با گیاه کتیرا اشنا شویم

گیاه کتیرا بوته‌ ای شکل، تیغ‌ دار و کوتاه قد است و بیشترین حجم آن در مناطق پر شیب و کوهستانی مانند آسیای مرکزی پیدا شده که نشان می‌دهد بومی این مناطق است.

ایران یکی از مناطق مشهور برای تولید صمغ کتیرا است و در واقع به عنوان بزرگ‌ ترین تولید کننده آن شناخته می‌شود. صمغ کتیرا چسبنده، بدون بو و بدون مزه و محلول در آب است که آن را از شیره گیاه تهیه و خشک می‌کنند.

کتیرا ترشحات صمغی خشک شده حاصل از چندین گونه گیاه گون است. گونه‌های مولد کتیرای گون گیاهان کوچکی ارتفاع یک متر و بومی آسیای صغیر، ایران، سوریه و یونان هستند. ایران بزرگترین صادرکننده کتیرا در جهان می‌باشد.

نحوه استفاده از شیره و صمغ کتیرا:

شیره و صمغ کتیرا از ریشه و ساقه‌ های گیاه گرفته می‌شود و با ایجاد خراش و حفره آن را استخراج می‌کنند.

خراشی که روی سطح ساقه و ریشه ایجاد می‌شود، باید عمق ۵ سانتی‌ متری داشته باشد.

صمغ این گیاه به شکل نوارهای پیچ‌خورده و فلس مانند خارج می‌شود. شیره یا صمغی که از ریشه و ساقه کتیرا خارج می‌شود را جمع‌ آوری و به شکل ورقه یا قطعات کوچک سنگریزه‌ ای شکل خشک می‌ کنند.

این شیره آب جذب می‌ کند تا به شکل ژل در بیاید یا با هم زدن حالت خمیری پیدا کند.

اصلی‌ترین ماده موجود در کتیرا تراگانتین است که کلوئید محلول در آب است و از نظر شیمیایی با ماده دیگری به نام باسورین در ارتباط است که محلولیت کمتری دارد ولی برای اینکه به شکل ژل در بیاید، در آب حل می‌شود.

این ماده دارویی و پرخاصیت به شکل‌ و رنگ‌های مختلف وجود دارد. نوع ورقه‌ ای بی‌رنگ یا سفید آن، بهترین، مرغوب‌ترین و گران‌ ترین محصول کتیرا است.

موارد استفاده از کتیرا:

کتیرا خوراکی است و در داروها و غذاها نیز به عنوان امولسیون کننده، تغلیظ کننده، تثبیت کننده و افزودنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همچنین کتیرا را می‌توانید به بسیاری از مواد خوراکی مصرفی در طول روز خود اضافه کنید. در بشقاب سبزیجات، انواع سس‌ها، مایونز و همچنین دیگر چاشنی‌ها کتیرا قابل استفاده است.

این ماده همچنین در تهیه پودینگ، بستنی و دیگر غذاهایی که نیاز به غلظت دارند، به عنوان غلیظ کننده به کار برده می‌شود.

کتیرا در داروهایی مانند ژل، شربت، پماد و کرم به عنوان روان کننده و غلیظ کننده به کار می‌رود. کتیرا از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.

برای مطالعه مقاله با گیاه تاتوره آشنا شویم می توانید از این لینک استفاده نمایید.

مصارف غیر خوراکی کتیرا:

به غیر از مصارف خوراکی، کتیرا برای مصارف تجاری دیگری مانند صنعت کاغذسازی، مواد آرایشی و بهداشتی و نساجی نیز به کار برده می‌شود:

• تمیز کردن و پولیش محصولات ساخته شده از چرم
• مواد موجود در خمیر چاپ برای پارچه ابریشم و کرپ
• محکم و سفت کردن پارچه کتان
• غلیظ کردن کرم و پمادها
• محصولات آرایشی مو
• کرم دست
• خمیردندان
• ساخت پاستل‌ های نقاشی
• خمیر ساخت گل‌های شکری تزیین کیک
• ساخت و رول کردن سیگار.

دز مناسب مصرفی کتیرا به عوامل مختلفی از جمله سن، سطح سلامتی و وضعیت‌ های دیگر بستگی دارد.

البته باید گفت اطلاعات علمی دقیقی برای محاسبه میزان مناسب مصرفی کتیرا نیز در دسترس نیست، فقط لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که مواد طبیعی لزوماً همیشه بی‌ خطر نیستند و دز آنها نیز اهمیت بسیاری دارد.

حتماً دستورالعمل نوشته شده روی محصولات شرکتی را مطالعه کنید و با داروساز یا پزشک در مورد مصرف صحیح آن مشورت کنید.

خواص کتیرا:

به غیر از مزایای کتیرا، باید از علائم سلامتی که به دلیل استفاده بیش از حد آن ممکن است پدید آید، هم با خبر شوید.

نیاز است مصرف آب کافی برای جلوگیری از انقباض یا انسداد در دستگاه گوارش را در رژیم غذایی خود قرار دهید، همچنین بدانید که استفاده بیش از حد از کتیرا ممکن است در تنفس مشکل ایجاد کند.

افرادی که به شیره و صمغ‌ های طبیعی حساسیت دارند، از مصرف آن اجتناب کنند. در زنان باردار و شیرده حتماً در صورت تجویز پزشک مصرف شود.

یکی از مهم‌ترین خواص کتیرا استفاده از آن به عنوان یک شوینده طبیعی و گیاهی برای موهاست.

کتیرا به حالت دادن و نرم کردن موی سر و درمان شوره کمک می‌کند.توجه داشته باشید، ژل تهیه شده از کتیرا و آب ممکن است پس از مدتی خراب شود، بنابراین بهتر است آن را دور از گرما نگهداری کرده و همواره در زمان مصرف به صورت تازه تهیه کنید.

سوالات متداول در مورد گیاه کتیرا:

1. کتیرا برای چه استفاده می شود؟

   کتیرا هم برای اسهال و هم برای یبوست استفاده می شود. این ماده همچنین ماده ای در خمیردندان ها، لوسیون های دست، چسب های مصنوعی و کرم ها و ژله های واژن است. در غذاها، کتیرا برای تثبیت و غلیظ شدن مواد موجود در سس سالاد، غذاها و نوشیدنی ها مهم است.

2. آیا کتیرا صمغی بی خطر است؟

   کتیرا صمغی توسط FDA هنگامی که مطابق با روش صحیح تولید یا تغذیه استفاده می شود ، به عنوان بی خطر (GRAS) شناخته می شود. کتیرای صمغی را می توان به عنوان اشکال طبیعی فیبر غذایی محلول ، با سابقه طولانی استفاده ایمن در مواد غذایی و فرمولاسیون های دارویی در نظر گرفت.

3. آیا کتیرا در آب محلول است؟

   کتیرا یک صمغ طبیعی است که از شیره خشک شده چندین گونه حبوبات خاورمیانه از تیره Astragalus بدست می آید. این یک مخلوط چسبناک، بدون بو، بی مزه و محلول در آب از پلی ساکاریدها است.

4. آیا گوند کاتیرا برای معده مفید است؟

   گوند کتیرا فواید زیادی برای سلامتی دارد و مصرف روزانه آن می تواند باعث جلوگیری از بسیاری از مسائل بهداشتی شود. این خاصیت تصفیه دارد زیرا حاوی موادی است که باعث تحریک حرکت روده می شوند. این به حرکت مناسب روده و حفظ سیستم گوارشی سالم کمک می کند.

5. آیا کتیرا برای قلب مفید است؟

   کتیرا دارای خواص پاک کننده است و بنابراین در درمان یبوست بسیار مفید است. استفاده منظم از آن به عنوان ملین عمل می کند. همچنین به غلبه بر اسیدیته و سوختگی قلب کمک می کند.

6. چگونه کتیرا تهیه می شود؟

   75 میلی لیتر آب تصفیه شده را با گلیسیرین در ظرف پارچه مخلوط کنید، آن را گرم کنید تا به جوش بیاید، گرما را قطع کنید، کتیرا و اسید بنزوئیک را اضافه کنید و در طی 24 ساعت مرتباً هم بزنید. مقدار کافی آب تصفیه شده اضافه کنید تا موسیلاژ 100 گرم وزن داشته باشد.

7. آیا کتیرا برای فشار خون مفید است؟

   این ماده به عنوان ماده خنک کننده در کنترل فشار خون بالا و رساندن آن به حالت طبیعی کمک می کند.

8. فواید کتیرا چیست؟

   کتیرا دارای خواص خنک کنندگی شگفت انگیزی است و بنابراین اغلب از آن برای تهیه نوشیدنی استفاده می شود که به خنک سازی بدن در فصل تابستان کمک می کند. کاتیرا دارای خواص پاکسازی است و بنابر این در درمان یبوست بسیار مفید است. به عنوان ملین عمل می کند و تسکین زیادی می دهد.