معرفی و خواص گیاه بنگ دانه (بذر البنج)

گیاه بنگ دانه (بذرالبنج) سراسر اروپا بخصوص یوگسلاوی، منطقه مدیترانه و نقاط مرکزی و غربی آسیا، آفریقای شمالی، آمریکای شمالی و همچنین استرالیا یافت می‌شود. در بعضی از نقاط جهان به عنوان علف هرز رشد می­کند.

اخیرا در آمریکای شمالی بومی سازی شده و در ایران نیز در مناطقی نظیر آذربایجان و استان­های مرکزی در مزارع بایر, مراتع و زمین­های کم حاصل به وفور به چشم می­خورد. توصیه می‌شود جهت استخراج الکالوئیدهای آن برای مصارف درمانی اقدام لازم به عمل آید.

بنگ دانه دارای طبع گرم است و ترکیباتی نظیر املاح معدنی ، فیبر و مقداز زیادی آلکالوئیدهای تروپان ، هیوسیامین و اسکوپولامین را دارد و وجود ترکیب آلکالوئیدها در برگ­ ها مقدار بیشتری است.

بذر البنج ، بارداق اوتو ، قره بات بات ، دیش اوتی Hyoscyamus niger L از خانواده­ سیب زمینیان Solanaceae

جدول عناصر تشکیل دهنده گیاه بنگ دانه (بذر البنج)

(N.D یافت نشد)

بذر بذر النج

محل مناسب رویش بنگ دانه (بذرالبنج):

نوع خودروی بنگدانه در کنار جاده‌های اماکن مخروبه، کنار حصارها و مزارع رها شده و بالاخره از دشت‌ها تا کوهپایه‌ها می‌روید.

قسمت مورد استفاده بنگ دانه (بذرالبنج):

قسمت مورد استفاده بنگ دانه، برگ و بذر گیاه است. بنگ دانه دارای برگ‌های مثلثی شکل، منقسم، گل‌های زردرنگ روشن و ریشه‌های راست می‌باشد.

زمان محصول برداری بنگ دانه (بذرالبنج):

برگ‌های آن را معمولاً در زمان گل دهی چیده و به سرعت خشک می‌نمایند. دانه‌ها را باید پس از رسیدن کامل میوه جمع آوری نمود.

بازار گیاه بنگ دانه (بذرالبنج):

کشورهای اصلی عرضه کننده عبارتند از: یوگسلاوی، رومانی، بلغارستان آلبانی، مجارستان و شوروی که در این کشورها قسمت اعظم محصول از طریق جمع آوری گیاهان خودرو به دست می‌آید. مصر عرضه کننده محصول کشت شده بنگدانه است مقدار الکالوئید آن نیز 1.5 می باشد.

روش کاشت بنگ دانه (بذرالبنج):

تکثیر بنگدانه توسط بذر بوده که در ماه‌های اسفند و فروردین بذر آن را (هر هکتار ۱۲ کیلوگرم) در زمینهای شخم زده، سبک، حاصل خیز و دارای رطوبت نسبتاً کافی و در معرض تابش نور خورشید، در ردیف‌هایی به عرض ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر می‌کارند.

قبل از کاشت، مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم کود ازت خالص (نیترات آمونیم و کلسیم سیانید) را به عنوان کرد اساسی، مقدار ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم ازت آهکی را به عنوان کود سرک، ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم کود سوپر فسفات و ۵۰ تا ۷۵ کیلوگرم کود نمک پتاسیم ۴۰% را به خاک اضافه می‌نمایند.

برداشت محصول همان طور که ذکر شد، در حوالی خرداد تا تیرماه با ماشین خرمن کن یا ریشه کن انجام می‌پذیرد. سپس آنها را در دستگاه‌های خشک کن در حرارت ۴۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد خشک کرده و در کیسه‌های کنفی ۵۰ کیلوگرمی‌ بسته بندی و وارد بازار تجارت می‌نمایند. مقدار بازدهی آن هر هکتار ۱۶۰۰ کیلوگرم برگ خشک شده می‌باشد.

مجموعه بذر گیاهان دارویی

خواص درمانی گیاه بنگ دانه (بذر البنج):

بنگ دانه به عنوان گیاه مورد استفاده در طب سنتی و گیاه دارویی موثر در فارماکوپه­ های معتبر جهان به ثبت رسیده و ترکیبات آنروپین و اسکوپولامین به دست آمده از این گیاه به عنوان داروهای موثر در طب مدرن استفاده می­شوند.

برگ­های بنگ دانه و هیوسامین جداسازی شده از آن در گیاه درمانی نوین عمدتا برای درمان تشنج­های دستگاه گوارشی استفاده می­شود. این گیاه گاهی به عنوان مسکن در مخلوط­های گیاهی به عنوان دارو تجویز می­شود.

از برگ­های بنگ دانه در گذشته برای درمان آسم به صورت سیگار استفاده می­شده زیرا هیوسیامین دارای اثرهای اتساع برونش­ها است و نیز به عنوان دارویی خواب آور ، مسکن درد دندان و برای ناراحتی­های عصبی نظیر تشنج و جنون استفاده می­کردند.

توصیه ­ها و تجویزها درباره مصرف گیاه بنگ دانه (بذر البنج):

• پودر گیاه بنگ دانه (بذر البنج) : پودرهای استاندارد بنگ دانه که حاوی نیم میلی گرم آلکالوئید است در دزهای مورد تایید به مقدار هر روز 3 قرص 1 گرمی در هر وعده غذایی یک قرص استفاده می­شود بدین ترتیب شخص در روز معادل 1.5 میلی گرم آلکالوئید دریافت می­کند.
• پماد گیاه بنگ دانه (بذر البنج) : برای درمان درد دندان می­توان برگ کوبیده شده بنگ دانه را در محل درد دندان قرار داد این عمل درد دندان را تسکین می­دهد. این شیوه­ درمان در طب سنتی آذربایجان استفاده می­شود.
• احتیاط در مصرف گیاه بنگ دانه (بذر البنج) : مصرف نابجا و بیش از اندازه­ی ترکیبات و بخش­های هوایی بنگ دانه در فرد ایجاد مسمومیت می­کند. تدیخین دود حاصل از برگ در برخی از افراد موجب تشنج و اختلالات دو قطبی و علائم مسمومیت شامل ترشح بی حد بزاق ، سر درد ، سرگیجه ، تندی نبض ، تشنج ، کما و مرگ است.
• توصیه به پزشکان : هاردین و آرنا تخلیه معدی ( محلول 4 درصد اسید تانیک) همراه با تهوع و درمان علامتی و حمایتی را توصیه کرده  ­اند.

می­توان کافئین و مرفین را به عنوان پادزهر و با احتیاط مصرف کرد.

در طب سنتی آذربایجان ” ترکه داوا” خوردن دانه ­ها و قسمت­های هوایی گیاه بنگ دانه را موجب دیوانگی فرد دانسته ­اند. در برخی موارد از برگ­های له شده بنگ دانه که دارای بوی زننده ­ای است به صورت ضماد برای دندان درد استفاده می­شود. 3 عدد از دانه ­های آن را در یک لیوان شیر خیسانده و به افرادی که دچار درد معده هستند می­دهدن تا درد تسکین یابد.