معرفی درخت اکالیپتوس

وطن اصلی اکالیپتوس استرالیا و اقیانوسیه است. در هند و مراکش نیز جنگل­ های وسیعی از آن وجود دارد. در قرن نوزدهم, از سوی باغ گیاه شناسی ملبورن معرفی شد و در جنوب اروپا و آمریکای شمالی رواج یافت و از نیم قرن پیش وارد ایران شد.

علاوه بر آن جنس اکالیپتوس در جزایر تاسمانیا، پاپوآ، تیمور و جاوه انتشار دارد. به علت سازگاری با شرایط مختلف و سهولت کاشت و ازدیاد سرعت رشد و بهره دهی، اکالیپتوس به سرعت در نقاط مختلف جهان انتشار و پرورش یافته است. با وجود این که تاریخ انتشار آن در خارج از استرالیا متجاوز از صد سال نیست، بسیاری از کشورهای جهان درصدد ایجاد جنگل‌های مصنوعی از این درختان زودرشد برآمده و در این راه موفقیت‌های درخشانی کسب کرده‌اند. در این جا باید اعتراف کرد که ایران از ارزش و اهمیت اکالیپتوس غافل بوده، به طوری که در نقشه کشورهای استفاده کننده از منابع سرشار اکالیپتوس نامی ‌از ایران برده نشده است و قدمت این درختان در ایران کمتر از ۷۰ سال می‌باشد.

اکالیپتوس دارای طبع سرد است و ترکیباتی نظیر روغن فرار، تانن­ها، رزین، پینن، آلفا پینن، ترپینیول، آلفا ترپینیول، آلفاترپنیل، استات ژرانیل را دارد و سینیول یا اکالیپتول که ماده­ی موثر دارویی این گیاه است مایعی بی رنگ دارای بویی شبیه به کامفر طعم دهنده و سرد کننده است که به عنوان طعم دهنده می­توان از آن استفاده کرد.

سیتما آغاجی eucalyptus globules از خانواده­: موردی­ها myrtaceae

جدول عناصر تشکیل دهنده گیاه اکالیپتوس:

غلظت­ها ( خاکسترmg/g)	عنصر
2.19	منیزیم
978.70	کلسیم
0.12	سرب
0.05	مس
N.D	جیوه
N.D	کبالت
0.26	روی
0.02	آهن
N.D	کروم
N.D	کادمیوم
0.07	منگنز
N.D	نیکل
N.D	نقره
N.D	مولیبدن

(N.D یافت نشد)

قسمت مورد استفاده گیاه اکالیپتوس:

قسمت مورد استفاده اکالیپتوس برگ‌های آن، مخصوصاً درختان مسن تر است. برگ‌های این گیاه بر حسب گونه اکالیپتوس دارای اشکال مختلف هستند از شکل برگ‌ها، طرز قرار گرفتن آنها را روی ساقه و ساختمان گل و میوه گونه‌های مختلف اکالیپتوس را شناسایی می‌کنند.

بازار گیاه اکالیپتوس:

گیاه اکالیپتوس به علت داشتن مصارف زیادی که در صنایع مختلف دارویی، صنعتی، بهداشتی و غذایی دارد، پرورش آن در کشورهای مختلف روز به روز زیاد می‌گردد. کشورهای اصلی عرضه کننده فرآورده‌های مختلف گیاه اکالیپتوس شامل استرالیا، هندوستان، برزیل، چین، آمریکا، روسیه و غیره می‌باشند.

محل مناسب رویش اکالیپتوس:

گونه‌های اکالیپتوس بیشتر در زمین‌های باتلاقی و مرداب‌ها و نوع گونه اکالیپتوس در آب و هوای نیمه خشک و نیمه مرطوب، خاک نسبتا آهکی و ماسه‌ای بهتر رشد می‌نماید.

روش کاشت گیاه اکالیپتوس:

تکثیر اکالیپتوس از طریق بذر، نهال و اندام‌های رویشی (قلمه و پیوند زدن) انجام می‌گیرد.

1. تکثیر از طریق بذر:

برای این کار پس از به دست آوردن بذر استاندارد، که معمولا یکی از کارهای اساسی در امر بذرگیری از درخت اکالیپتوس شناخت درخت مادر می‌باشد، آن را در زمینی می‌کارند که دارای خاک نرم و نسبتا مرطوب همراه با نور باشد.

بعد از این که یک هفته از رشد بذر گذشت و بذرها بتدریج جوانه زدند، خطر وجود علف‌های هرز، نهال‌ها را تهدید می‌کند و تا زمانی که نهال اکالیپتوس بر علف‌های هرز تفوق نیافته است، خطر منازعه نا دو سال وجود دارد.

به همین دلیل بایستی در شرایط بسیار مناسب به کشت اکالیپتوس یا بذرپاشی آن اقدام در هر حال همیشه باید توجه داشت که نهال اکالیپتوس به وسیله پوشش علفی از بین نرود از بین بردن علف‌های هرز، در چندین مرحله باید به وجین کردن آن اقدام کرد. جدول شماره 8 مراحل کار جهت کشت مستقیم اکالیپتوس به وسیله بذر را نشان می‌دهد.

بذر درخت اکالیپتوس

2. تکثیر از طریق نهال:

در این جا ابتدا، مسئله تولید و پرورش نهال مطرح است که در داستان یا در گلدان‌های مخصوص به نام جیفی انجام می‌گیرد. در خصوص نهالستان، به نکات اساسی که عبارت از: انتخاب محل، مساحت نهالستان، تسطیح، خیابان کشی، آبیاری، بادشکن، سایبان و غیره می‌باشد، باید توجه کافی مبذول گردد. اقدامات لازم در این نهالستان مشابه نهالستان‌های عمومی ‌است. لذا از بحث درباره هریک از این نکات خودداری می‌شود. به هنگام کشت نهال‌ها در مزرعه، طول آنها نباید کمتر از ۱۵ و بیشتر از ۳۵ سانتیمتر باشد. فاصله و تراکم کشت درختان اکالیپتوس باید کاملا رعایت شود. بدین ترتیب که در هر هکتار حداکثر ۲۵۰۰ اصله اکالیپتوس به فاصله ۲Í۲ کاشته شود. جهت مراقبتهای لازم بعد از کاشت از قبیل خارج کردن یا از بین بردن علف‌های هرز می‌توان از دالاپون و کروزن استفاده نمود.

3. تکثیر اکالیپتوس به وسیله اندام‌های رویشی:

ازدیاد از طریق اندام‌های رویشی اهمیت خاصی در توسعه و انتشار پایه‌های مرغوب دارد. بدین وسیله می‌توان صفات یا کیفیات خاصی را که در بعضی از پایه‌ها ایجاد شده حفظ کرده و توسعه داد. متأسفانه ازدیاد رویشی در اکالیپتوس‌ها فوق العاده مشکل است ولی در روسیه موفقیت‌هایی روی بعضی از گونه‌های اکالیپتوس به دست آمده و در استرالیا نیز موفقیت‌هایی از طریق قلمه زدن و پیوند زدن کسب شده است. ولی کارهایی که در این زمینه انجام شده خیلی کم و محدود می‌باشند.

مراحل کار جهت کشت مستقیم اکالیپتوس:

کارهای اجرایی	فصل کار		مدت (روز) کار در هر هکتار
	شروع	خاتمه
1. آماده کردن زمین 2. آتش زدن بوته‌های هرز 3. میخ کوبی یا پیکه کوبی 4. گودبرداری 5. خاکستر پاشی 6. بذرپاشی 7. واکاری 8. پاک کردن 9. نهالستان سیار یا موقت	مهر دی اسفند اسفند اسفند فروردین اردیبهشت خرداد خرداد	دی اسفند فروردین فروردین فروردین اردیبهشت خرداد شهریور مهر	56 15 6 22 5 6 5 14 5   134روز

در ماه‌های مهر و آبان، زمین مورد نظر را که دارای خاک نسبتاً آهکی، مرطوب و ماسه‌ای است حدود چند سانتیمتر شخم می‌زنند و علف‌های هرز آن را پاک می‌نمایند.

به فاصله‌های دو متر عمل میخکوبی انجام و در اسفندماه، گودال‌ها را به ابعاد ۳۰Í۴۰Í۴۰ سانتیمتر احداث می‌کنند. ته گودال‌ها را با خاکستر، خرده چوب و مقداری خاک پر می‌نمایند. خاکستر حاوی مقداری پتاس است و می‌تواند رطوبت را در خود جذب نماید و از طرفی دیگر دارای خاصیت تنظیم کننده درجه حرارت در سطح خاک می‌باشد.

از نیمه دوم فروردین می‌توان بذر را در گودال‌ها به باغچه برده و مقداری خاک و خاکستر روی آن پاشید. فصل مساعد. جهت بذرپاشی بسیار مهم است و شرایط اکولوژیک را باید در نظر گرفت. مقدار بذر در هر هکتار ۲۵۰ گرم است. با شرایط فوق ۸۰% کار با موفقیت صورت می‌گیرد در صورتی که احتیاج باشد با عمل واکاری می‌توان نقاط خالی را پر کرد.

زمان محصول برداری اکالیپتوس:

دوره برداشت اکالیپتوس به نوع گونه، کیفیت رویشگاه، تراکم جنگل و نوع محصول قابل مصرف در بازار بستگی دارد. بهترین فصل محصول برداری برگ‌ها در مرداد و مهر ماه می‌باشد.

خواص درمانی گیاه اکالیپتوس:

اکالیپتوس دارای اثرهای ضد عفونی کننده، ضد انگل­های داخلی، ضد اسپاسم، تب بر، خلط آور و کاهنده قند خون است. برگ­های اکالیپتوس در بین بومیان استرالیا به منظور تهیه­ نوعی مرهم برای درمان انواع زخم­ها و التهابات استفاده می­شود و دمکرده برگ­ها به شکل خوراکی کاربرد دارویی داشته که به دلیل سمی بودن ترکیب سینئول موجود در آن مصرف خوراکی آن توصیه نمی­شود.

روعن معطر اکالیپتوس که به وسیله­ تقطیر جوشانده­ برگ­ها تهیه می­شود و به عنوان قوی­ترین اسانس­های ضد عفونی کننده گیاهی مطرح بوده است و برای درمان بسیاری از عفونت­ها نظیر مخملک، آنفلوانزا، سرخک و تیفوئید استفاده می­شود. این عصاره­ روغنی به شکل تجاری در بازار وجود دارد و روغن خانگی آن اثر کمتری دارد.

توصیه­ ها و تجویزها درباره گیاه اکالیپتوس:

بخور اکالیپتوس: آب در حال جوش را بر روی برگ­ها ریخته و بریای درمان عفونت­های ریه استنشاق کنید. بخور تهیه شده از روغن اکالیپتوس نیز دارای اثر ضد عفونی کننده­ی دستگاه تنفسی بوده برای این منظور 10 قطره از روغن اکالیپتوس را به مقداری آب داغ اضافه کرده و استنشاق کنید.

کمپرس اکالیپتوس: قطعه پارچه تمیزی را در 2 میلی لیتر روغن مخلوط با 100 میلی لیتر آب خیسانده و روی محل­های التهاب مفاصل دردناک و سوختگی­ها بگذارید.

برگ اکالیپتوس

دهان شویه اکالیپتوس: 5 قطره اکالیپتوس را در یک لیوان آب بریزید و پس از مخلوط کردن برای درمان عفونت­های گلو حلق غرغره کنید.

پماد اکالیپتوس: نیم تا 2 میلی لیتر روغن اکالیپتوس را در 25 میلی لیتر روغن بادام اضافه کرده و برای درمان سرماخوردگی, برونشیت, آسم و آنفلوانزا روی سینه بمالید.

روغن ماساژ اکالیپتوس: 10 تا 20 قطره روغن اکالیپتوس را با 10 الی 20 قطره روغن بادام ترکیب کرده و برای درمان دردهای روماتیسمی و آرتروز همراه با ماساژ استفاده کنید.

احتیاط در مصرف اکالیپتوس: اکالیپتوس به دلیل داشتن اسانس سینئول مرگ آور بوده است. عصاره­ی گیاه را هرگز به شکل خوراکی مصرف نکنید, زیرا مصرف مقدار کمی از این عصاره منجر به مرگ می­شود, البته به اندازه بسیار کم از عصاره­ی این گیاه را شرکت­ های داروسازی در تهیه­ی آب نبات­های طبی برای رفع سرماخوردگی و برنشیت استفاده می­کنند.

نکته:

• دوزهای بالای اسانس اکالیپتوس منجر به مرگ در اثر التهاب روده می­شود.
• تماس با گیاه در افراد حساس منجر به خارش پوستی می­شود.
• در برخی موارد فلج تنفسی ناشی از مصرف خوراکی ترکیبات گیاه و مرگ ناشی از مسمومیت گزارش شده است.

سوالات متداول در مورد درخت اکالیپتوس:

1. درختان اکالیپتوس برای چه مواردی مفید هستند؟

   برگ های اکالیپتوس فواید چشمگیر بسیاری دارند. آنها ممکن است به کاهش درد، آرامش و تسکین علائم سرماخوردگی کمک کنند. در بسیاری از محصولات بدون نسخه از عصاره اکالیپتوس نیز برای تازه سازی نفس، تسکین پوست تحریک شده و دفع حشرات استفاده می شود.

2. رشد اکالیپتوس با چه سرعتی انجام می شود؟

   پاسخ کوتاه به سوال شما این است: بسیار سریع! گونه اکالیپتوس، مهم نیست که در کجا رشد کند، به دلیل سرعت رشد سریع مورد توجه قرار گرفته و می تواند طی 15 سال به 90 درصد از قد خود برسد. رسیدن درختان ده ساله به 4 الی 5 متر غیر معمول نیست. سرعت رشد بسته به گونه متفاوت خواهد بود.

3. درخت اوکالیپتوس چه مدت زندگی می کند؟

   250 سال درختان اکالیپتوس نیز می توانند مدت زیادی زنده بمانند و اکثر گونه ها می توانند 250 سال در طبیعت زنده بمانند.

4. آیا تنفس اکالیپتوس می تواند مضر باشد؟

   توجه داشته باشید که روغن اکالیپتوس بسیار سمی است و مصرف 3.5 میلی لیتر (کمی کمتر از یک قاشق چای خوری) روغن رقیق نشده کشنده است. علائم مسمومیت با اکالیپتوس ممکن است شامل درد و سوزش معده، سرگیجه، ضعف عضلانی، مردمک چشم کوچک، احساس خفگی و برخی موارد دیگر باشد.

5. آیا می توانید درخت اکالیپتوس را کوچک نگه دارید؟

   اکالیپتوس یک درخت همیشه سبز جذاب است که بیشتر به دلیل شاخ و برگ و پوست پوستش رشد می کند. این درختان اگر هرس نشوند می توانند کاملاً بزرگ شوند، اما تکنیک های هرس مانند تکه تکه کردن و جلا دادن به این معنی است که می توانید از این درخت حتی در یک باغ کوچک لذت ببرید.

6. بهترین مکان برای کاشت درخت اکالیپتوس کجاست؟

   در یک خاک زهکشی شده و در موقعیت آفتابی و مقداری پناهگاه از بادهای خشک و خشک بکارید. نیازی به شرط زدن گیاه جوان نیست.

7. آیا روغن اکالیپتوس ویروس ها را از بین می برد؟

   تحقیقات نشان می دهد که این روغن با از بین بردن باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها با عفونت های تنفسی مقابله می کند. به همین دلیل است که می توانید آن را در محلول شستشوی بینی پیدا کنید.

8. فاصله درخت اکالیپتوس از یک خانه چقدر باید باشد؟

   بعنوان راهنما، اگر گونه ای را انتخاب کنید که بتواند به 10 متر ارتفاع برسد، باید تقریباً 6-7 متر از هر سازه روی لوم و احتمالاً حدود 10 متر دورتر، اگر روی گل رس رشد می کنید، آن را بکارید.

9. بوی اکالیپتوس چیست؟

   این ترکیبات معطر به اوکالیپتوس رایحه ای نازک و کافور می دهد که تیز و بسیار تند است. استنشاق اکالیپتوس مانند نعناع سینوس های شما را باز کرده و سرتان را پاک می کند. با این حال، این عطر همچنین حاوی برخی از نکات اشاره شده به جنگل است که برخی از مردم آن را شیرین و شبیه به عسل توصیف می کنند.

10. آیا اکالیپتوس برای سگ ها مضر است؟

    بسیاری از روغنهای اساسی مانند روغن اوکالیپتوس، روغن درخت چای، دارچین، مرکبات، نعناع فلفلی، کاج، گیاه سبز و یلانگ یلانگ برای حیوانات اهلی سمی هستند. اینها سمی هستند، چه روی پوست بمالند، چه در پخش کننده ها استفاده شوند و یا در صورت نشت لیز شوند.