خواص زنجبیل

زنجبیل نوعی ادویه است و در آشپزی در بسیاری از غذاهای آسیایی و داروهای گیاهی به کار می رود. زنجبیل به عنوان مسکن و درمان برای اختلالات سلامتی مورد استفاده قرار می گیرد و اثرات ضد میکروبی، آنتی اکسیدان و ضد التهابی دارد.

زنجبیل دردهای ماهیچه ای ناشی از ورزش های مقاومتی را کاهش می دهد و مانند داروی دیکلوفناک برای مدیریت درد عمل می کند. ترکیبات فعال در زنجبیل خاصیت آنتی اکسیدانی دارد.

زنجبیل از قدیم‌الایام مورد مصرف مردم ایران، هند و چین بوده است. نام علمی آن Zingibar officinal است.

معرفی زنجبیل:

جنس زنجبیل سرده ای از تیره زنجبیلیان علفی ایستاده چند ساله با حدود 70 گونه بومی آسیای جنوب شرقی است. ساقه آن باریک و نی مانند است و دارای برگ های سرنیزه ای سبز براق مایل به زرد با لبه ارغوانی و لکه های کرم زنگ است.

مخروطی و کوچک و سنبله ای متراکم است که در تابستان ساقه از زمین بیرون می زند. این ادویه از زمان های دور بکار برده می شده و هنوز هم در طب پزشکی چینی جایگاه بالایی دارد، از ایران و کشورهای عربی به کشورهای غربی سفر کرده است.

امروزه این گیاه در بیشتر مناطق استوایی کاشت می شود و در طب سنتی هندی ( آیورودا ) از این گیاه به عنوان داروی جهانی نام برده شده است، زنجبیل علاوه بر خواض ضد قارچی و ضد باکتری دارای اثر تسکین بخش بر روی دستگاه گوارش هم هست، که این خواص باعث شده هندیان بیش از 2000 سال است که زنجبیل را مصرف می کنند.

همچنین برای حالت تهوع و سرگیجه مفید است بدون هیچ گونه عوارض جانبی. امروزه بزرگترین تولید کنندگان زنجبیل عبارتند از جامائیکا، هند، فیجی، اندونزی و استرالیا هستند.

گیاه زنجبیل بسیار به سرما حساس است و در برابر کم آبی نیز مقاومت ندارد، معمولا در جنوب هند که بارانهای موسمی دارد و یا اقلیمی مشابه آن رشد می کند . زنجبیل، ساقه زیرزمینی گیاه زنجبیل است که بافت سفت و شیاردار دارد. گوشت ریشه آن زرد ، سفید و یا قرمز است و رنگ آن بستگی به نوع آن دارد و پوست آن قهوه ای رنگ است، نازکی و ضخیمی آن بستگی به آن دارد که گیاه در هنگام بلوغ یا جوانی برداشت شده است.

فواید زنجبیل:

از نظر تاریخی و طب سنتی زنجبیل سابقه طولانی در آرام کردن آشفتگی گوارش دارد. به عنوان بادشکنی عالی برای درمان و اسپاسم گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد.

برای درمان ناخوشی ناشی از حرکت اتومبیل، هواپیما، کشتی (دریازدگی) و … بکار می رود بطور کلی زنجبیل همه علائم بیماری حرکت از جمله سرگیجه تهوع و عرق سرد را کاهش می دهد.

حتی برای تهوع و استفراغ زنان باردار هم توصیه میشود. برای درمان کاهش درد در بیماران آرتروز استخوانی و آرتروز روماتیسمی استفاده می شود و همچنین ترکیب فعال زنجبیل رشد سلول های سرطان کولورکتال را در انسان مهار می کند.

عصاره زنجبیل تاثیر ضد التهابی و ضد توموری بر سلول های سرطان تخم دان دارد. در سرما بدن را گرم نگه می دارد، به افزایش تعرق سالم کمک می کند. زنجبیل غلظت بالایی از مواد فعال دارد و لازم نیست مقدار زیادی زنجبیل مصرف کنیم، چای زنجبیل شامل دم کردن یک یا دو قطعه یک سانتیمتری زنجبیل تازه در یک فنجان آب داغ است.

زنجبیل خشک شده

همین مقدار کم کافیست برای از بین بردن آشفتگی معده شما. زنجبیل تازه را برای درمان سرما خوردگی و آنفلانزا بکار می برند، همچنین این گیاه باعث تقویت اسپرم می شود، میل جنسی را افزایش می دهد و برای زناشویی موثر است.

برای درمان زود انزالی زنجبیل موثر است. جویدن روزی 5 دقیقه از این گیاه سبب بالا رفتن چربی سوزی در بدن می شود. دمنوش این میوه معجزه آسا برای سردرد های ضربان دار دوران قاعدگی و حالت تهوع ناشی از آن بسیار توصیه می شود.

این گیاه در طب سنتی طبیعتی گرم و محرک دارد، در نتیجه اگر برای درمان برخی از بیماری ها استفاده می شود اما امکان حساسیت زایی دارد و باید میزان مصرف آن کنترل شده باشد.

مصرف روزانه 3 گرم زنجبیل مجاز است که می توان آنرا در 2 یا 3 نوبت یا به صورت یکجا مصرف کرد. مصرف بیش از اندازه این گیاه باعث ایجاد سوزش سر دل یا اختلال در سیستم عصبی شود.

برای کودکان زیر دو سال توصیه نمی شود. کسانی که سنگ کلیه دارند، بیماران قلبی و دیابتی، و خانم ها در دوران شیردهی و بارداری بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنند.

موارد مصرف زنجبیل:

این گیاه همراه با گیاهان دیگر به عنوان تقویت‌کننده معده و بدن، بادشکن و ضد نفخ بکار می‌رود.

زنجبیل تازه، شربت زنجبیل و چای زنجبیل در بدن گرما تولید کرده و بدین وسیله مواد سمی و زائد بدن را به صورت عرق از بدن خارج می‌سازد. این گیاه برای خانم‌هایی که عادت ماهیانه آنها عقب می‌افتند تجویز می‌شود.

زنجبیل بهترین داروی سرماخوردگی و گلو درد می‌باشد. هنگامی که حس کردید دچار سرماخوردگی شده‌اید چند بار چای زنجبیل بنوشید و اگر گلو درد دارید علاوه بر آنکه چای آن را میل می‌نمایید با آن نیز قرقره کنید.

زنجبیل را حتی برای کمپرس نیز می‌توان استفاده کرد تا سموم بدن را خارج سازد. شربت زنجبیل برای زخم معده بسیار مفید است. مبتلایان به زخم معده باید هر روز قبل از غذا یک قاشق چایخوری از این شربت را همراه با کمی آب بنوشند زخم معده آن ها پس از مدتی التیام خواهد یافت.

پودر زنجبیل

طرز مصرف زنجبیل:

یک قاشق چایخوری پودر خشک زنجبیل و یا دو قاشق چایخوری زنجبیل رنده‌شده تازه را در داخل قوری ریخته روی آن آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه آن را با حرارت ملایم دم کنید و سپس آن را با عسل شیرین کرده و میل نمایید.

چای زنجبیل هر چقدر بیشتر بماند و دم بکشد تندتر می‌شود. حتی می‌توان چای زنجبیل را بعد از سردشدن در داخل یخچال گذاشت و خنک کرد و مانند یک نوشابه سرد استفاده نمود.

برای تهیه شربت زنجبیل یک قسمت زنجبیل رنده‌شده را با سه قسمت عسل مخلوط کرده و در شیشه دربسته در یخچال نگه‌داری کنید و هر موقع خواستید مصرف کنید.

چگونه زنجبیل خریداری کنیم:

زنجبیل تازه بر زنجبیل خشک ارجحیت دارد، چون نه تنها طعم آن بهتر است بلکه حاوی مقدار بیشتری جینجرول و پروئتاز فعال که ترکیب ضد التهابی است می شود.

برای خرید دقت کنید که زنجبیل باید سفت باشد و سطحی صاف داشته باشد، هنگام خرید پودر زنجبیل انواع ارگانیک آن را تهیه کنید تا مطمئن شوید در آن پرتو دهی انجام نشده باشد.

زنجبیل تازه را در صورت پوست نکندن، در یخچال تا سه هفته و در فریزر تا شش ماه می توان نگهداری کرد. پودر زنجبیل را باید در ظروف شیشه ای در بسته، در جای خشک تاریک و خنک نگهداری کرد و حتی می توان آن را در یخچال حدود یک سال نگهداری کرد.

طرز کشت و نگهداری زنجبیل:

اولین چیزی که برای کاشت زنجبیل در گلدان لازم دارید، داشتن ریشه زنجبیل خوب است، داشتن پوست نازک و لطیف نشانه تازه بودن آن است.

یک غده زنجبیل را در آب بگذارید، بعد در یک دستمال کاغذی مرطوب بپیچید و در یک نایلون بگذارید و درب نایلون را محکم ببندید و در جای تاریک نگهداری کنید و پس از یک هفته جوانه می زند.

گدانی با ابعاد تقریبا 12 سانتی متر قطر و 36 سانتی متر عمق اتنخاب کنید و در آن خاک مقوی و کود مناسب و آب بریزید و تا 3 عدد زنجبیل متوسط در آن بکارید. یادتان نرود که در کف گلدان باید چندین سوراج برای خارج شدن آب اضافی ایجاد کنید.

خاکشنی با خاک برگ غنی برای کاشت زنجبیل مناسب است و یا اگر می خواهید زنجبیل را در باغچه بکارید بهتر است مقداری ماسه شنی با خاک باغچه اضافه کنید و خاکتان زهکشی مناسبی داشته باشد.

ریزوم زنجبیل

پس از قرار دادن زنجبیل در خاک به مقدار 3 الی 4 سانتی متر روی آن خاک بریزید و منتظر بمانید تا گیاه شما جوانه بزند. در این مدت اسپرس کردن آب محیط را مرطوب نگه دارید.

بهترین زمان برای کاشت زنجبیل فصل بهار است و دمای محیط از 10 درجه نباید پایین تر باشد. بنابراین اگر در جایی با آب و هوایی گرم و مرطوب زندگی می کنید می توانید زنجبیل را پرورش دهید.

نور خورشید هم باید معتدل و غیر مستقیم باشد. گیاه را مرتب آبیاری کنید و مطمئن شوید دارای رطوبت کافی باشد زیرا آیباری بیش از حد باعث خرابی آن می شود.

خاک گلدان هم باید مرطوب باشد نه غرق آب . این گیاه کند رشد می کند ، یک تا دو هفته برای جوانه زدن زمان نیاز دارد و برای رشد خود گیاه 3 تا 4 ماه زمان لازم است.

پس از گذشت چند ماه وقتی گیاه به خوبی رشد کرد با کنار زدن خاک می توانید غده های جدید را مشاهده کنید و در صورت تمایل می توانید آن را از خاک خارج کنید.