معرفی درخت تمبر هندی

تمبر هندی که از Tamaria Hindi با نام علمی Tamarindus indica مشتق شده و به معنای میوه هندی می ­باشد. تمبر هندی درختی است بلند که منشا آن از هند و افریقای شمالی بوده ولی امروزه در بیشتر مناطق گرمسیر دنیا پرورش می ­یابد.

خشک کردن تمبر هندی طرق مختلفی دارد و در هر منطقه فرق می کند. مثلا در جزایر آنتیل قسمت گوشت دار آن را در ظرف بزرگی که دارای شربت غلیظی در حال جوش است وارد می­کنند تا شربت در منافذ میوه نفوذ کرده و آن را حل کند. در کشور هند باغ های بزرگ تمبر هندی سالانه حدود 275/500 تن میوه تولید می کنند. هر درخت بالغ می تواند سالیانه تا 175 کیلوگرم میوه دهد.

خصوصیات ظاهری درخت تمبر هندی:

درخت تمبر هندی بین 10 تا 20 متر طول دارد. رشد این گیاه کند، ولی عمر آن بسیار طولانی است. برگ های این درخت همیشه سبز و به رنگ سبز روشن هستند. برگ ها مرکب بوده به صورت فراهم قرار گرفته اند. تمبر هندی در اواخر ماه اردیبهشت گل هایی دارای 5 گل برگ و زرد رنگ با خطوط نارنجی یا قرمز می دهد.

در ماه مهر این درخت میوه هایی به شکل لوبیا درشت و قهوه ای و ترش مزه و سرشار از قند است. هر میوه دارای بین 1 تا 12 هسته است که توسط گوشتی ترش مزه، خمیر مانند و رشته و فیبر دار احاطه شده است.

میوه ها پوستی قهوه ای رنگ و سخت دارند و می توانند تا 15 سانتی متر طول داشته باشند. تمبر هندی های شبه جزیره هند میوه هایی بزرگ تر با 6 تا 12 هسته می دهند، در حالی که تمبر هندی های آفریقایی و مناطق آمریکای جنوبی بین 1 تا 6 هسته دارند. این هسته ها قهوه ای رنگ، پهن و صاف هستند.

درخت تمبر هندی

ترکیبات شیمیایی گیاه تمبر هندی:

قسمت گوشت­دار میوه دارای کمی قند، پکتین و همچنین اسید سیتریک، اسید مالیک، تارتارات، اسید و پتاسیم می­ باشد. در پوست درخت تمبر هندی مقداری تائن وجود دارد. سر شاخه­ های جوان و سبز این درخت دارای مقدار زیادی ویتامین های گروه B می­ باشد.

شرایط محیط رشد تمبر هندی:

تمبر هندی در خاک های رسی، ماسه ای و اسیدی به خوبی رشد می کند. این درخت مخصوص مناطق گرمسیری بوده و به سرما حساس است، اما مقاومت بالایی در برابر خشکی و باد دارد. خاک آن اگر غنی و حاصلخیر باشد محصول بهتری می دهد. همچنین باید از زهکشی خوبی برخوردار باشد.

خواص درمانی و کاربردهای تمبر هندی:

میوه کال تمبر هندی دارای گوشتی سبز و بسیار ترش است که اغلب به عنوان چاشنی و برای ترش کردن غذا استفاه می شود. تمبر هندی رسیده که شیرین تر می باشد در بسیاری از مناطق به عنوان میوه مصرف می شود. تمبر هندی همچنین برای تهیه دسر، مربا، شربت، بستنی، آب میوه و نوشیدنی مورد استفاده قرار می گیرد. برای تهیه بسیاری از سس ها نیز از تمبر هندی استفاده می شود. در هند، نه تنها میوه، بلکه گل و برگ های تمبر هندی برای پخت غذا مورد استفاده قرار می گیرند.

این میوه به عنوان مسهل طبیعی مورد استفاده قرار می گیرد. تمبر هندی همچنین در برخی مناطق آسیای شرقی و آفریقا به منظور درمان گلو درد، اختلالات گوارشی، درد بدن و تمیز کننده ی صورت مصرف می شود. قسمت گوشتدار میوه دارای کمی قند و پکتین و همچنین اسید سیتریک، اسید مالیک، تارتارات و اسید پتاسیم می باشد. در پوست درخت تمبر هندی مقداری تانن وجود دارد.

سرشاخه های جوان و سبز و اسید پتاسیم می باشد. در پوست درخت تمبر هندی مقداری تانن وجود دارد. سرشاخه های جوان و سبز این درخت دارای مقدار زیادی ویتامین های گروه B می باشد. تمبر هندی برای ریه و طحال خوب نیست و در اشخاصی که ریه و طحال ضعیف دارند ممکن است تولید اشکال کند. این گونه اشخاص بهتر است که تمبر هندی را با کتیرا و یا خشخاش بخورند. در بعضی از مناطق چون چین و جاوا مورد استفاده ی کودکان برای بازی های قرار می گیرد.

مشخصات گیاهی کامل درخت تمر هندی

نحوه تکثیر گیاه تمبر هندی:

در کشت بذری لازم است صبر کنید تا میوه این گیاه به طور کامل برسد و سپس بذرهای آن را برداشت کنید. به هنگام کاشت بذری، بذرها را به مدت 24 ساعت در آب ولرم و گرم خیس کنید و توجه داشته باشید که بذرهای این گیاه تا سه ماه و یکسال قدرت جوانه زنی خود را حفظ می کنند.

زمانی که بذرها را خیس کردید یک گلدان با زهکشی مناسب تهیه و با خاک مناسب آن را پر کنید؛ با دست خود شیاری در عمق مناسب ایجاد و بذر گیاه را در داخل آن قرار دهید و روی آن را با مقداری خاک بپوشانید و در نهایت گیاه را آبیاری کنید که پس از گذشت مدتی بذر گیاه جوانه می زند و شروع به رشد می کند، زمانی که گیاه رشد کرد و به حد معینی از رشد رسید آن را جابجا و در نهایت به زمین اصلی برای ادامه رشد منتقل کنید.

توجه داشته باشید گیاهانی که از طریق بذر تکثیر می شوند بیشتر به گیاه مادری شباهت دارند.

پیوند زدن درخت تمر هندی:

پیوند زدن یکی دیگر از روش های تکثیر درخت تمر هندی است که در آن پایه را بر اساس کاشت بذر به دست می آورند، توجه داشته باشید زمانی که گیاه جوان است و شما قصد دارید از آن به عنوان پایه استفاده کنید قطر آن باید به هشت میلیمتر تا یک سانتیمتر رسیده باشد، پیوندها را از درختانی که میوه خوبی دارند تهیه و بر روی پایه مادری که از طریق بذر رشد کرده اند پیوند بزنید که دارای اشکال مختلفی است.

کاشت قلمه درخت تمر هندی:

در کشت قلمه درختی را برای قلمه زنی انتخاب کنید که علاوه بر جوان و پر بار بودن میوه با کیفیتی را نیز تولید کند. برای قلمه یک چاقو تیز بردارید و سپس شاخه ای از درخت را انتخاب و با استفاده از چاقو 15 تا 30 سانتیمتر از آن را جدا کنید، سپس گودالی در سطح خاک ایجاد و از هورمون ریشه زایی بر روی قلمه استفاده کنید و قلمه را در بستر خاک بپوشانید طوریکه تنها قسمت کوچکی از قلمه بیرون از خاک باشد، سپس گیاه را آبیاری کنید که پس از گذشت مدتی قلمه ریشه دار می شود و شروع به رشد می کند.

توجه داشته باشید که درختان حاصل از کاشت بذر پس از گذشت 12 سال و درختان حاصل از پیوند پس از گذشت 3 تا 4 سال محصول می دهند که البته اگر شرایط رشد مهیا باشد درختانی که از طریق بذر تکثیر می شوند پس از گذشت 7 سال به بار می نشینند.

روش های هرس درخت تمر هندی:

درخت تمر هندی به مانند بسیاری از درختان مثمر نیاز به هرس به موقع برای افزایش باردهی و گلدهی دارد که شما باید شاخه های اضافی را برای جلوگیری از ازدحام بیش از حد که رشد گیاه را کند می کند قطع و از درخت جدا کنید، همچنین به هنگام هرس باید قسمت انتهایی شاخه ها را به همراه شاخه های بیمار و خشک نیز قطع کنید و توجه داشته باشید که به هنگام هرس شما نباید بیش از 30 درصد از درخت را هرس کنید.

نکات ضروری درباره گیاه تمبر هندی:

تمبر هندی برای ریه و طحال خوب نیست و در اشخاصی که ریه و طحال ضعیف دارند ممکن است ایجاد مشکل کند. این گونه اشخاص بهتر است که تمبر هندی را با کتیرا بخورند.

شرایط اکولوژیک رشد درخت تمر هندی

شرایط اکولوژیک رشد درخت تمر هندی:

ارتفاع:

ارتفاع این گیاه بسته به واریته های مختلف و همچنین شرایط اقلیمی بین 10 تا 20 متر است.

نور:

برای رشد به نور کامل خورشید نیاز دارد، بنابراین روزانه 6 تا 8 ساعت نور خورشید برای رشد این گیاه لازم و ضروری است که عدم دریافت نور کافی باعث عدم گلدهی و رشد درخت می شود.

دما:

برای کاشت در مناطق گرمسیری مناسب است و تا دمای 2- را تحمل می کند که دمای مناسب برای رشد این گیاه 15 تا 40 درجه سانتی گراد است.

خاک:

در گستره وسعی از خاکهای شنی، ماسه ای و اسیدی رشد می کند.

آبیاری:

به آبیاری متوسطی نیاز دارد.

فاصله کاشت:

فاصله کاشت بین درختان 5 تا 6 متر و فاصله بین ردیف ها 6 متر است.

زمان و مقدار کود دهی درخت تمر هندی:

تمر هندی درخت کم توقعی به شمار می رود که استفاده از کود مناسب باعث تسهیل در رشد گیاه می شود؛ برای این منظور در فصل بهار و در اوایل رشد گیاه مقداری کود پوسیده دامی در اطراف تنه درخت به ضخامت 12 سانتیمتر پخش کنید که البته کود را در فاصله 30 سانتیمتری تنه اصلی درخت بریزید چرا که اگر فاصله کمتر شود به دلیل مواد ارگانیک و رطوبتی که ایجاد می کند پوسیدگی طوقه را به دنبال دارد.

توجه داشته باشید که درخت تمر هندی بدون استفاده از کود شیمیایی نیز میوه می دهد که البته استفاده درست و بجا سبب افزایش باروری و کیفیت میوه درخت می شود.

سخن پایانی

آفات و بیماری های تمر هندی:

از آفات و بیماری های رایج تمر هندی می توان به موارد زیر اشاره نمود.

سپردار تمر هندی:

سپردار تمر هندی به برگ گیاه خسارت وارد و نقاط قرمز رنگی را بر روی برگ و همچنین پشت برگ ایجاد می کند که باعث ریزش برگ و در نتیجه کاهش محصول می شود.

سپردار شرقی:

این نوع آفت بیشتر در درختانی که هرس منظمی ندارند ایجاد می شود که در واقع نوعی حشره مکنده است که با مکیدن برگ درخت خسارات زیادی را به بار می آورد.

سپردار سیاه زیتون:

سپردار سیاه زیتون نوعی حشره است که خساراتی را به درخت تمر هندی وارد می کند که تنها راه مبارزه با آن استفاده از سموم شیمیایی مختلف است.

شپشک آرد آلود:

شپشک آرد آلود نوعی حشره کوچک به رنگ سفید است که از برگ گیاه تغذیه و خسارات زیادی را به بار می آورد به همین دلیل برای از بین بردن این حشرات استفاده از سموم شیمیایی توصیه می شود.

کرم سفید ریشه:

کرم سفید ریشه نام نوعی حشره است که با تغذیه ای که از ریشه گیاه می کند خسارات زیادی را به بار می آورد.

سرخرطومی بذر خوار تمر هندی:

سرخرطومی بذر خوار تمر هندی از آفات رایج این درخت به شمار می رود که در مناطق جنوبی سیستان و بلوچستان این آفت معرفی و گزارش شده است و با نام های مختلفی شناخته می شود که با لاروهایی که ایجاد می کند به از بین رفتن گیاه منجر می شود.

کشت بذری درخت تمر هندی

موارد مصرف گیاه تمبر هندی:

• تمبر هندی از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است.
•  خوردن تمبر هندی باعث پایین آمدن تب می­شود.
•  به هضم غذا کمک می­کند.
•  تمبر هندی خنک کننده بدن است.
•  برای رفع تشنگی مفید است.
•  دل به هم خوردگی و تهوع را برطرف می­کند.
•  پوست تمبر هندی قابض و رفع کننده اسهال است.
•  بهترین طریقه استفاده از تمبر هندی این است که این ماده را در آب خیس کنید و سپس آن را صاف کرده و با نبات بخورید.
•  دم کرده تمبر هندی نیز اثر ملین دارد. برای تهیه دم کرده یک قاضق غذاخوری تمبر هندی را با نیم لیتر آب جوش مخلوط کرده و به مدت یک ساعت بگذارید بماند سپس این دم کرده را در طول روز مصرف کنید.
•  تمبر هندی را بپزید و پماد از آن درست کنید. این پماد را روی ورم و قسمت های دردناک بدن بگذارید.

تمبر هندی پاکستانی

نحوه برداشت تمر هندی:

برداشت میوه تمر هندی کار چندان سختی نیست زمانی که گیاه به طور کامل رسید و رنگ آن قهوه ای شد برداشت کنید، برای این منظور با استفاده از قیچی و چاقو میوه را از درخت جدا و در داخل سبد یا جعبه بگذارید. زمانی که میوه را برداشت کردید با کشیدن ته آن پوسته قهوه ای رنگ به راحتی از گیاه جدا می شود. توجه داشته باشید که میوه تازه برداشت شده به قارچ حساسیت دارد به همین دلیل باید آنها را در جای خشک نگهداری کنید.

خواص تمر هندی

کاربرد تمر هندی:

از تمر هندی استفاده های مختلفی به قرار زیر می کنند.

• از میوه نارس این گیاه در آشپزی استفاده می کنند.
• از میوه رسیده این گیاه برای تازه خوری استفاده می کنند.
• برای تهیه مربا و دسر از آن استفاده می کنند.
• برای تهیه شربت و همچنین بستنی کاربرد دارد.
• از آن برای تهیه آبمیوه طبیعی استفاده می کنند.
• برای تهیه انواع سس نیز کاربرد دارد.
• در کشور هند علاوه بر میوه از برگ و گل این گیاه نیز در آشپزی استفاده می کنند.