به آن اضافه کنید.