عوامل متعددی بر دینامیک یا سرعت تجزیه ماده ى الى تأثیر دارند که این عوامل عبارتند از :
- شرایط آب و هوایی، مخصوصا دما و رطوبت
- فاکتورهای خاکی مانند شوری، pH، بافت و غیره
- ترکیب شیمیایی مواد آلی
- قابل دسترس بودن مواد آلی برای موجودات خاکزی
بعضی از شرایط خاکی مانند اسیدی یا قلیایی بودن خاک، شوری و بافت خاک، سرعت تجزیه مواد آلی را تحت تاثیر قرار می دهند، اما عوامل دیگری نیز بر سرعت تجزیه مواد آلی تأثیر شدیدی می گذارند که در ذیل شرح داده می شوند.
ترکیب شیمیایی ماده آلی:
مواد آلی از ترکیبات شیمیایی مختلفی مانند کربوهیدراتها، پروتئین ها، لیگنین، چربی ها، واکس ها و … ساخته شده است که این مواد هر کدام با سرعت متفاوتی در خاک تجزیه می شوند. ولی در شرایط هوازی در نهایت تمام ترکیبات سازنده ماده آلی تجزیه شده و به ,CO2 تبدیل می شود . اگر غیر از این بود مواد آلی موجود در خاک های پیر و قدیمی باید از یک نوع آن هم از نوع مقاوم به تجزیه می بود، ولی مطالعات نشان دادند که این طور نیست و مواد آلی در خاک های قدیمی و پیر همانند خاکهای جوان از ترکیبات مختلفی ساخته شده است. مطالعات صورت گرفته نشان داد کهO-alkyl-C یا کربن متصل به اکسیژن که بیشتر در قندها، پلی ساکاریدها و پروتئین ها وجود دارد با سرعت بیشتری نسبت به کربن Aromatic که در چوب و زغال وجود دارد تجزیه میشود و سرعت تجزیه کربن آلیفاتیک یا خطی که به صورت زنجیرهای بلند پلی متیلینیک است از سایر ترکیبات کمتر می باشد؛ بنابراین بسیاری از دانشمندان نسبت O-alkyl-C به Alkyl – C را به عنوان معیاری از کیفیت مواد آلی (Resource Quality) برای تجزیه در نظر می گیرند و معتقدند هر چه این نسبت بزرگتر باشد سرعت تجزیه نیز بیشتر است و برعکس با کوچک شدن این نسبت سرعت تجزیه کاهش می یابد. همان طور که گفته شد این نسبت برای نمونه های مختلفی از یک نوع ماده آلی قابل مقایسه بوده و مقایسه آن برای مواد آلی مختلف مصداق ندارد.
برای مطالعه مقاله چگونه خاک خوب داشته باشیم کلیک کنید .
خاک مناسب
بسیاری از دانشمندان پارامترهای دیگری را در سرعت تجزیه مؤثر می دانند بعضی از دانشمندان میزان لیگنین موجود در بقایای گیاهی را به عنوان پارامتری که سرعت تجزیه را کنترل می کند در نظر گرفته و معتقدند هر چه میزان لیگنین بقایا بیشتر باشد سرعت تجزیه بقایای گیاهی کمتر است. به همین دلیل است که سرعت تجزیه بقایای گیاهان علفی و یک ساله که میزان لیگنین کمتری دارند به مراتب بیشتر از بقایای گیاهی چندساله است که دارای لیگنین بیشتری هستند.
بعضی از دانشمندان نیز نسبت لیگنین به نیتروژن را به عنوان معیاری برای سرعت تجزیه بقایای گیاهی پیشنهاد نموده اند و بسیاری از آنها میزان کربن محلول در آب را به عنوان معیاری تأثیرگذار بر سرعت تجزیه در نظر گرفته اند و معتقدند که هر چه میزان کربن محلول در آب در نمونه گیاه بیشتر باشد آن نمونه با سرعت بیشتری تجزیه می شود. میزان پلی فنل ها نیز به عنوان معیاری برای سرعت تجزیه در نظر گرفته شده است، پلی فنل ها برای میکروب ها سمی می باشند و هر چه مقدار پلی فنل ها در بقایای گیاهی بیشتر باشد سرعت تجزیه کمتر می شود. بسیاری از دانشمندان دیگر میزان مواد غذایی موجود در بقایای گیاهی را به عنوان معیاری برای سرعت تجزیه در نظر گرفته اند. به عنوان مثال نسبت کربن به نیتروژن در بقایای گیاهی به عنوان معیاری برای سرعت تجزیه به کار می رود و هر چه این نسبت پایین تر باشد بقایای گیاهی با سرعت بیشتری تجزیه می شود.
علاوه بر این نسبت کربن به نیتروژن پر آزادسازی مواد غذایی در خاک نیز تأثیر می گذارد. چنانچه این نسبت کوچکتر از ۲۰ باشد معدنی شدن خالص نیتروژن بزرگتر از صفر خواهد بود یعنی در حین تجزیه بقایای گیاهی مقداری نیتروژن معدنی و قابل جذب به خاک اضافه می شود که می تواند مورد استفاده گیاهان قرار گیرد. چنانچه نسبت کربن به نیتروژن بین ۳۰-۲۰ باشد معدنی شدن خالص نیتروژن برابر با صفر می باشد یعنی در حین تجزیه بقایا نه نیتروژنی به خاک اضافه شده و نه نیتروژنی از خاک کاسته می شود و کل نیتروژن موجود در بقایا به مصرف موجودات تجزیه کننده می رسد. چنانچه نسبت کربن به نیتروژن بزرگتر از ۳۰ باشد معدنی شدن خالص نیتروژن کوچک تر از صفر می باشد یعنی نه تنها نیتروژنی به خاک اضافه نمی شود بلکه از نیتروژن خاک نیز کاسته می گردد. به این صورت که موجودات تجزیه کننده نیتروژن معدنی و قابل جذب خاک (آمونیوم و نیترات) را برای تجزیه بقایا مصرف می کنند و در واقع با گیاه برای جذب رقابت می نمایند. جذب نیتروژن خاک توسط موجودات خاکزی و وارد کردن آن به پروتئین های پیکره خود را اصطلاحا متوقف شدن نیتروژن می گویند.
نیتروژن متوقف شده پس از مرگ موجودات تجزیه کننده و تجزیه لاشه آنها مجددا آزاد می گردد. برای اینکه کمبود نیتروژن در خاک پیش نیاید و بقایای گیاهی یا نسبت کربن بالا و فقیر از نیتروژن با سرعت زیاد تجزیه شود می توان با افزودن کودهای شیمیایی نیتروژنه به خاک نسبت کربن به نیتروژن را به گونه ای تنظیم نمود که این نسبت کمتر از 3۰ باشد تا بقایای گیاهی با سرعت کافی در خاک تجربه شده و کمبود نیتروژن و با توقف شدن آن به وجود نیاید. مطالعات انجام شده نشان دادند که بقایای گیاهی با فسفر کافی نسبت به بقایای گیاهی که فسفر کافی ندارند با سرعت بیشتری تجزبه می شوند . اگر چه نسبت کربن به نیتروژن امروزه به عنوان معیاری برای سرعت تجزیه بقایای گیاهی یک ساله (فاقد لیگنین زیاد) به کار گرفته می شود.
ولی بعضی از دانشمندان اعتقاد دارند که نسبت کربن به نیتروژن شاخص مطلوبی نبوده و در بسیاری از موارد مشاهده میشود که بقایای گیاهی با نسبت کربن به نیتروژن یکسان، با سرعت های مختلفی تجزیه میشوند عوامل دیگری که بر سرعت تجزیه بقایای گیاهی تأثیر می گذارد قابل دسترس بودن مواد آلی برای موجودات خاک می باشد. مطالعات صورت گرفته نشان دادند که در محیط های آبی که دسترسی موجودات به مواد آلی زیاد می باشد سرعت تجزیه مواد آلی به مراتب بیشتر از محیط خاک است. این گونه مشاهدات منجر به پیدایش نظریه ای شده است که معتقد است خاک از مواد آلی در برابر تجزیه میکروبی محافظت می کند مکانیسم حمایت فیزیکی خاک از مواد آلی که Physical protection نامیده میشود به صورت زیر بیان می گردد:
- محبوس شدن مواد آلی داخل خاکدانه ها که بیشتر در مورد مواد آلی ذره ای کاربرد دارد
- چسبیدن مواد آلی به سطح رس ها که بیشتر در مورد مواد آلی کلوئیدی و مولکولی کاربرد دارد
برای خرید بذر و فروش بذر می توانید از این لینک استفاده کنید.
در صورت داشتن هر گونه پرسش و مشاوره در زمینه خرید بذر میتوانید با شماره 09358504040 تماس بگیرید.
بذر گوجه فرنگی
بذر میوه
نوشیدنی ها