انواع خشخاش

خشخاش یکی از گیاهان کاربردی، پر خاصیت و زیبا در طبیعت می باشد که برخی به صورت وحشی (خودرو) و برخی دیگر به صورت اهلی شده در طبیعت یافت می شود. خشخاش انواع گوناگونی دارد که با برخی از مهم ترین گونه های آن آشنا خواهیم شد.

معرفی انواع خشخاش

خشخاش سفید، خشخاش سیاه، خشخاش شرقی، خشخاش زبدی، خشخاش منشور، خشخاش شاخی از انواع خشخاش هستند که در ادامه در مورد هر کدام از آنها توضیحاتی ارائه خواهیم داد.

خشخاش سفید

خشخاش سفید گونه ای از خشخاش است که اهلی شده و توسط افراد آشنا به روش های نگهداری از آن کشت می شود. این نوع خشخاش از قرن نوزدهم در ایران کشت می شد، قبل از آن مردم ایران از این نوع خشخاش استفاده نمی کردند اما در زمان تسلط اعراب بر ایران از شیره ی آن وارد ایران کردند و همین امر باعث آشنایی مردم با آن شده و در نتیجه کاشت آن رواج پیدا کرد.

گل بوته ی خشخاش سفید که به گل شیطان نیز شهرت دارد به رنگ سفید با خطوط رنگی است که بسیار زیبا می باشد. این نوع از خشخاش در صنعت تولید روغن بسیار کاربرد دارد و از دانه های سیاه آن در تولید روغن مورد استفاده قرار می گیرد. دانه های این خشخاش حاوی 25% روغن هستند.

دانه های کوزه ی خشخاش سفید به رنگ های: سفید، سیاه، زرد و قهوه ای وجود دارند. از دانه های خشخاش سفید در صنعت داروسازی نیز به وفور استفاده می شود. خوردن دانه های آن حرکات دودی معده را تقویت کرده و ماده ضد نفخ بسیار خوبی است.

از کوزه ی خشک شده ی آن نیز استفاده هایی می شود؛ کوزه ی آن را زمانی که رنگش به زردی گرایید چیده و خشک میکنند.

این گل خشک شده به عنوان دارو برای درمان برخی از بیماری ها تجویز می شود که از جمله مصارف آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جوشانده آن به عنوان غرغره برای گلو درد و سینه درد موثر می باشد.
• برای درمان اسهال خونین از تنقیه این گل می توان استفاده کرد.
• در استعمال داخلی، این گیاه به صورت یک درصد و بدون دانه بکار میرود.
• همچنین می توان به خاصیت آرامبخشی و مسکن بودن آن اشاره کرد.

بذر گل خشخاش ایسلندی

خشخاش سیاه

از زمان های قدیم افسانه ای است راجع به رشد خشخاش سیاه در دامنه های البرز که سیمرغ این گیاهان زیبا را از زمانی که زال نریمان را تربیت و پرورش میداد در آنجا کاشته است و به او راز گرفتن نوشدارو از شیره ی کوزه ی آن را یاد داده است تا در زمان نیاز و سختی و در مقابله با مرگ از آن برای نجات نوه خود استفاده کند؛ اما این گیاه پس از مرگ سهراب به دست رستم می رسد.

برخی از افراد خشخاش سیاه را به دلیل رنگ سرخ و آتشین آن که همانند لاله های خونین بوده شقایق می نامند. این گل تاکنون اهلی نشده و در دامنه های کوه البرز رشد می کند و بیشتر زیستگاه آن در دامنه های کوه هاست. برگ های این نوع خشخاش خشن تر و پهن تر از برگ های خشخاش سفید هستند؛ همچنین دارای دندانه های بیشتری نسبت به آن است.

دانه های کوزه این نوع خشخاش مانند گونه ی سیاه آن خوراکی نبوده و بیشتر جنبه ی دارویی دارد. دانه ها و شیره ی این نوع خشخاش از نوع سفید آن قوی تر و موثر تر می باشد. این گیاه برای رفع تشنگی و سیلان رحم بسیار مفید تشخیص داده شده است. همچنین از شیره کوزه ی این گل نوشدارو، تریاک و یا تریاک سیاه تولید می شود.

خشخاش شرقی

این نوع خشخاش به خشخاش شرقی و زینتی نیز معروف است. یکی از چشم نوازترین گل هایی است که توسط بشر اهلی شده و توسط باغبانان کاشت می شود اما همچنان نوع وحشی آن نیز به صورت خودرو قابل مشاهده است و در باغ ها خود به خود روییده و چشم ها را به سوی خود می کشاند. اهلی شده ی این گیاه رنگ های متفاوتی دارد اما اهلی نشده ی آن به رنگ سرخ یا نارنجی است.

این نوع از خشخاش یک نمایش رنگی فوق العاده ای را در زیر تابش نور خورشید ایجاد میکند؛ چرا که رنگ سرخ گون براق آن با لکه های سیاه که در پایین هر گلبرگ وجود دارد با برگ های سبز کدرکه در نور کمی درخشش دارد زیبایی خاصی ایجاد می کند. این گیاه در مکان های آفتابی و مرطوب جوانه میزند. برای کاشت این گل باید در ماه خرداد اقدام به کاشت آن کرده و در ماه مهر باید پیوند زده شود.

خشخاش زبدی

این گیاه به دلیل رنگ سفید و کفی مانندش زبدی نامیده شده چرا که زبد به معنی کف دریا است که روی آب آمده باشد. تمامی اجزای این گیاه مسهل شدید و استفراغ آور است. خوردن آن برای درمان مزاج بلغم نیز توصیه می شود که جهت اسهال بلغم به کار می رود و تنها استفاده از حدود 5/2 گرم آن به عنوان خوراکی توصیه شده است.

اما مصرف بیشتر از این مقدار می تواند موجب مسمومیت و مرگ شود. همچنین استنشاق جوشانده این گیاه برای بازکردن مجاری تنفسی و پاک کردن بینی بسیار مفید است.

خشخاش منشور

خشخاش منشور یکی از نمونه های خشخاش بیابانی و خودرو است. این گیاه به دلیل اینکه گل ها و برگ هایش زود می ریزد به این نام معروف شده است. کوزه ی خشخاش منشور کوچک و شبیه شقایق می باشد. برگ هایش رنگی مایل به سفید دارند و زبر هستند؛ همچنین برگ هایی شبیه برگ های رازیانه دارد که تر و تیز هستند.

خاصیت تسکین دهندگی و آرام بخشی تریاک این نوع از خشخاش از نمونه ی سیاه آن کمتر و از گونه ی زرد آن بیشتر می باشد. اما تحقیقات علمی زیادی راجع به این نوع از خشخاش صورت نگرفته است.

خشخاش شاخی

نامی که اعراب برای این گیاه به کار می برند خشخاش مقرن است و در فرهنگ خارجی به آن خشخاش کرنو می گویند. این خشخاش به دلیل اینکه تمامی اجزای آن استفاده می شود بسیار مفید و پر کاربرد است.

از گل های آن سرمه درست کرده و اگر همراه روغن زیتون استفاده شود برای از بین بردن چرک چشم ها بسیار مفید خواهد بود. جوشانده ی ریشه اش به همراه عرق النسا جهت پاک کردن کبد موثر می باشد. جوشانده خشخاش شاخی با آب عسل برای ضدعفونی کردن عفونت های جلدی مناسب است. همچنین خوردن یک مثقال از بذر آن مسهلی قوی است و خوردن آن باعث ضدعفونی کردن معده می شود که اخلاط آن را توسط قی و اسهال از بدن خارج می کند.

نوشدارو یا تریاک سیاه

تفاوت هایی بین تریاک زرد و تریاک سیاه وجود دارد که از جمله آن می توان به قوی تر بودن شیره ی این نوع تریاک (تریاک سیاه) اشاره کرد که از گل خشخاش سیاه گرفته می شود؛ تریاک زرد از خشخاش سفید گرفته می شود. در زمان های قدیم به عنوان نوشدارو از آن استفاده می شد که این ویژگی به دلیل آرام بخش و مسکن بودن به آن نسبت داده شده بود و همچنین این نوع تریاک قابل کشیدن نیست و به عنوان ضماد های مالیدنی و قطره و خوراکی قابل استفاده است.

این تریاک یا نوشدارو قدرت تسکین دهنده گی بیشتری داشته و میزان آسیب زنندگی آن از همه کمتر است. در شیره ی تریاک بر خلاف افیون، مورفین وجود ندارد و ماده ی اصلی آن تبائین است که با آن می توان ترکیباتی ساخت که قدرت آن چندین برابر مورفین باشد. امروزه نیز هیچ دارویی قدرت و ارزش تریاک را ندارد.