گیاه خرفه با نام علمی Portulaca Oleracea و نام انگلیسی Purslane از تیره پرتولاکاسه (Portulacaceae) است. خرفه در کشورهای ایران، استرالیا، هند، آفریقای شمالی و آمریکا رشد می کند. در ایران غالبا در شهرهای جنوبی یافت می شود و در زبان فارسی معمولا با نام پرپهن نیز شناخته می شود.
این گیاه توسط سازمان بهداشت جهانی لقب اکسیر جهانی را به خود اختصاص داده است. خرفه بیشتر در غالب یک علف هرز شناخته میشود و به نام های hogweed کوچک، fatweed و pusley نیز معروف است.
خرفه (Common Purslane) نوعی سبزی خوراکی می باشد که به صورت خام و پخته در انواع غذاها مصرف می باشد. این گیاه ارزش غذایی بالایی دارد. بومی مناطقی از هند است. از جمله گیاهان یکساله است که ازطریق بذر تکثیر می شود. خواص دارویی و درمانی نیز دارد و در طب سنتی کاربرد دارد.
برگهای این گیاه در برخی از مناطق به عنوان سبزی خوراکی مصرف می شود که مزه ای ترش و به نسبت شور دارد. خرفه دارای بیش از 40 گونه مختلف می باشد. دراصل خرفه نوعی سبزی است که به صورت خام مصرف می شود. این گیاه را می توانید به صورت خام و همچنین پخته در انواع سوپ و .. مصرف کنید. در گذشته این گیاه بیشتر به صورت خودرو رشد می کرده است، ولی چون مردم اطلاعی از آن نداشتند آن را علف هرز می پنداشتند و آن را بیرون می کشیدند. ولی امرزوه به خواص این گیاه پی برده اند طوری که بذرهای این گیاه را تهیه می کنند و در اوایل اردیبهشت ماه می کارند تا بتوانند از سبزی آن استفاده کنند.
مشخصات گیاهی خرفه (Common Purslane):
خرفه شاخه های شعاعی دارد. برگ های این گیاه، گرد کشیده است و ساقه گوشتی به رنگ قرمز ارغوانی دارد. برگ های گیاه خرفه به صورت متقابل است. دارای گل های زرد رنگی است که به هنگام تابش نور خورشید در مرکز برگ به وجود می آید. گل های خرفه اوایل روز تا ساعت 9 الی 11 باز می ماند. بذرهای این گیاه کوچک و در رنگ های قهوه ای و قرمز می باشد. این گیاه بذرهای زیادی را تولید می کند. جالب است بدانید که بذرهای این گیاه تا 40 سال می تواند قدرت نامیه خود را حفظ کنند. این گیاه رشد سریعی دارد و به سرعت رشد می کند. خرفه شبیه شنبلیله با برگ های روغنی، گیاهی خود رشد است که در تمام نواحی مرطوب و باغچه ها میروید.
کاشت و پرورش گیاه خرفه:
تکثیر گیاه خرفه از طریق کاشت بذر صورت می گیرد. بذرخرفه را به طور مستقیم در مزرعه اصلی در ماه های اردیبهشت تا تیرماه می کارند. خرفه برای رشد نیاز به خاک غنی و آب فراوان دارد، به همین دلیل آبیاری آن باید مرتباً صورت گیرد. این گیاه معمولا به صورت خودرو در مناطق مرطوب رشد می کند.
کاربرد خوراکی و خواص خرفه:
این گیاه یک سبزی بسیار مغذی و خوراکی نیز هست که میتواند به شکل خام یا پخته مصرف شود. خاصیت دارویی و درمانی دارد. در طب سنتی نیز از سبزی خرفه استفاده می شود.
خرفه حاوی همه انواع مواد مغذی، از جمله اسیدهای چرب امگا ۳ است.
هر 100 گرم از گیاه خرفه، حاوی مواد و ویتامین های زیر است:
ویتامین A (از بتا کاروتین): ۲۶٪ از نیاز روزانه، ویتامین C : ۳۵٪ از نیاز روزانه، منیزیم: ۱۷٪ از از نیاز روزانه، منگنز: ۱۵٪ از نیاز روزانه، پتاسیم: ۱۴٪ از نیاز روزانه، آهن: ۱۱٪ از نیاز روزانه، کلسیم: ۷٪ از نیاز بدن و مقدار کمی از ویتامین های B۱، B۲، B۳، فولات، مس و فسفر.
در ادامه به برخی از ویژگی های گیاه خرفه اشاره می نماییم:
- گیاه خرفه ادرار آور می باشد نوعی تب بر است و خون را تصفیه می کند.
- سوزش معده را برطرف می کند و همچنین دفع کننده کرم معده می باشد.
- در درمان دیابت و همچنین رفع سردرد موثر است.
- برای خرد نمودن سنگ مثانه و همچنین بول مفید است. اگر برگ و ساقه آن را مانند سالاد و با سرکه بخورند برای درد کلیه بسیار نافع است.
- برای اسهال مفید است.
- خرفه خواص ضد میکروبی دارد.
- از برگ های این گیاه برای درمان نیش حشرات و همچنین مارگزیدگی و سوختگی استفاده می شود.
- استفاده از سبزی خرفه سبب تنظیم گردش و فشار خون می شود.
- مصرف این گیاه سبب مقاومت شما در برابر یبوست می شود.
- در درمان زخم معده موثر است.
- خرفه دارای طبع سرد و تر است.
- تخم و جوشیده خرفه، تصفیه کننده خون و تسکین دهندهی تشنگی است و برای رفع سرفه و رفع حرارت بدن مقید است
- در درمان اختلالات و التهابات مجاری ادراری موثر است.
- جویدن برگ خرفه به مقدار کم، کندی دندان را رفع میکند و زیاد جویدن آن کندی دندان ایجاد میکند.
- این گیاه قطع کننده و بند آورنده خون ریزی است.
- عصاره ساقه و برگ آن برای درمان بیماری های کبدی مفید است.
- مالیدن ضماد خرفه بر روی پیشانی، سبب از بین رفتن سردرد و درد های میگرنی میشود.