هیچ سفری به آسیای شرقی، بدون دیدن و گردش در ژاپن، این کشور زیبا و خیره کننده، کامل نخواهد بود. از شکوفه های زیبای درختان گیلاس در فصل بهار، تا جنگل های بلند بامبو، گیاهان ژاپنی از نظر زیبایی و اهمیت معنوی، در سطح بسیار بالایی قرار دارند و بی نظیر اند.
بلاگر مهمان امروز ما، ساشا ایوانووا (Sasha Ivanova)، یک باغبان، وبلاگ نویس و رزمی کار اهل لندن است. او علاقه زیادی به رشد گیاهان از طریق بذر، و تکثیر آنها دارد. ساشا می خواهد با معرفی انواع جدیدی از گیاهان و خوراکی های غیرمعمول در وبلاگ خود، London Plantology، مردم را به باغبانی در فضاهای کوچک شهری علاقمند و سرگرم کند.
معرفی گیاهان ژاپنی:
همزیستی آگاهانه با طبیعت، یکی از اصلی ترین بخش های آیین های بودایی و شینتو در کشور ژاپن است. در آیین شینتو، اعتقاد بر این است که ارواحی به نام kami در جهان پیرامون ما زندگی می کنند. آنها در داخل درختان غول پیکر، و حتی در داخل کوچکترین گیاهان نیز، زندگی می کنند، با شادی روی باد و روی چشمه های آب سوار می شوند و حتی خانه های خود را در داخل کوه ها و صخره ها می سازند.
من می خواهم تحقیق کنم و بفهمم که آیا هیچ kami شیطانی ای، در گیاهان رایج ژاپنی که با آن روبرو می شوم، پنهان شده است یا نه.
۱. آزالیا (Azalea):
فصل شکوفه های گیلاس، یکی از بهترین و زیباترین فصل ها در ژاپن است. با این حال، این دوره زودگذر است و پس از پایان دوره خودنمایی گل های Sakura، گیاه دیگری در مرکز توجه قرار می گیرد.
گیاه آزالیا، فصل بهار را با شکوفه های شیپور صورتی رنگ و روشن خود، زینت می دهد. روح kami موجود در آن، برای فرا رسیدن فصل تابستان گرم و مرطوب، جسور و پر هیاهو و بی تاب است. رنگ صورتی گل های این گیاه، در تضاد با رنگ خاکستری کلانشهر، بسیار چشمگیر به نظر می رسد و فضاهای شهری را به طور کامل، آذین می بخشد.
آزالیا عموماً در کنار درختان دیگر رشد می کند و همچنین در باغ های ژاپنی، در میان سنگ های خزه ای و کاج های ژاپنی فراوان، یافت می شود. شاخه های پیچ خورده آزالیا، فرم ظاهری مخروطی مانند و قائم آن، و خزه های براق و سبز رنگ آن، تضادی فوق العاده چشم گیر، از اشکال، فرم ها و رنگ ها ایجاد می کند!
۲. سرو ژاپنی (Japanese Cedar)، Sugi
درختان سرو قرمز معروف به Sugi، بومی ژاپن هستند. این گیاهان، مقدس و متحرک بوده و اعتقاد بر این است که در داخل خود، قدرتمندترین kami ها را دارند. این درختان قرن ها پیش، برای اولین بار توسط راهبان در اطراف معابد و زیارتگاه ها کاشته شدند. خیابان سرو Nikko، از معروف ترین و بلندترین خیابان های دنیاست که در مسیر خود به طول کیلومترها درخت سرو ژاپنی دارد که از ۴۰۰ سال پیش کاشته شده و تا به امروز، همچنان پابرجا هستند.
تنه های این درختان غول پیکر و قرمز رنگ، همراه با شاخه های عظیمی که تا اعماق آسمان نفوذ کرده و در هوای مه آلود راه می یابند، بر فضا تسلط دارند. شما هنگام بازدید از زیارتگاه مقدس Nikko Tosho-gu، در برابر این حجم از عظمت، بسیار احساس کوچک و بی اهمیت بودن خواهید داشت. من حس می کنم که این ایده و فکر، پشت کاشت این درخت ها در کنار این زیارتگاه بوده است.
۳. گل ادریسی (Hydrangea)، Ajisai
در اواسط ماه ژوئن، فصل بارندگی ژاپن فرا می رسد. با فرا رسیدن این فصل، شکوفه های بسیار زیبای توپی شکل و آبی رنگ گل ادریسی یا Ajisai، “گردهمایی آبی ها” (Gathering of Blues) در ژاپن شکوفا شده و خودنمایی می کنند. هرچه باران شدیدتر باشد، شدت رنگ آبی گل های ادریسی نیز بیشتر می شود. این گل ها، مورد علاقه مردم ژاپن هستند و در منطقه Kamakura ژاپن، معابدی وجود دارد که به این گل ها اختصاص داده شده است.
Ajisai-dera (معبد گل ادریسی) یک مکان کاملاً شناخته شده در ژاپن، برای لذت بردن از شکوفه های آبی رنگ و شاداب و زیبای این گیاه است. در نزدیکی معبد Hase-dera، یک باغ گل ادریسی با داشتن بیش از ۴۰ نوع مختلف از این تیره، از جمله گل های ظریف lacecap وجود دارد که در محوطه آن کاشته شده است. فراموش نکنید که هنگام بازدید از این گل ها در این فصل از سال، چتر خود را به همراه بیاورید!
یک نکته جالب درباره گل ادریسی این که: گلبرگ های این گیاه، بسته به میزان اسیدیته خاک و میزان بارندگی تغییر رنگ می دهند. جنگجوهای ژاپنی در فئودال ژاپن، گل ادریسی را به دلیل داشتن این ویژگی، حقیر و ذلیل می دانند، زیرا اعتقاد آنها این است که وفاداری یک سامورایی، هرگز تغییر نمی کند!
۴. چمن جنگل ژاپنی/ چمن جنگلی طلایی ژاپن (Hakonechloa)
از نظر من، صدای باغ ژاپنی، صدای خش خش بامبوها و صدای تکان خوردن علف ها در اثر وزش باد است. چمن مورد علاقه من Hakonechloa، چمن جنگلی ژاپنی است که بومیِ کوه های Hakone ژاپن می باشد. من ظاهر زیبا و ظریف این گیاه را، همراه با برگ های نازک روی ساقه های سیم مانند آن دوست دارم و طبیعت فوق العاده مقاوم و سخت آن را تحسین می کنم.
این گیاه روی سنگ های آتشفشانی رشد می کند، اما می تواند حتی در یک ریزش کوه، در میان آن همه سنگ سخت که با شدت و سرعت فرو می ریزند نیز، با موفقیت زنده بماند.
در کشور خودم لندن، من در حال پرورش و تکثیر گونه Beni Kaze از این گیاه به معنی باد سرخ هستم. با نزدیک شدن به فصل پاییز و سرد شدن هوا، تیغه های برگ این چمن، به شکل شعله هایی قرمز رنگ و خوشه ای تبدیل می شوند. دلیل نام گذاری این گیاه نیز همین است. این گیاه در حقیقت هدیه ای از طرف مجموعه ملی UK Hakonechloa به من بوده و با ارزش ترین گیاه در باغ من محسوب می شود.
۵. زنبق (Iris)
ژاپنی ها گل زنبق را “گل زودگذر تابستان” می نامند. شکوفه های این گیاه تنها به مدت چند روز روی شاخه ها باقی می مانند، اما آیا ارزش اینهمه وقت گذاشتن و رسیدگی و مراقبت را دارند؟ جواب: البته که دارند!
وقتی این گل های زیبا را در مقیاس های عظیم در کنار یکدیگر می کارند، با شکوفا شدن، دریایی از رنگ را پیش روی بازدید کنندگان، به ارمغان می آورند. امروزه مردم از سرتاسر دنیا، به کشور ژاپن می آیند تا این زیبایی زودگذر را با دوربین های خود، به تصویر بکشند. این دقیقا همان کاری که مردم در ژاپن باستان، با چاپ روی تخته های چوبی و نقاشی این زیبایی خارق العاده، انجام می دادند.
اثر معروف هنرمند ژاپنی، اوگاتا کورین (Ogata Korin)، “گل زنبق” نام دارد که زمینه ای باشکوه از گلهای زنبق را بصورت موزون و تکرار شده در چند پانل به تصویر می کشد. این قطعه ی هنری مدرن، نشان می دهد که گل زنبق چقدر زیباست. حیف که اینقدر عمر آن کوتاه است!
۶. کاج ژاپنی (Japanese pine)، Matsu
درختان کاج ژاپنی، همیشه مرا مجذوب خود می کنند! هر درخت، یک اثر هنری زنده است که برای نسل های مختلف، به زیبایی مجسم شده و با دقت بسیار، آموزش می دهد.
تنه پیچ خورده، پوست ترک خورده، شاخه های غول آسا که به صورت افقی کشیده شده اند، همه و همه در کنار هم، یک تصویر باستانی فوق العاده خیره کننده، به ارمغان آورده اند. . من برای این درختان احترام زیادی قائلم، اما همچنین آنها را فوق العاده عالی می دانم! تصویر این درخت ها با انعکاس در آب، عنصری فوق العاده مرموز و زیبا را به باغ های ژاپنی، وارد می کنند.
Matsu به معنای “در انتظار یک خدا” است و در واقع، با ارزش ترین درخت ژاپن محسوب می شود. به ندرت در کشور ژاپن، یک باغ بدون وجود این درخت در آن می بینید. شاخ و برگ های این گیاه توسط کوه ها و سواحل دریاها در طبیعت خم شده و سوزن ها و شاخه های آن هرس شده اند و این اشکال حیرت انگیز و فرم های زیبا، به وجود آمده اند.
۷. لوتوس/ لاله مردابی (Lotus)
توانایی بالا آمدن از سطح آب، همان چیزی است که این گیاه را بسیار خاص کرده و همچنین آن را از نیلوفر آبی متمایز می کند. این گیاهان حتی وقتی گل هم ندارند، بازهم یک نمایش خیره کننده روی سطح آب ایجاد می کنند!
آیا با خیره شدن به این گیاهان، احساس می کنید برگها به سمت شما تکان می خورند؟ روح kami موجود در لوتوس ها، خالص و ناپایدار اند. در اوایل ماه جولای، جشن Kanrensetsu (تماشای گل لوتوس) در ژاپن، همزمان با باز شدن گل های زیبای این گیاه برای مدتی کوتاه، برگزار می شود.
یک نکته جالب درباره گل لوتوس این که: این گیاه می تواند ریشه های عظیم خود را در اعماق آب، تا ارتفاع سه متر گسترش دهد، و همچنین به دلیل شکل هندسی و زیبای آن، در آشپزخانه ژاپنی ها، به عنوان یک ماده ی خوراکی و ارزشمند، کاربرد دارد. من هرچند در ارتباط با این گیاه، کمی احتیاط می کنم: لوتوس از بیرون شبیه به یک گیاه فوق العاده چشم نواز، و از داخل شبیه به یک هیولاست! این گیاه، یک توانایی عجیب و فوق طبیعی برای تنظیم دمای گل های خود دارد. شبح وار است!
۸. افرا ژاپنی (Japanese maple)، Momiji
انبوهی از اشکال و فرم ها همراه با برگ های مختلف در شکل ها و رنگ های متنوع، در خانواده ی افراها در سرتاسر جهان وجود دارد. با فرا رسیدن فصل پاییز، درختان افرای ژاپنی، تپه ها، کوه ها و باغ های شهرهای مختبف ژاپن را با رنگ های آتشین و زیبای خود، شعله ور می کنند. نارنجی – قرمز و برنز، زرد – طلایی و بنفش – سورمه ای، همه رنگ ها در کنار هم و با هم مخلوط شده اند!
به اعتقاد مردم ژاپن، مشاهده درخت افرا در فصل پاییز، نوعی ارتباط و پیوند معنوی، با ارواح ساکن در این درختان برقرار می کند. اگر شما از ارواح kami موجود در این درختان نمی هراسید، به این درخت ها نگاه کنید و خوراک فوق العاده لذیذ Osaka که از تفت دادن برگ درختان افرا در خمیر قند یا نمک به دست می آید را امتحان کنید.
۹. دم اسب (Horsetail)
شاید کمی تعجب کنید، اما دم اسب، در حقیقت یک گیاه رایجی در ژاپن است. در Kyoto، مردم دم اسب را به عنوان یک گیاه زینتی، داخل گلدان پرورش می دهند و با افتخار، آن را در جلوی باغ های خود کاشته و به نمایش می گذارند.
این گیاه، از نظر ظاهری، به بامبو های محبوب شباهت زیادی دارد، می تواند تا ارتفاع های زیادی رشد کرده و بالا برود و بسیار مهاجم است! در کمال تعجب، شما می توانید گیاه دم اسب را در امتداد مسیرهای سنگی و حوضچه های بسیاری از باغ های معابد پیدا کنید.
من پس از سفری که به ژاپن داشتم، نتوانستم در برابر معرفی این گیاه حیرت انگیز به باغ های لندن، مقاومت کنم. این گیاه در باغ خودم، داخل یک حوضچه زندگی می کند، بنابراین امیدوارم فرصتی برای خروج از آنجا پیدا نکند!
۱۰. گیاهان خیابانی (Street plants)
گیاهان کوچک و منظمی در همه جای ژاپن وجود دارد: کاکتوس. این گیاه در منطقه پر سر و صدا Asakusa، وجود دارد و از تابش مستقیم خورشید بهره مند می شود. در آنجا، پیرمردی وجود دارد که در باغ کوچک جلوی خانه خود در کنار خیابان توریستی Sannenzaka در Kyoto، سبزیجات می کارد. من نمی دانم که آیا او چیزی در مورد باغبانی شهری عمودی و فانتزی مدرن می داند یا خیر، اما من مطمئن هستم که او مقدار زیادی گوجه فرنگی سالم و لوبیا، برای برداشت در فصل تابستان خواهد داشت.
تمامی مطالبی که گفته شده، در حقیقت ضرورت اهمیت دادن و مراقبت و رسیدگی، و همچنین احترام قائل شدن برای گیاهان، و ناراحت نکردن روح kami موجود در آنهاست. بدون شک مردم ژاپن این مهارت ها را به طور کامل فرا گرفته اند!
امیدواریم از خواندن این مطلب لذت برده باشید، فروشگاه اینترنتی پوپونیک شما را به خواندن مقاله های زیر دعوت می نماید.