خاک هوموس دار چیست

گیاه خاک در زبان انگلیسی Humus (هوموس) به معنی زمین است. گیاه‌خاک یا همان خاک هوموس دار قسمتی از خاک است که فاقد ساختار جانوری و گیاهی است. خاک هوموس دار به گونه‌ای عمل می‌کند که بر چگالی خاک اثر می‌گذارد و باعث می‌شود خاک، آب و مواد مغذی را در خود نگه دارد. خاک هوموس دار از بقایای گیاهان به وجود می‌آید که ماده ای طبیعی بوده و برای بهبود خاک استفاده می‌شود.

گیاه خاک یا هوموس یک ماده بیوشیمیایی است که در لایه های بالایی از خاک که حاوی مواد ارگانیک بوده و به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه است، تشکیل می گردند. مقدار خاک هوموس در باغ ها، کشتزار ها و باغچه ها و غیره زیاد بوده و در خاک بیابانی بسیار کم می باشد. هوموس با سرعت کم در خاک تجزیه و مواد آلی در خاک، باعث ذخیره رطوبت خاک می شود. به همین دلیل باعث حاصلخیزی خاک می شود.

خاک هوموس دار مواد اسفنجی و تیره رنگی می‌باشند که تشکیل دهنده بخشی از مواد آلی خاک خاک هوموس دار آب و هوا و مواد غذایی را به خاک و ریشه می رساند و برای رشد و نمو گیاهان بسیار مفید می باشد. هوموس از اسیدها، قارچ ها، دیاستازها، باکتری ها و ترکیبات آلی تشکیل شده است.

خاک هوموس دار دارای ساختاری نرم می باشد و قابلیت تهویه بالایی برای ذخیره آب و مواد مغذی خاک دارد. مواد پروتئینی در خاک هوموس دار، که از جسم و کالبد موجودات زنده بدست می آید توسط موجودات کوچک و ذره بینی تجزیه شده و باعث تامین غذای گیاهان می‌شود.

گیاهان و جانوران باعث می‌شوند مواد آلی به خاک اضافه شود و باکتری ها و قارچ ها، این مواد آلی را به یک ترکیب شیمیایی که هوموس نامیده می‌شود تبدیل می‌کنند. کرم های خاکی و موریانه ها و سوسک ها عامل ترکیب هوموس با مواد معدنی در خاک هستند.

خرید خاک

انواع خاک هوموس دار:

خاک هوموس دار داری سه نوع خاک می باشد که هر کدام از آنها را شرح میدهیم.

1- هوموس مور:

این خاک هوموس فشرده بوده و در آب و هوای سرد بر روی خاک برگ هایی که به سختی تجزیه می شوند و بر روی خاک های اسیدی و ماسه ای که فاقد کلوئید رس می باشند تشکیل می شود.

2- هوموس مول:

در پیوند با ذرات معدنی بوده و در آب و هوای مرطوب و معتدل بر روی خاکهای رسی و قلیایی با خاک برگ فراوان به وجود می‌آید و دارای سطح بالای ph است.

3- هوموس مودر:

این نوع خاک هوموس دار مابین گیاخاک مول و مور قرار دارد. نمونه‌ای از این خاک در کوه های آلپ مشاهده می شود. این نوع خاک حاوی مقدار زیادی مدفوع بندپایان است. این نوع خاک هوموس نسبت به هوموس مول دارای مواد ارگانیک بیشتری می باشد اما توانایی ترکیب شدن با مواد مغذی را ندارد.

مشخصات و ویژگی های خاک هوموس دار:

• هوموس منبع اصلی تامین نیتروژن و کربن مورد نیاز گیاهان است. نسبت کربن به نیتروژن هوموس ده به دوازده است.
• هوموس شامل اسیدهای هیومیک، فلویک و هومین ها می باشد.
• خاک هوموس دار افزایش ساختمان خاک برای رشد گیاهان را فراهم می کند.
• خاک هوموس دار باعث افزایش ذخیره رطوبت خاک می‌شود.
• ته نشست مواد حمل شده توسط باران و باد

مواد تشکیل دهنده خاک هوموس دار:

خاک هوموس دار از تجزیه بقایای موجودات زنده به دست می‌آید که کربن و نیتروژن و فسفر از عناصر تشکیل دهنده آن هستند.

خاک هوموس دار در چه مواردی مورد استفاده قرار میگیرد؟

خاک هوموس در موارد ذیل مورد استفاده قرار می گیزد.

تولید گل:

برای تولید گل و گیاهان زینتی در فضای باز و گلخانه ها از ترکیبات خاک هوموس دار استفاده می کنند که باعث افزایش رشد گیاه، ‏ph مناسب برای رشد گیاه، تهویه مناسب، افزایش سرعت جوانه زدن، مقاومت در برابر فرسایش، صرفه اقتصادی جهت کاهش مصرف آب و سایر کودها و عاری از عوامل بیمارزا می شود.

کشت های گلخانه ای و فضای باز:

در خاک ایران میزان مواد آلی کمتر از یک درصد است و اضافه کردن کود های آلی دامی و مرغی تاثیر کمی دارد و همچنین این کود ها باعث افزایش عوامل بیماری زا شده و هزینه بر و دردسر ساز هستند. بنابراین وجود یک کود آلی که مواد مغذی و آب و هوا و … را جذب کند، ضروری خواهد بود. کودهای مرغی در صیفی کاری پرکاربرد است اما از طرفی ماده آلی آن کم، ‏ph و شوری بالایی دارد. معمولاً ترکیبات هوموس دار میزان عناصر غذایی کمتر و در عین حال قابل جذبی دارند بنابراین کارایی مصرف کودها را نیز افزایش می دهد.

پرورش قارچ:

ترکیبات هوموس دار بهترین گزینه برای تولید قارچ است، زیرا توانایی بالایی در حفظ و جذب رطوبت دارد.

تولید نشاء:

برای تولید نشاء، از پیت ماس و کوکوپیت وارداتی استفاده می‌شود. برای تولید نشای با کیفیت، مواد غنی از عناصر نمی توانند گزینه مناسبی باشند، زیرا احتمالا باعث مسمومیت شود. از طرفی امکان جذب عناصر در این حالت کمتر است، زیرا مثلاً وجود مقدار زیاد آهن باعث کاهش جذب منگنز می شود‌. بنابراین طبق صلاحدید متخصص عناصر مورد نیاز افزوده می شود.

مزایا و معایب خاک هوموس دار:

خاک هوموس دار داری معایب و مزایایی می باشد نیز می باشد که در ذیل به آنها اشاره میکنیم.

مزایای خاک هوموس دار چیست؟

مزیت اصلی خاک هوموس دار تقویت و بهبود کیفیت خاک برای رشد، نمو و پرورش گیاهان سالم است. در خاک هایی که شن و رس زیادی دارند وجود گیاه خاک یا همان خاک هوموس دار بسیار پر اهمیت است. خاک هوموس دار مانند یک اسفنج عمل کرده و آب و مواد معدنی را به خود جذب می کند. همچنین باعث کاهش فرسایش در خاک شنی و باعث کنترل رواناب های سطحی می گردد.

معایب خاک هوموس دار چیست؟

خاک هوموس دار در مقایسه با سایر کودها مانند کودهای حیوانی از مواد مغذی کمتری برخوردار است. از آنجایی که سال‌ها طول می‌کشد، کرم ها و میکروب ها مواد مغذی را به خاک اضافه ‌کنند پس از لحاظ وقت و زمان استفاده از هوموس به صرفه نیست.

بهترین منابع برای تامین مواد آلی خاک هوموس کدام است؟

در کشور ایران در حوزه باغبانی و صیفی جات، کود های آلی بیشترین کاربرد را دارند که پرکاربرد ترین کودهای آلی کودهای مرغی، گوسفندی، گاوی، پیت ماس، کوکوپیت، ورمی کولیت، اسید هیومیک و خاک برگ و… می باشند. بهترین و مفید ترین کودها، کود هایی هستند که درصد هوموس بالاتر و نفوذپذیر تری بیشتری داشته باشند. این در حالی است که کودهای گاوی و مرغی ماده آلی دارند اما فاقد هوموس هستند، به همین منظور پیت ماس وضعیت بهتری دارد.

آیا کودهای حیوانی مواد آلی دارند و دارای هوموس می باشند؟

بله، کودهای مرغی و دامی دارای مواد آلی هستند که تجزیه نمی شوند اما هوموس ندارند زیرا هوموس حداقل ۱۰ سال طول می‌کشد که تشکیل شود و فرآیند تجزیه آن طولانی است. در نتیجه کودهای مرغی و دامی اصلاً قابلیت‌های هوموس را در خود ندارند.