گندم امروز، حاصل رقم زراعی اینکورن (Eeinkorn) است که منشا آن زیر گونه وحشی triticum است و در ایران، شمال سوریه، شمال و جنوب ترکیه و غرب آنتالیا پراکنده شده است. تاریخچه و نحوه گسترش گندم (triticum spp) توسط فلدمن (1984) مورد بحث قرار گرفته است. همچنین می توانید برای مطالعه بیشتر در رابطه با منشا و گسترش گندم به این مقاله مراجعه کنید. سه گونه triticum که گسترده ترین غلات دانه ریز مورد کشت و کار در جهان هستند. این سه گونه که برای تامین غذا کشت می شوند.
انواع خانواده های گندم
- گندم معمولی: این نوع گندم بهترین گونه مورد استفاده برای تولید نان در جهان است. این گونه هگزاپلوئید است و اهمیت زیادی در مناطق تولیدی سنتی با اقلیم قار های دارد. این مناطق شامل آمریکای شمالی، هند، مناطق شمالی مرکز چین، شبه قاره هند، جنوب غربی استرالیا و آرژانتین می شود.
- گندم دوروم: این گونه ها برای تولید ماکارونی و برخی از انواع نان استفاده می شوند.
- گندم اسپالتا: در مقیاس نسبتا کوچک و برای تامین غذای حیوانات و همچنین به عنوان یک غله در برخی مناطق کوهستانی اروپا کشت می شود. با این که زمان زیادی از کشت این گیاه زراعی نمی گذرد ولی طی اوایل عصر برنز (bronze) تا اواسط قرون وسطی غله اصلی اروپا بوده است. در این گونه، بذر ها بعد از خرمنکوبی در داخل پوشینه باقی می مانند.
اگرچه گونه های گندم معمولا به عنوان گیاهان مناطق معتدله شناخته می شوند، ولی در اثر انجام فعالیت های اصلاحی بر روی آن و کشت ارقام سازگار امکان کشت این گیاه در ارتفاعات بالاتر مناطق گرمسیری نیز فراهم شده است. محدوده وسیعی از ارقام وجود دارد که بسیاری از آنها برای شرایط محیطی خاص و نیز مقاومت به بیماری ها اصلاح شده اند.
برای خرید بذر گندم می توانید از این لینک استفاده نمایید.
محل مناسب برای تولید بذر گندم
معمولا خطر زیادی از نظر باقی ماندن بذر محصول قبلی در زمین مورد کشت گندم وجود دارد، بنابراین حداقل باید ۲ سال با گندم کشت شده قبلی فاصله داشته باشد اما در صورتی که رقم و یا طبقه بذری مورد استفاده مشابه کشت قبلی باشند (و یا طبقه پایینتر) می توان این فاصله زمانی را کاهش داد. اگر دیگر غلات دانه ریز به خصوص جو، در یک مکان مشابه کشت شوند باید فاصله زمانی را برای آن در نظر گرفت. زیرا جدا سازی بذر این گونه ها از بذر گندم طی عملیات فراوری و بوجاری بسیار دشوار است.
در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، گندم معمولا بعد از محصولات ریشه ای، بقولات دانه ای یا سبزیجات کشت می شود. فاصله زمانی استفاده شده باید طوری باشد که مزرعه از علف های هرزی مانند گونه های یولاف وحشی (یولاف وحشی بهاره، یولاف وحشی قرمز یا یولاف عقیم و یولاف وحشی زمستانه) و گونه های جدی علف های هرز مانند دم روباهی موشی پاکسازی شود. بیشتر کارشناسان ملی گواهی بذر حداقل استاندارد ها را برای بذر علف های هرز و محدوده مجاز سایر گیاهان زراعی در توده بذر بیان می کنند.
کشت گندم در خاک های با زهکشی مناسب و بافت متوسط تا سنگین موفقیت آمیز است. باید توجه داشت که نباید نیتروژن بیش از حد طی مراحل آماده سازی زمین و یا به صورت سرک به گیاه اضافه شود زیرا موجب ورس خواهد شد. دامنه PH مناسب خاک برای گندم ۶ تا ۷/۵ است. گندم گیاهی خود گشن است، بنابراین ایزولاسیون ۵ متر برای این گیاه کافی است.
استقرار گیاه زراعی بذری گندم
در خاک های بسیار حاصلخیز، در مراحل اولیه یک برنامه تولید بذر می توان ۳۰ کیلوگرم در هکتار بذر مصرف کرد. زیرا تراکم کاشت پایین، میزان تولید بذر را افزایش می دهد. همچنین این کار برای کارگرانی که عمل مخلوط کشی و بازرسی را انجام می دهند، بسیار مفید است زیرا به فضای بیشتری (خطوط حرکت و فاصله) بین فواصل کاشت نیاز دارند.
در برخی مناطق در صورت استفاده از طبقه های بذری پایین تر، مقادیر بیشتر بذر، حدود ۸۰ تا ۱۸۰ کیلوگرم در هکتار مورد استفاده قرار می گیرد. کشت بذر با ردیف کار نسبت به بذر پاشی ارجحیت دارد. باید خاطر نشان کرد که عواملی از قبیل علف کش ها و یا مواد شیمیایی کوتاه کننده گیاه می تواند باعث تغییر مورفولوژی گیاه گندم شود و در نتیجه کارایی مخلوط کشی را کاهش دهد.
برای خرید بذر میکروگرین گندم سیاه می توانید از این لینک استفاده نمایید.
مخلوط کشی بذری
مخلوط کشی محصول بذری در دو مرحله انجام می شود:
- در مرحله ظهور سنبله، هنگامی که بذر شروع به پر شدن میکند.
- هنگامی که تغییرات رنگ پوشینه و بذر قابل رویت باشد.
برداشت گندم
گندم نان معمولا توسط کمباین یا سنبله چین برداشت می شود. مرحله برداشت زمانی است که اندام هوایی گیاه رنگ سبز خود را از دست دهد و به سختی می توان روی بذر با ناخن خط انداخت. هنگامی که رطوبت بذر بیشتر از ۲۰% و یا کمتر از ۸۰% باشد برداشت با کمباین می تواند باعث آسیب به بذر شود. پوسته بذر به آسانی دچار آسیب می شود که این امر منجر به کاهش قابلیت انبارداری و جوانه زنی بذر خواهد شد. در مزارع کوچک یا مکان هایی که دسترسی به کارگر آسان است، می توان محصول را با دست یا ماشین، برداشت و دسته بندی کرد. سپس دسته ها به صورت خرمن رها شده تا کاملا خشک شوند.
در مناطقی که برداشت گندم مستقیما توسط کمباین انجام نمی شود بوته های برداشت شده توسط کمباین ثابت یا خرمنکوب کوبیده می شوند. زمانی که گندم ها با خرمن کوب برداشت می شوند نیاز به باددهی (هوادهی) دارند.
خشک کردن بذر گندم
به منظور انبارداری کوتاه مدت، بذر گندم را تا محتوای رطوبتی ۱۴% خشک می کنند. در گندم زمستانه که در عرض های بالاتر کشت می شود، فاصله بین برداشت تابستانه تا کشت پاییزه کوتاه است. رطوبت بذر طی این دوره کوتاه برای گندم زمستانه تنها ۱۶% می باشد. برای همه ارقام گندم که در انبار های روباز و برای مدت طولانی نگهداری می شوند، محتوای رطوبتی ۱۰% و برای انبارداری در ظرف های ضد رطوبت ۸% توصیه می شود.
هنگامی که رطوبت اولیه بذر بالاست, دمای خشک کن نباید از 44 درجه سانتیگراد بیشتر شود، ولی اگر رطوبت توده بذر کاهش یابد می توان دما را تا 49 درجه سانتی گراد افزایش داد. زمانی که فرآیند خشک کردن پایان یافت، رطوبت نسبی هوای اطراف بذر ها نباید به بیشتراز 75 درجه سانتیگراد درصد برسد.
فرآوری بذر گندم
فرآوری بیشتر توده بذری گندم می تواند با استفاده از بوجاری هوا دهنده انجام شود. در صورت نیاز به بوجاری بیشتر می تواند از بوجاری ثقلی یا کوبنده های دندانه دار استفاده کرد.
برای خرید بذر گندم سیاه می توانید از این لینک استفاده نمایید.
گندم دوروم
توضیحات بالا برای تولید بذر گندم معمولی، برای گندم دوروم هم کاربرد دارد. گندم دوروم قبل از برداشت تمایل به جوانه زنی روی سنبله دارد که در شرایط رطوبت نسبی بالا احتمال وقوع آن بیشتر است. بنابراین، هنگامی که شرایط منطقه طوری است که خطر جوانه زنی روی بوته وجود دارد، قبل از این که رطوبت بذر به زیر ۱۸% برسد باید عملیات برداشت انجام شود.
گندم اسپلتا
تولید این گندم نیز شبیه تولید گندم معمولی است با این تفاوت که بذر بعد از خرمنکوبی چسبیده به پوشینه باقی می ماند.
در این جدول مهمترین آفات و عوامل بیماری زای بذر زاد گندم. این آفات و بیماری ها می توانند به وسیله ناقلین دیگری هم منتقل شوند.
نام فارسی | نام انگلیسی | آفات و عوامل بیماری زا |
سوختگی برگی | Leaf blight | Alternaria triticana |
لکه برگی آلترناریایی | Leaf spot, alternaria blotch | Alternaria spp. |
کپک سیاه خوشه | Black kernel smudge, sooty mould disease | Cladosporiurn spp. |
اسکاپ، سوختگی خوشه | Scab, head blight | Gibberella zeae |
ای طوقه پوسیدگی قهوه | Brown foot rot, ear blight | Fusarium spp. |
لکه برگی، سوختگی سنبله | Glume blotch, leaf spot | Leptosphaeria nodoeum |
ای کپک برفی، پوسیدگی قهوه | Snow mould, brown foot rot | Monographella nivalis |
سوختگی برگ، زردی برگ | Yellow leaf spot, tan spot, leaf blight | Pyrenophora tritici- repentis |
سوختگی پوشه | Glume blotch | Septoria nodorum |
کوتولگی سنبله | Dwarf bunt | Tilletia controversa |
سیاهک ناقص هندی | Karnal bunt | Tilletia indica |
سیاهک پنهان گندم | Bunt, rough spored bunt | Tilletia tritici |
سیاهک برگ پرچم | Flag smut | Urocystis agropyri |
سیاهک آشکار | Losse smut | Ustilago tritici |
سوختگی سفید باکتریایی | White blotch | Bacillus megaterium pv. Cerealis |
پوسیدگی زرد خوشه، خوشه صمغی | Yellow slime disease, yellow ear rot | Clavibacter tritici |
موزاییک خطی جو | False stripe | Barley stripe mosaic virus |
نماتود مولد گال | Twist, gall nematode | Dilophosphora alopecuri |
نماتود دانه گندم | Ear cockle nemarode | Anguina tritic |
برای خرید انواع بذر گیاه دارویی می توانید از این لینک استفاده کنید.
در صورت داشتن هر گونه پرسش و مشاوره در زمینه خرید بذر میتوانید با شماره 09358504040 تماس بگیرید.