طرز تهیه انواع گیاهان دارویی و معطر

برای تهیه انواع گیاهان معطر با طعم های بی نظیر لازم نیست تا یک باغ بزرگ داشته باشید. با یک گلدان ساده هم می توانید گیاهان معطر زیادی تولید و به عنوان ادویه آشپزی از آنها استفاده کنید و با این کار یک فضای سبز بسیار زیبا برای آشپزخانه و یا پاسیو و بدین ترتیب با مرور زمان یک باغ کوچک خواهید داشت.

خرید گیاهان دارویی و معطر

در این قسمت به شما توضیح می دهیم که چه گیاهانی را خریداری کنید و چه گیاهانی را می شود باهم در یک گلدان کاشت.

1. گیاهانی که نیاز به آب و مقدار نور آفتاب مشابه دارند:

گیاهانی که نیاز به آب و مقدار نور آفتاب مشابه دارند بیابید. از آنجا که همه گیاهان خود را در یک گلدان خواهید کاشت، باید از سازگار بودن آنها با هم مطمئن باشید. بعضی از گیاهان مانند جعفری آب زیاد دوست دارند و به خاکی نیاز دارند که دائماً مرطوب باشد. در حالیکه گیاهان دیگری مثل رزماری باید بین دو آبیاری خاکشان خشک باشد.

• اگر گیاهان شما به یک میزان آب و نور آفتاب نیاز ندارند آنها را در گلدان های جداگانه بکارید.
• آویشن یکی دیگر از گیاهان دارویی است که آب زیادی دوست ندارد و با رزماری می تواند در یک گلدان باشد.
• فقط میزان آب را در نظر نگیرید، به آفتاب مورد نیاز گیاه خود نیز توجه کنید. بیشتر گیاهان حدود 6 ساعت در روز به نور خورشید احتیاج دارند اما تعدادی نور بیشتری احتیاج دارند.

2. از گیاهان معطر 3-4 عدد را به عنوان ادویه انتخاب کنید:

از گیاهان معطری که آشپزی با آنها را دوست دارید 3 تا 4 عدد را به عنوان ادویه انتخاب کنید. وقتی لیست گیاهان دلخواه خود را می نویسید هر کدام که با بقیه سازگار نیست را حذف کنید و در نهایت 3 تا 4 گیاه از آن لیست را که آشپزی کردن با آنها را دوست دارید انتخاب کنید. به عنوان مثال، اگر در پخت و پز از ریحان زیاد استفاده می کنید، اما از طعم پیازچه متنفر هستید ریحان را در لیست خود قرار دهید و پیازچه را خط بزنید. اگر نمی توانید تصمیم بگیرید که چه گیاهی را برای کاشت انتخاب کنید از این لیست گزینه های محبوب خود را در نظر بگیرید:

• ریحان
• نعنا
• پونه
• جعفری
• رزماری
• آویشن

3. امتحان گیاهان معطر یا گلدار:

گیاهان معطر یا گلدار را هم امتحان کنید. بیشتر گیاهان معطر از جمله ریحان و رزماری گل هم می دهند، اما گیاهان معطر دیگری هم وجود دارند که خودشان واقعا گل هستند و باید از گل هایشان استفاده کرد مانند: بابونه و اسطوخودوس. این نمونه های مشابه را در یک گلدان بکارید و در آشپزی استفاده کنید.

بیشتر گیاهان گلدار برای استفاده در آشپزی مانند اسطوخودوس مانعی ندارد و به هر میزان که خواستید استفاده کنید و حتی برای استفاده در چایی هم محبوب است مثل بابونه. بعضی از گیاهان به معنای واقعی گل نیستند (مثل بابونه که واقعا گل محسوب نمی شود) ولی رایحه بسیار خوبی دارند مثل مریم گلی.

4. امتحان گونه های مختلف گیاه:

گونه های مختلف از یک گیاه را امتحان کنید. آیا می دانید نعنا و ریحان گونه های مختلفی دارند؟ اگر دوست دارید با یک گیاه خاص آشپزی کنید درباره گونه های متفاوت این نوع گیاه تحقیق کنید و آنها را بیابید و در یک گلدان با هم بکارید.

• گونه های متفاوت نعنا: نعنا شکلاتی، نعنا فلفلی، نعنا عطری و نعنا شیرین
• گونه های پونه: پونه یونانی، پونه ایتالیایی، پونه تند
• گونه های جعفری: جعفری ایتالیایی صاف، جعفری فرفری
• گونه های آویشن: آویشن انگلیسی، آویشن فرانسوی، آویشن آلمانی و آویشن لیمویی

5. قلمه زدن گیاه:

بهتر است گیاهان جوان را قلمه بزنید تا اینکه بخواهید از بذر بکارید و پرورش دهید. با اینکه مطمئنا می توانید بذر گیاه را بکارید و آن را پرورش دهید اما اینکه قلمه آنها را بخرید و پرورش دهید بسیار ساده تر است. نه تنها مراقبت از آنها در این حالت راحت تر است بلکه می توانید زودتر آنها را به عنوان محصول برداشت کنید.

تنها مکان خرید گیاهان دارویی قلمستان نیست بلکه بسیاری از فروشگاه های مواد غذایی و سبزی فروشی ها هم چنین گیاهانی را می فروشند. کاشت گیاهان از بذر با اینکه زمان بر است اما هزینه کمتری نیز دارد. اگر مایلید بذر بکارید آنها را در گلدان کوچکی کنار پنجره نورگیر در محیط داخلی بکارید.

6. انتخاب گیاهانی با ارتفاع و طول متفاوت:

گیاهانی را انتخاب کنید که ارتفاع و طول متفاوت داشته باشند، اینطوری منظره زیباتری دارد. تقریباً همه گیاهان و گلها اگر چه از یک گونه باشند اما با یک طول مشابه رشد نمی کنند. برخی گیاهان مانند آویشن بسیار کوتاهتر از سایر گیاهانی مانند رزماری هستند. کاشت گیاهانی که طولهای مختلف دارند با هم باعث می شود گلدان شما زیباتر از زمانی که همه آنها به یک اندازه رشد می کنند بنظر برسد.

اگر دوست دارید گیاهان هم قد را با هم بکارید، بافت گیاه را در نظر بگیرید. مثلا بافت رزماری درختچه ای و میخ مانند است در حالی که پیازچه بافت باریک و دراز دارد. گونه های متفاوت یک گیاه را بشناسید. خیلی از گونه های متفاوتی از یک گیاه وجود دارد.

برای مطالعه مقاله بیماری ها و علف های هرز گیاهان دارویی می توانید از این لینک استفاده نمایید.

انتخاب ظرف کاشت و خاک

در این قسمت توضیح می دهیم که از چه نوع ظرف کاشت و خاکی برای گیاه استفاده کنید.

1. انتخاب گلدان مناسب:

گلدانی انتخاب کنید که حداقل 46 سانتی متر عرض داشته باشد. در حالی که گلدانهای کوچک ممکن است زیباتر باشند اما گلدان بزرگتر به دلیل اینکه آنقدر فضا دارند تا چندین گیاه در کنار هم رشد کنند، بهتر است. گلدان انتخابی باید 46 سانتی متر باشد تا ریشه ها اجازه رشد داشته باشند.

اگر گلدان کوچک انتخاب کنید، ممکن است گیاهان کاشت شده در آن در نهایت کوچک و کوتاه شوند. و هنگام برداشت، محصول زیادی نخواهید داشت. خاک گلدان های کوچکتر، سریعتر خشک می شوند و مرتب باید آبیاری شوند.

2. گلدان دارای سوراخ زهکشی:

حتما گلدان سوراخ زهکشی داشته باشد. این مورد فارغ از نوع گیاهی که در حال پرورش آن هستید یک ضرورت و الزام است. اگر گلدان شما سوراخ زهکشی ندارد، خودتان ته گلدان را سوراخ کنید. برای گلدانهای سفالی یا سرامیکی از یک دریل بنایی و سنگ تراشی و برای گلدانهای پلاستیکی از یک مته معمولی استفاده کنید.

نکته: یک سوراخ کافی است اما اگر گلدان شما تعداد بیشتری هم داشته باشد موردی ندارد.

3. تنطیم کردن منفذهای گلدان:

منفذهای گلدان را مطابق با آب و هوای منطقه تنظیم کنید. بعضی نمونه گلدان ها مثل گلدان های گلی و سفالی از گلدان های پلاستیکی و سرامیکی لعاب دار متخلخل تر هستند. در واقع جنس گلدان از این جهت مهم است که گلدانهای متخلخل نسبت به یک گلدان غیر متخلخل آب بیشتری از خاک درونش جذب می کند. در روزهای بارانی موردی پیش نمی آید ولی در روزهای گرم و خشک این مورد مهم است.

نکته: اگر آب و هوای منطقه شما خشک است گلدانهای سفالی نداشته باشید، زیرا به سرعت خاک را خشک می کنند. گلدان پلاستیکی یا گلدان لعاب دار استفاده کنید.

نکته: اگر آب و هوای منطقه شما مرطوب است گلدان خشتی و سفالی بهتر است، به خصوص اگر گیاه کاشته شده در آن خاک خشک را دوست دارد.

4. خرید یا درست کردن خاک گلدان:

خاک گلدان بخرید یا خاک مخلوطی درست کنید. از بیرون خاک باغبانی نخرید چون نه تنها اینگونه خاکها آب اضافه شان تخلیه نمی شود بلکه انگل هایی در آن هست که باعث بیمار شدن گیاهان شما می شود. در عوض، خاک گلدان بخرید. یا اینکه این مواد را با هم ترکیب کنید و خاک مناسب بسازید:

• سه پیمانه خاک گلدان
• یک پیمانه کمپوست یا کود دامی
• یک پیمانه پرلیت یا سنگ متخلخل خارا

جا گذاری گیاهان درون گلدان

در این قسمت به چگونگی جا گذاری گیاهان در گلدان می پردازیم.

1. پوشاندن سوراخ پایین گلدان:

سوراخ پایین گلدان خود را با تکه ای سنگ بپوشانید. اینکار باعث میشه خاک درون گلدان بماند و بیرون نریزد. می توانید از فیلتر قهوه یا یک تکه سفال شکسته هم استفاده کنید. صفحه پوشاننده لازم نیست بزرگ باشد، هر چیزی که آنقدر به اندازه کافی بزرگ باشد که سوراخ را بپوشاند کافیست. تکه سفال شکسته باعث می شود خاک در گلدان بماند و از سوراخ خارج نشود در عین حال آب اضافه را هم به خود جذب می کند.

2. پر کردن گلدان با خاک:

گلدان را با خاک گلدان آنقدر پر کنید تا از لبه 5.1 تا 7.6 سانتی متر فاصله داشته باشد. برای ریختن خاک گلدانی (نه باغبانی) درون گلدان از ماله یا دستکش استفاده کنید. خاک را بریزید و 5.1 تا 7.6 سانتی متر از لبه گلدان فاصله داشته باشد. خیلی آرام خاک را با دستان خود به پایین فشار دهید.

نکته: اگر گلدان شما خشتی یا سفالی است ابتدا آن را یک شب خیس کنید. بدین ترتیب مانع جذب آب درون خاک می شود.

3. مرطوب کردن خاک:

خاک را مرطوب و سپس درون گلدان بریزید. فقط کافیست آب بریزید تا خاک مرطوب شود. حتما آب را با ماله مخلوط کنید تا در کل خاک پخش شود و گِل درست نشود. خاک بالای گلدان تا پایین گلدان باید به طور مساوی مرطوب باشد. گاهی اوقات خاک مرطوب فشرده می شود، پس اگر خاک بیشتر از 7.6 سانتی متر پایین تر از لبه گلدان قرار گرفت خاک بیشتری اضافه کنید.

4. حفر کردن حفره ای بزرگ برای اولین گیاه:

حفره ای به اندازه کافی بزرگ برای اولین گیاه خود حفر کنید. این سوراخ چقدر عمیق و گسترده است به اندازه گیاه شما بستگی دارد. به قابلمه ای که گیاهتان وارد شده است نگاهی بیندازید، سپس سوراخی را که کمی بزرگتر از آن است، حفر کنید. حتماً فضای کافی برای کاشت سایر گیاهان هم بگذارید. به جای اینکه در وسط گلدان حفره حفر کنید بهتر است از نزدیک لبه ها شروع کنید.

5. خارج کردن گیاه از گلدان اصلی:

گیاه را از گلدان اصلی خارج کنید. گیاه را از ساقه نگیرید و ناگهان آن را بیرون بکشید، چون به آن صدمه می زنید. در عوض طرفین گلدان پلاستیکی را به آرامی فشار دهید. سپس به آن را ضربه بزنید تا گیاه بیرون بیاید. فعلاً فقط با یک گیاه شروع کنید. وقتی گیاه را از گلدان خارج کردید باید در اسرع وقت آن را وارد خاک گلدان جدید کنید.

6. پوشاندن گیاه با خاک:

گیاه را درون حفره بگذارید و آن را با 2.5 سانتی متر خاک روی آن را بپوشانید. اگر ریشه ها محکم فشرده شدند، ابتدا آنها را با انگشتان خود به آرامی راحت کنید. بعد گیاه را درون سوراخی که تازه درست کرده اید بگذارید و سپس هر شکاف موجود در سوراخ را با خاک پر کنید. ریشه را با 2.5 سانتی متر خاک بپوشانید.

نکته: به آرامی با دستان خود خاک را به پایین فشار دهید تا زیبا و مرتب شود.

نکته: توجه داشته باشید وقتی گل را به گلدان جدید منتقل می کنید سطح خاک آن یکسان با سطح خاک قبلی باشد و پایین تر نیاید.

7. تکرار مرحله ی قبل:

همین کار را برای بقیه گیاهان تکرار کنید. حفره ای درون خاک ایجاد کنید، گیاه را از گلدان اصلی خارج کنید، گیاه را درون حفره بگذارید، سپس روی آن را با 2.5 سانتی متر خاک بپوشانید. این چرخه را ادامه دهید تا زمانیکه همه گیاهان خود را کاشتید.

• گیاهان را تک تک بکارید و وقتی این کار را برای یک گیاه انجام دادید سراغ گیاه بعدی بروید. نباید گیاهان به مدت طولانی در خارج از گلدان و روی زمین بمانند.
• بین دو گیاه چند سانتی متر فاصله بگذارید.
• گیاهان بلندتر را در مرکز و گیاهان کوتاه تر را در اطراف گلدان بکارید.

8. آب دادن خاک و انتقال گلدان:

خاک را خوب آب دهید و سپس گلدان را به یک مکان آفتابی منتقل کنید. آنقدر آب درون گلدان بریزید تا از حفره پایین اضافه آن خارج شود. بگذارید تخلیه گلدان به پایان برسد سپس آن را به محیط بیرون یا در آفتاب یا پشت پنجره منتقل کنید. گلدان را روی یک زیرگلدانی پلاستیکی یا سرامیکی بگذارید. این به تمیز نگه داشتن میز یا مکان نگهداری کمک می کند. نگذارید آب اضافی در زیرگلدانی بماند. زیرگلدانی را خالی کنید.

مراقب از گیاهان دارویی و معطر

در این مرحله درباره ی چگونگی مراقبت از گیاهان دارویی و معطر را توضیح می دهیم.

1. آبدهی مناسب گیاه:

گیاهان خود را طبق نیازشان آب دهید. همه گیاهان به یک اندازه آب احتیاج ندارند. اگر موقع خرید گیاه اطلاعاتی راجع به آن دریافت نکردید، در اینترنت به دنبال نحوه مراقبت از گیاه خود بگردید.

بطور کلی:

• گیاهان مدیترانه ای مانند پونه کوهی آب کمتری احتیاج دارند. قبل از اینکه دوباره آنها را آب دهید، 2.5 تا 5.1 سانتی متر خاک بالایی آنها خشک باشد.
• گیاهان دوست در آب مانند ریحان رطوبت ثابت نیاز دارند. 2.5 تا 5.1 سانتی متر خاک رویی باید مانند یک اسفنج مرطوب باشد.
• هنگام آب دادن آنقدر آب بریزید تا آب اضافی از ته ظرف بیرون آید.

2. کوددهی:

در سال چند بار کود دهید. هر چند وقت یکبار گیاه خود را کود دهید. اگر از کود مایع استفاده می کنید، باید در طول فصل رشد هر 3 تا 4 هفته از آن استفاده کنید. اگر کودی استفاده می کنید که به آرامی مواد مغذی خود را در اختیار گیاه قرار می دهد یک تا سه بار در سال از آن استفاده کنید. برای کسب بهترین نتیجه از کود ارگانیک آهسته رها شده یا کود مایع نیمه مقاوم استفاده کنید. مطمئن شوید کود مناسب گیاهتان است. به راهنما و دستورالعمل ها دقت کنید.

3. چرخاندن گلدان به طور متناوب:

گلدان را به طور متناوب بچرخانید تا گیاهان از نور کافی خورشید برخوردار شوند. برای دانستن میزان مورد نیاز نور خورشید گیاهان خود برچسب نحوه مراقبت از آنها را مطالعه کنید یا اطلاعات مربوط به گیاهان را از اینترنت پیدا کنید. به طور کلی بیشتر گیاهان حدود 6 ساعت روزانه به نور خورشید احتیاج دارند اما بعضی از آنها ممکن است نیاز بیشتری داشته باشند.

نکته: میزان و شدت نور خورشید هم مهم است. پنجره های جنوبی بهترین و قوی ترین نور خورشید را تأمین می کنند، در حالی که پنجره های شمالی ضعیف ترین نور خورشید را تامین می کنند.

4. دمای مناسب برای گیاهان:

گیاهان را در دمای 18 تا 21 درجه سانتیگراد نگه دارید. اگر گلدان شما پشت پنجره است، شاید لازم شود گلدان را در طول روز یا سال جابجا کنید. بخاطر اینکه دمای پنجره می تواند واقعاً گرم یا بعضی اوقات واقعاً سرد باشد. لازم نیست گلدان را به طور کامل از پنجره خارج کنید. یک میز کنار پنجره قرار دهید و گلدان ها را روی آن بگذارید. اگر گیاهان را در محیط بیرون نگه می دارید و دما از حد ایده آل بالاتر یا پایین تر می رود بهتر است گیاهان را به درون بیاورید.

5. برداشت گیاه:

گیاهان دارویی را از قسمت بالایی برداشت کنید. هنگام برداشت محصول، برگهای پایینی که نور خورشید را بیشتر از بقیه جذب کردند جدا کنید، اما اگر برگهای خراب و ساقه خشک شده بی برگ دیدید آنها را هرس کنید. اینکار باعث می شود گیاه شما قوی تر و پُر تر شود. می توانید گیاهان را با انگشتان یا با قیچی برداشت کنید. اگر می خواهید قیچی بردارید از تمیز بودن آن اطمینان حاصل کنید.

6. جایگزین کردن گیاه:

هر وقت لازم بود گیاهان را جایگزین کنید. متأسفانه همه گیاهان برای همیشه دوام ندارند. بعضی گیاهان عمر یک ساله دارند و هر سال لازم است آنها را دوباره بکاریم. برخی دیگر چند ساله هستند و هر سال جوانه می زنند. برخی دیگر عمر دوساله دارند و هر 2 سال یکبار باید تعویض شوند.