معرفی سیر و نحوه کاشت سیر

کشت گیاه سیر به هزاران سال پیش باز می گردد. این گیاه در بین اقوام برخی کشورها مانند چین ، مصر، رم و یونان باستان ارزش خاصی داشته است. در مصر باستان سیر با سایر گیاهان پیازی ، ماده اصلی غذای کارگرانی را تشکیل می داده که وظیفه ساخت اهرام مصر را به عهده داشته اند، اگر چه سیر در میان افراد مذهبی آن زمان یک گیاه ناپاک تلقی می شده است.

یونانی ها و رومی ها سیر را در باغچه های مخصوص کشت می کردند. آنها برای مبارزه با بیماری های مسری از سیر استفاده می کردند. رومی ها معتقد بودند مصرف سیر توسط سربازان به آنها شجاعت و جرأت بخشیده و سبب پیروزی آنها در جنگل ها می شود. انگلیسی ها نیز به خروس های جنگی خود سیر می خوراندند تا قدرت تهاجمی آنها افزایش یابد.

سیر برای اولین بار در قرن پانزدهم میلادی توسط مهاجران اسپانیایی و پرتغالی به آمریکای شمالی و جنوبی منتقل وکشت گردید. اولین بار شخصی به نام کورتز سیر را از اسپانیا به امریکای شمالی وارد کرد. این گیاه اوایل قرن شانزدهم به انگلستان وارد شد و سپس مهاجران انگلیسی آن را به استرالیا و جزایر مجاور آن منتقل نموده و کشت کردند.

در اکثر منابع علمی از سیر تازه و خشک به عنوان یک گیاه دارویی مهم نام برده شده و خواص درمانی آن مورد تأکید قرار گرفته است.

مواد مؤثره موجود در سیر خاصیت شدید ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد و برای ضد عفونی کردن حفره های دهانی استفاده می شود. مواد مؤثره سیر همچنین سبب کاهش چربی و کلسترول سرم خون شده و فشار خون را کاهش می دهد، برای معالجه عفونت روده، تقویت روده ها و تقویت دستگاه گوارش نیز به کار می رود.

از آنجا که سیر مادۀ اولیه تولید داروهای مختلفی را تشکیل می دهد، لذا در سال های اخیر سطح کشت آن در جهان رو به افزایش است. این گیاه در کشورهای مصر، هند، چین، مکزیک، آرژانتین، برزیل، ایتالیا و برخی دیگر از کشورها در سطوح وسیعی کشت می شود.

مشخصات گیاه سیر

سیر گیاهی تک لپه، علفی، چند ساله و متعلق به تیره لاله است. واویلوف معتقد است که منشاء سیر آسیای میانه است و آن را بومی آسیای مرکزی و دامنه های جنوبی کوهستان های ترکمنستان پامیر شمالی می داند. تعداد کروموزم های سیر 8 و 16=2n است.

ارتفاع این گیاه با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت و بین 30 تا 100 سانتی متر (معمولاً 30 تا 50 سانتی متر) می باشد. ساقه از ناحیه پائینی بوته منشعب می شود. برگهای این گیاه بلند و نواری شکل به عرض 4 تا 10 میلی متر بوده و سطح آن صاف است. برگها از ناحیه از ناحیه غلاف کم و بیش آویخته هستند.

گلهای سیر روی دمگل بلندی قرار گرفته و تابستان ظاهر می شوند. رنگ گلها با توجه به رقم و مکان کاشت متفاوت بوده و به رنگهای سفید، صورتی و یا حتی ارغوانی دیده می شوند. پیکر رویشی گیاه از بوی خاصی برخوردار است.

سوخ اندام متورم و زیرزمینی گیاه سیر بوده و در قسمت زیرین دارای ریشه های فرعی و مویی است. سوخ سیر سطحی صاف و کم و بیش صیقلی دارد. ریشه گیاه تا عمق 35 سانتی متری عمق خاک فرو می رود.

سوخ از تعدادی سوخک (سیرچه) تشکیل شده است. تعداد سوخک ها متفاوت و بستگی به نوع سیر و مکان رویش داشته و بین 5 تا 12 عدد است.

سوخک کم و بیش کمانی شکل است و از طرف پایین به بالا باریک می شود. اگرچه سیر گیاهی چندساله است ولی به صورت گیاهی یک ساله مورد بهره برداری قرار می گیرد.

مهمترین مواد و ترکیب های سوخ سیر را ترکیب های گوگرددار با وزن ملکولی کم تشکیل داده و مقدار آنها حدود یک درصد می باشد که سبب ایجاد بوی خاص و تند در سیر می شود. مهمترین این ترکیب ها عبارتند از دی–سولفید–پروپیل دی سولفید ،آلیل–پروپیل–دی سولفید (چنانچه اسانس به روش تقطیر استخراج شود مقدار این دو ترکیب بیشتر خواهد بود) و دی–آلیل–دی سولفید–اکسید که به آلیسین معروف است. آلئین اسید آمینه سولفوره ای با منشاء غیر پروتئینی است که در سیتوپلاسم سلول و آنزیم آلئیناز در واکوئل سلول سیر وجود دارند. با خرد شدن سیر آنزیم آلئیناز آزاد شده و با اثر بر روی آلئین ترکیب گوگردی آلیسین را بوجود می آورد. آلیسین مانع بیوسنتز لیپید و کلسترول خون می شود. سوخ همچنین حاوی نیاسین، ریبوفلاوین، تیامین و سرشار از عناصری مانند پتاسیم، فسفر، کلسیم، منیزیم و آهن می باشد.

برای خرید بذر موسیر کلیک کنید.

گیاه سیر

نیازهای اکولوژیکی سیر

گیاه سیر از بدو رویش به سرما مقاوم است و در طول رویش نیز قادر به تحمل دمای پایین می باشد. دمای بالا در نیمه دوم دوره رویش بخصوص در مرحله تشکیل سوخ و رسیدن آن ، برای گیاه مطلوب است. لیکن نباید از 30 درجه سانتی گراد بیشتر باشد. چرا که درجه حرارت زیاد  در این مرحله از تشکیل سوخ جلوگیری می کند. تولید  و توسعه سوخ ها به تناوب نوری طولانی و دمای بالای محیط رویش بستگی دارد. کاهش نور قرمزو فراقرمز سبب تحریک تولید سوخ می شود. سایه و همچنین شدت نور کم سبب کاهش تعداد سوخک ها می شود.

کشت سیر در مناطق مرطوب توصیه نمی شود. زیرا نه تنها سیرهای کشت شده در این مناطق از کیفیت مناسبی برخوردار نخواهند بود، بلکه کشت در مناطق سبب ابتلای گیاهان به بیماریهای قارچی و پوسیدگی سوخ شده و کاهش عملکرد محصول را در پی خواهد داشت. پدیدار شدن ساقه های گل دهنده قبل از موقع معمول سبب کاهش عملکرد سیر به مقدار 15 تا 20 درصد می شود. از اینرو پرورش دهندگان سیر با قطع این ساقه ها، مانع از کاهش عملکرد این گیاه می شوند.

خاک های با بافت سنگین و خاک های لومی با زهکش مناسب برای کشت گیاه سیر توصیه می شود . pH مناسب خاک برای کشت سیر 6.5 است.

تناوب کاشت سیر

سیر را باید با گیاهانی وجینی که کود های حیوانی کافی در اختیار آنها قرار گرفته به تناوب کشت کرد. در کاشت پاییزه بهتر است با سیب زمینی به تناوب کشت شود. از آنجا که بسیاری از آفات بیماری های سیر با سایر گیاهان سوخدار مشترک است، لذا تناوب کاشت سیر با این گیاهان مناسب نمی باشد. چرا که سبب گسترش افات و بیماری های مشترک بین آنها می شود. سیر را می توان دو سال در یک زمین کشت کرد.

برای خرید کود کلیک کنید.

مواد و عناصر غذایی مورد نیاز

سیر به کودهای آلی بسیار حساس است. از این رو توصیه می شود این کودها در اختیار گیاهانی که به تناوب با سیر کشت می شوند قرار گیرد. سیر در طول دوره رویش به مواد و عناصر غذایی زیادی نیاز دارد . لذا پس از برداشت سیر زمین تهی از مواد غذایی خواهد بود. این گیاه در طول رویش به مقادیر زیادی پتاس و فسفر نیازمند است. توصیۀ کودی برای گیاه سیر باید براساس گزارش تجزیه خاک و گیاه صورت گیرد. ترکیب های حاوی گوگرد نقش عمده ای بر رشد، نمو، عملکرد سوخ و بهبود کیفیت مواد مؤثره آن (که بر پایه ترکیب های گوگردی استوار است) دارد.

فصل پاییز، قبل از کشت باید 100 تا 120 کیلوگرم در هکتارپتاس و 40 تا 60 کیلوگرم در هکتار فسفر به زمین داده شود. فصل بهار می بایست مقدار 30 تا 50 کیلوگرم در هکتار ازت به صورت سرک در سه مرحله پس از سبز شدن و به ترتیب چهار و شش هفته پس از سبز شدن در اختیار گیاهان قرار گیرد. تحقیقات نشان می دهد که تیمار سوخک ها با ازتوباکتر هنگام کاشت نقش عمده ای در افزایش عملکرد این گیاه دارد.

آماده سازی خاک سیر

بعد از برداشت محصول سال قبل، می بایست بقایای گیاهان را از زمین خارج نمود . پس از اضافه کردن کودهای شیمیایی مورد نیاز گیاه ، شخم متوسطی زده سپس باید بستر خاک را با توجه به روش کشت (کرتی یا جوی پشته ای) آماده نمود.

برای مطالعه مقاله چگونگی رشد سیر می توانید از این لینک استفاده کنید.

آماده سازی خاک سیر

تاریخ و فواصل کاشت سیر

سیر را در مناطقی که از زمستان های سرد و طولانی برخوردار است به صورت یک محصول بهاره کشت می کنند. در کشت های بهاره گیاه را باید خیلی زود (اواسط یا اواخر زمستان) کشت کرد تا مدت زمان بیشتری برای رشد و نمو داشته باشد. سیر در مناطقی که از زمستان های ملایمتری برخوردار است به صورت یک محصول پاییزه (مهر-آبان) کشت می شود. در کشت های پاییزه چون گیاه فرصت بیشتری برای رشد و نمو دارد نه تنها عملکرد محصول، بلکه خاصیت انباری آنها نیز به مراتب بیشتر و مناسبتر از کشت های بهاره خواهد بود . تراکم نقش مهمی در افزایش عملکرد محصول سیر دارد. میزان تراکم بستگی به رقم و شرایط اقلیمی محل رویش گیاه دارد. سیر را باید در ردیف هایی به فاصله 25 تا 40 سانتی متر و فاصله دو بوته در طول ردیف 10 تا 12 سانتی متر کشت کرد. برای کشت در هر هکتار 300 تا 400 کیلوگرم سوخک مصرف می شود.

عمق کشت سوخک ها متفاوت و بین سه تا هفت سانتی متر مناسب است . عمق مناسب کاشت در کشتهای پاییزه و خاکهای سبک یا متوسط شش سانتی متر است . در حالی که در کشت های بهاره و خاک های سنگین باید سوخک را در عمق دو تا سه سانتی متری کشت نمود. کشت سوخک ها در عمق بیشتر خاک سبب کوچکتر شدن سوخ ها شده و برداشت آنها را با مشکل مواجه می کند.

روش کاشت سیر

ازدیاد سیر به روش رویشی (توسط سوخک) یا کشت بافت انجام می گیرد.

تکثیر توسط سوخک: سوخک های که برای تکثیر انتخاب می شوند باید سالم و عاری از هر گونه آلودگی قارچی یا باکتریایی باشند. طول این سوخک ها باید بین 25 تا 35، عرض آنها 8 تا 20 و قطر آنها بین 6 تا 14 میلی متر باشد. تجربه نشان می دهد که سوخک های قسمت بیرونی سوخ برای کاشت مناسبترند . هنگام کاشت سوخک ها، نوک آنها بایستی به طرف بالا باشد.

کاشت سیر با توجه به سطح کشت و شرایط اقلیمی رویش به دو روش کرتی و جوی پشته انجام می گیرد. کشت سیر به روش جوی پشته مناسب تر بوده و معمولاً از این روش برای ازدیاد سیر استفاده می شود .

ریز ازدیادی: تکثیر گیاه سیر از طریق کشت درون شیشه ای یکی از روش های ازدیاد رویشی این گیاه است. از این روش در برخی کشورهای اروپایی و آمریکایی و ژاپن استفاده می شود. مهم ترین مزیت این روش تولید مواد بذری خوب و عاری از ویروس و باکتری است. در این روش با استفاده از برخی مواد جهش زا می توان نسبت به اصلاح و تولید ارقام مناسب تر اقدام نمود.

مراقبت و نگهداری سیر

بطور کلی رشد اولیه گیاهان جنس آلیوم کند و بطئی است. لذا علف های هرز می توانند بر این گیاهان غلبه یافته و عملکرد محصول را به شدت کاهش دهند. از این رو وجین مکانیکی علف های هرز و در صورت نیاز مبارزه شیمیایی با آنها در مزارع سیر سبب افزایش عملکرد محصول می شود. با توجه به سطحی بودن ریشه گیاه سیر باید دقت نمود تا هنگام وجین مکانیکی علفهای هرز، به ریشه سیر صدمه ای وارد نشود.

با استفاده از علف کش های شیمیایی نیز می توان علفهای هرز گیاه سیر را کنترل کرد. آبیاری منظم و به موقع گیاهان نقش عمده ای در افزایش محصول دارد. از آن جا که ریشه گیاه سیر سطحی است لذا دقت و نظم در آبیاری بخصوص در خاک های سبک ضروری است. باید توجه داشت که آبیاری فراوان و نامناسب نیز باعث پوسیده شدن سوخ ها می شود.

وجود مقادیر کافی از عناصر پتاسیم و فسفر در خاک علاوه بر افزایش عملکرد محصول، خاصیت انباری آنها را نیز بهبود می بخشد. مصرف ازت فراوان تأثیر نامناسبی بر خصوصیات انباری سیر بر جای می گذارد.

برای خرید پودر سیر کلیک کنید.

نگهداری سیر

بیماری ها و آفات سیر

بیماری ها و آفات سیر و پیاز کم و بیش شبیه و مشترک هستند. از مهمترین بیماری های سیر پوسیدگی کپک آبی است. عامل این بیماری قارچ پنی سیلیوم می باشد، علت این بیماری بستگی به نارس بودن سیر و عدم هوادهی کافی و رطوبت اضافی در انبار دارد. سوخ های آلوده به این بیماری نرم و اسفنجی شده و در نهایت لهیده می شوند.

گونه های مختلف قارچ فوزاریوم نیز سبب پوسیدگی سوخ می شوند. این بیماری ها حتی در انبارهای نامناسب هم می توانند مجصوا را آلوده کنند. عوامل بیماریزای مذکور از طریق زخم وارد گیاه می شوند. رنگ سوخ های آلوده به این بیماری، قهوه ای تیره شده و گیاه زرد می شود. تناوب کشت سه تا چهارساله و سمپاشی با سموم مانب و مانکوزب در کنترل این بیماری ها مؤثر است.

بعضی بیماری های خاکزی مانند نماتدها و همچنین سفیدک سطحی می تواند محصول را آلوده نماید. برگهای آلوده ابتدا خاکستری رنگ و سپس ارغوانی می شوند. با پیشرفت بیماری ها برگ ها چروکیده و سپس پژمرده می شوند. لذا عملیات زراعی صحیح و استفاده از سموم مناسب مانند مانکوزب نقش مهمی در کنترل این بیماری ها دارد. در مناطق مرطوب بیماری زنگ سیر خسارات زیادی به محصول سیر وارد می کند.

عامل این بیماری قارچی به نام پوکسینیا آلی است. از علائم این بیماری ظهور لکه های کوچک کروی با بیضی شکل به رنگ نارنجی تیره به قطر حداکثر پنج میلی متر روی برگها می باشد. این بیماری در مناطق گرم و مرطوب و عمدتاً در فصل تابستان شایع می شود.

استفاده از سوخک های سالم و فاقد هرگونه آلودگی نقش مهمی در کنترل زنگ سیر دارد. در صورت گسترش این بیماری باید هر سه هفته یکبار مزرعه را با سموم مناسب مانند مانب و زینب سمپاشی نمود.

قارچ بوتریتیس عامل بیماری لکه برگی در مزرعه و انبار، خسارات زیادی به محصول وارد می کند. بافت آلوده به این بیماری ابتدا آبکی و سپس خشک و نکروزه می شود. این بیماری در شرایط مرطوب گسترش می یابد. لذا مهمترین عواملی که در کنترل این بیماری مژثر هستند عبارتند از: جلوگیری از زخمی شدن سوخ ها هنگام برداشت محصول، کاهش استفاده از کودهای ازت بخصوص استفاده نکردن دیرهنگام از این کودها، برداشت سوخ ها در مرحله رسیدن کامل و انبارکرئن آنها در دمای پایین (5 درجه سانتی گراد).

مگس سیر از آفات مهم گیاه سیر محسوب می شود. این آفت به گیاهان پیاز، تره و تره فرنگی نیز خسارت زیادی وارد می کند. لارو این مگس در مزارع سیر و پیاز زندگی کرده و از ساقه، برگ و به ویژه از سوخک ها تغذیه می کند. زمستان گذرانی این آفت به صورت شفیره و در درون خاک است. حشره بالغ پس از مساعد شدن هوا در مزارع پرواز کرده و بر روی گیاه تخم گذاری می کند. سپس با ایجاد دالانهایی در اندام های هوایی، خود را به مرکز گیاه رسانده و از داخل آن تغذیه می کند. از علائم اصلی حمله این آفت، زرد شدن رنگ برگها است. برای مبارزه با این آفت بوته های آلوده را جمع آوری کرده و آنها را می سوزانند. تناوب زراعی با گیاهان مناسب در دفع این آفت نقش مهمی دارد.

نماتدها نیز از دیگر بیماریهایی است که خسارت زیادی به محصول سیر وارد می کند. چنانچه سوخ ها به مدت 20 دقیقه در آب گرم و محلول هیپوکلرید سدیم 2/1 درصد قرار داده شوند ، نقش مهمی در کنترل نماتدها دارند. عدم تهویه کافی و کم شدن اکسیژن، در زمان انبارداری، سبب بروز برخی عوارض فیزیولوژیکی می شود. مهمترین علائم این عوارض وجود لکه های کوچک فرورفته و آبکی روی سوخ ها می باشد که رنگ آنها زرد روشن است.

برای مشاهده فیلم آموزش کاشت موسیر می توانید از این لینک استفاده کنید.

محصول سیر

برداشت محصول سیر

زمان کاشت نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول سیر دارد. عملکرد محصول در کشت پاییزه بیشتر است . چرا که گیاهان فرصت بیشتری برای رشد و نمو دارند. تعداد برگها، در این گیاهان بیشتر بوده، طویلتر و ضخیمتر شده و رنگ آنها سبز تیره است. محصول این گیاهان اواخر خرداد ماه آماده برداشت شده و دارای خاصیت انباری مناسب تری می باشند.

گیاهان کشت شده در فصل بهار از رشد و نمو ضعیف برخوردارند. برگ این گیاهان نازک و عملکرد محصول آنها کم بوده و محصول این گیاهان اواخر تیرماه آماده برداشت می شوند. خاصیت انباری محصول این گیاهان مناسب نمی باشد.

به طور کلی محصول سیر هنگامی برداشت می شود که اندامهای هوایی گیاه شامل برگها و ساقه ها زرد و سپس خشک شوند. در این مرحله گیاه را به همراه ریشه از زمین خارج کرده و به مدت چند روز در محل مزرعه باقی می گذارند تا مقداری از رطوبت آنها کاسته شود. سپس برگها را از فاصله 2 تا 2.5 سانتی متری بالای سوخ و ریشه را نیز از فاصله 0.5 تا 1 سانتی متیر زیر سوخ جدا می نمایند.

هنگام برداشت سوخ ها، باید دقت کرد تا به آنها آسیبی وارد نشود. زیرا نه تنها به بیماری های مختلف مبتلا می شوند بلکه رطوبت خود را نیز از دست داده و خشک می شوند.

توصیه می شود هفت تا  روز قبل از برداشت گیاهان آبیاری نشوند. زیرا رطوبت خاک سبب سیاه شدن سوخ های سیر می شود. پس از خشک کردن سوخ ها باید آنها را درجه بندی کرده و در انبار نگهداری نمود. مقدار عملکرد محصول سیر متفاوت است و به عوامل مختلفی مانند زمان کاشت، روش کاشت، عمق کاشت و  همچنین روش برداشت بستگی دارد. عملکرد سیر بین 7 تا 11 تن در هکتار است.

انبارداری

شرایط انبار برای نگهداری سوخ های سیر باید به گونه ای باشد که یک دوره خواب طولانی را برای آنها فراهم نماید. این شرایط با دمای کم و گاز کربنیک بیشتر فراهم می شود. در ژاپن برای نگهداری طولانی مدت سوخ ها از دمای 1- تا 3- درجه سانتی گراد استفاده می کنند. اگرچه سیر در دامنه وسیعی از درجه حرارت می تواند انبار شود و لیکن در دمای نزدیک به 40 درجه سانتی گراد سبز می شود. رطوبت انبار در مدت انبارداری باید پایین باشد تا از رشد قارچها و تشکیل ریشه جلوگیری گردد. سیر در دمای صفر درجه سانتی گراد و با رطوبت نسبی 60 درصد برای مدت شش ماه به خوبی قابل نگهداری است.

برخی محققین معتقدند انبار کردن سیر در دمای صفر درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 65 درصد برای مدت 28 تا 36 هفته تنها 12.6 درصد از وزن سوخ ها را کاهش می دهد.

ابتلای سوخ ها به برخی ویروس ها سبب زودرسی آنها و افزایش دوره خواب سوخ ها در مقایسه با کلونهای عاری از ویروس می شود. حذف پوسته های خشک سوخ ها هنگام انبارداری باعث افزایش تنفس به میزان دو برابر شده و کیفیت آنها را به شدت کاهش می دهد.

برای خرید انواع بذر گیاهان دارویی می توانید از این لینک استفاده کنید.

در صورت داشتن هر گونه پرسش و مشاوره در زمینه خرید بذر میتوانید با شماره 09358504040 تماس بگیرید.