عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان

یکی از موارد اصلی باغبانی این است که باید نوع خاک باغ خود را بشناسید تا بدانید چه گیاهانی در این نوع خاک خوب رشد می کنند. گیاهان مواد مغذی، مواد معدنی، ویتامین ها و سایر عناصر را هم از خاک و هم از هوا و آب استخراج می کنند و رشد می کنند و با این عناصرکربوهیدرات، چربی و پروتئین می سازند درست مانند اینکه کارخانه های کوچک تولید مواد غذایی با عناصر اولیه تولید خوراک می کنند.

گیاهان “کارخانه کوچک” هستند، انرژی را از خورشید می گیرند، سپس کلروفیلِ موجود در این کارخانه کوچک با استفاده از فرایندی به نام فتوسنتز، دی اکسید کربنِ موجود در هوا و آب را به کربوهیدرات و اکسیژن تبدیل می کند. هرچه کیفیت خاک بهتر باشد، کارخانه کوچک بهتر کار می کند. و حال لحظه ورود کود و انواع مختلف تقویت کننده به خاک باغ می شود.

کود به یک ضرورت تبدیل شده است زیرا ممکن است خاکی که گیاهانی در خود رشد می دهد همیشه مواد مغذی کافی برای تولید کربوهیدرات ها نداشته باشد. بعلاوه گیاهان برای اینکه مورد حمله حشرات و بیماری ها قرار نگیرند به عناصر غذایی کافی احتیاج دارند. اما این موضوع را هم درباره کود باید درنظر گرفت که اگرچه کود شیمیایی ممکن است برای گیاهان شما معجزه کند اما به اکوسیستم و زیست کره زمین آسیب می رساند. بنابراین توصیه می کنم که باغبانی ارگانیک انجام دهید و فقط از کودهای آلی و ارگانیک استفاده کنید. اما در نهایت انتخاب با شماست.

خاک، مسئله بسیار مهمی است. نه تنها بخاطر آب و مواد مغذی مهم است بلکه به عنوان محیطی که گیاه در آن از طریق ریشه های خود زندگی می کند اهمیت دارد. ریشه ها نیز به هوا احتیاج دارند بنابراین خاک باید شرایط هوادهی را داشته باشد. در اصل خاک ترکیبی از مواد آلی زنده و مرده، ذرات معدنی، آب و هوا است. ساختار خاک از روی اندازه، ترکیبات شیمیایی و فرم ذرات معدنی آن تعیین می شود.

فاکتور سایز از این حیث مهم است که خاک دارای شن و ماسه دیرتر شکسته و خرد می شود و نسبت به سایر ذرات خاک شکسته شدن آنها بیشتر طول می کشد و معمولاً فضای نسبتاً بیشتری بین آنها وجود دارد. خاک دارای شن و ماسه آب و مواد مغذی را به خوبی نگه نمی دارد. از طرف دیگر هوادهی بسیار خوبی ایجاد می کنند و بنابراین کشت را تسهیل می کنند.

خاک رس عناصر غذایی گیاه را به خوبی حفظ می کند اما کشت و پرورش درختان در آن آسان نیست زیرا هوادهی بسیار ضعیفی دارد. خاک لوم، به اصطلاح خاک بینابینی، از ترکیب رس، ماسه و سیلت تشکیل شده است و از آنجا که آب اضافی را سریع تخلیه می کند و هوادهی خوبی دارد باعث سلامت ریشه می شود و به همین دلیل یک خاک باغبانی ایده آل است. در باغبانی PH خاک را نیز باید بدانید که خاک قلیایی است یا اسیدی. (از مرکز باغبانی و افراد خبره بپرسید چه گیاهانی در خاک شما خوب رشد می کند)

در ادامه مقاله به جزئیات دقیق خاک، انواع خاک، انواع کود به ویژه کودهای آلی و تکنیک های کود دهی، اصلاحات خاک و باغبانی ارگانیک و اهمیت آن برای همه باغداران می پردازیم. در مورد چگونگی آزمایش نوع خاک، استفاده از مثلث خاک، اصلاحات خاک، کود دهی و تقویت خاک، چگونگی آزمایشpH خاک و چگونگی ساخت کمپوست با استفاده از مواد مخصوص بحث می کنیم. اما تمرکز اصلی ما روی باغبانی آلی و ارگانیک است.

تغذیه گیاهان:

گیاهان برای رشد و نمو به مواد مغذی نیاز دارند، دقیقاً مثل انسان ها. ما غذا می خوریم بنابراین بدن ما مواد مغذی، معدنی و حیاتی برای رشد سالم را به دست می آورد. شاید جمله “شما همان چیزی هستید که می خورید” را شنیده باشید باید بگویم این حقیقت در مورد گیاهان نیز صدق می کند.

تغذیه ضعیف و سطح کم مواد مغذی منجر به رشد ضعیف یا کم و تولید کم مواد غذایی، گل و میوه می شود. همانطور که در سایت نکاتی راجع به سالم نگه داشتن خاک ذکر شده است، باید با کارهایی مثل افزودن کود ترجیحاً کود آلی مثل: کربن، نیتروژن، کلسیم، هیدروژن، فسفر، منیزیم، اکسیژن، پتاسیم، گوگرد، آهن، روی، کلر، منگنز، بور، مس و مولیبدن مقدار مواد مغذی خاک باغ را بالا ببریم و خاک را اصلاح کنیم. خاک مهمترین منبع غذایی گیاهان است. این عناصر غذایی هم در کودهای شیمیایی و هم در کودهای ارگانیک در دو دسته عمده وجود دارند: عناصر کلان و عناصر خرد.

عناصر کلان (Macro elements):

عناصر کلان به عناصر اصلی که گیاه برای عملکرد اساسی به آنها نیاز دارد، گفته می شود. این عناصر اصلی عبارتند از:

• اکسیژن و هیدروژن که در آب و هوا به وفور موجود است.
• نیتروژن و کربن که در هوا و در خاک آلی یافت می شود. به خصوص در دی اکسید کربنِ هوا.
• پتاسیم و فسفر که در خاک آلی نیز یافت می شود.

گیاهان برای ساختن ساختار سلول اصلی خود کربن را از دی اکسید کربن هوا، اکسیژن را از هوا و آب و هیدروژن را از آب بدست می آورند و مصرف می کنند. خوشبختانه این عناصر اصلی ترین عناصری هستند که همه موجودات زنده برای زنده ماندن به آنها نیاز دارند و در طبیعت موجود است بنابراین به ندرت نیاز به تأمین کربن، اکسیژن یا هیدروژن بیشتر است. از طرف دیگر در طبیعت عناصر پتاسیم، فسفر و نیتروژن کمبود دارند و باید برای رشد گیاهان این عناصر را تکمیل کرد. این عناصر مواد اصلی در ترکیب اساسی ترین کودهای شیمیایی و آلی هستند.

نیتروژن (N):

نقش نیتروژن در گیاهان آنقدر پررنگ هست که نیازی به تأکید ندارد. نیتروژن باعث رشد گیاه می شود و مسئول رشد و ایجاد برگ سبز سالم که نتیجه تشکیل کلروفیل است که البته خود کروفیل باعث تولید کربوهیدرات، پروتئین و اکسیژن است. بنابراین گیاهانی که کمبود نیتروژن دارند علائمی مانند رشد کم و برگ های سبز رنگ پریده یا زرد رنگ را از خود بروز می دهند. همچنین شواهدی وجود دارد که نیتروژن باعث کاربرد بهینه فسفر و پتاسیم می شود. وابستگی گیاه به نیتروژن منجر به تولید ریشه ضعیف و در نتیجه تغییر رنگ برگها به زرد و سبز کم رنگ می شود و حساسیت گیاه به بیماری را افزایش می دهد.

فسفر (P):

فسفر مسئول توسعه سلول و تقویت رشد ریشه، به ویژه در ریشه های الیافی، و انرژی و قدرت گیاه است. گیاهانی که از کمبود فسفر رنج می برند رشد ریشه ضعیف و کم دارند و علائمی مانند رشد کم را نشان می دهند، هرچند علائم کمبود نیتروژن به راحتی از علائم کمبود فسفر قابل تشخیص نیست. علامت دیگر کمبود فسفر این است برگها به رنگ مایل به ارغوانی در می آیند چون کمبود فسفر به دلیل افزایش غیر طبیعی قند و تشکیل آنتوسیانین است.

پتاسیم (K):

پتاسیم مسئول تشکیل کلروفیل است که باعث قدرت سلول ها و تشکیل گل و میوه می شود. پتاسیم توانایی گیاه و مقاومت در برابر بیماری های گیاهی، حملات حشرات و شرایط سرماخوردگی را افزایش می دهد زیرا پتاسیم نقش حیاتی در تشکیل نشاسته و تولید و جابجایی قند در گیاه دارد. گیاهانی که کمبود پتاسیم دارند دارای ساقه های ضعیفی هستند. علامت دیگر کمبود پتاسیم برگهای پژمرده است که انتهایشان زرد و دورش قهوه ای می شود و محکم نیستند. توجه داشته باشید بیش از حد پتاسیم به گیاه نرسانید چون باعث میشود در رسیدن و بلوغ گیاه تاخیر بیفتد، هرچند که وفور پتاسیم مشابه وفور نیتروژن نباشد.

عناصر کلان ثانویه: مواد مغذی کلان ثانویه مانند کلسیم، منیزیم و گوگرد هستند.

کلسیم (Ca):

کلسیم مسئول ساخت دیواره های سلولی و تقویت عملکرد صحیح بافت در حال رشد است. خوشبختانه کلسیم به طور طبیعی در خاک ارگانیک وجود دارد و معمولاً نیازی به افزودن مکمل کلسیم به خاک ارگانیک نیست. کمبود کلسیم فقط در خاک های بسیار اسیدی اتفاق می افتد. به همین دلیل است که بیشتر گیاهان برای رشد در خاک اسیدی باید خیلی تلاش کنند. معمولاً با اصلاح سطح pH خاک کمبود کلسیم هم برطرف می شود.

منیزیم (Mg):

منیزیم (Mg) هم به طور طبیعی در خاک آلی وجود دارد و معمولاً نیازی نیست که به خاکهای ارگانیک مکمل منیزیم اضافه کرد. علائم کمبود منیزیم به صورت زردی برگها و پژمرده شدن آنها نمایان می شود. منیزیم بخشی از کلروفیل است بنابراین در فتوسنتز نقش دارد.

گوگرد (S):

گوگرد (S) یا گلِ گوگرد هم به طور طبیعی در خاک آلی وجود دارد. بیشتر کودهای شیمیایی و آلی حاوی گوگرد هستند و کمبود گوگرد بسیار نادر اتفاق می افتد. کمبود گوگرد باعث توقف رشد و شاخه و برگ می شود و رنگ برگ را زرد می کند، گوگرد هم بخشی از پروتئین گیاه را تشکیل می دهد و در تشکیل کلروفیل نقش دارد.

عناصر خرد:

عناصر ریز به عنوان عناصر کمیاب شناخته می شوند و حتی بعضی ها آنها را “مولتی ویتامین گیاهان” می نامند. عناصر خرد گیاهان: آهن (Fe)، روی (Zn)، منگنز (MN)، بور (B)، مولیبدن (Mo) و مس (Cu) هستند. کمبود مولیبدن در برخی از گیاهان مانند گل کلم، کلم بروکلی و سایر گونه های براسیک باعث ایجاد برگ پلاسیده می شود. کمبود مولیبدن فعالیت میکرو ارگانیسم های همزیستی و غیر همزیستی تثبیت کننده ازت را کاهش می دهد.

کمبود بور به اشکال مختلف خود را در انواع گیاهان نشان می دهد که بستگی به نوع گیاه، شرایط کشت گیاه و سن گیاه دارد. هر گیاه نشانه کمبود بور خود را به صورت ناهنجاری رشد به گونه ای متفاوت بروز می دهد، به عنوان مثال: پوست درخت سیب ریزش پیدا می کند و میوه هایش پنبه ای می شود، محصولات علفی زرد می شود، گوجه فرنگی حفره ای و پنبه ای می شود، گیاهان ساقه دار و از تیره براسیک مثل کلم بروکلی ساقه توخالی و زرد رنگ می شوند و غیره.

بندرت اتفاق می افتد که کمبود عنصر خرد پیش بیاید. بسیاری از ترکیبات غذایی گیاهان حاوی این عناصر کمیاب هستند. به هرحال اگر کمبود این عناصر هم پیش بیاید نشانه آن تغییر رنگ برگها، رشد ضعیف برگ و باردهی ضعیف است. برای جلوگیری از کمبود مواد مغذی و تقویت باغ و اطمینان از رشد سالم و گلدهی و باروری فراوان باید مطمئن شوید که هر دوازده عنصر نامبرده شده در دسترس خاک باغ شما قرار دارد. با انجام باغبانی ارگانیک، اصلاحات ارگانیک خاک و سالم نگه داشتن خاک باغ کمبودها برطرف می شوند.

نکته: اطمینان حاصل کنید گیاهان باغ شما همه مواد نامبرده را در فصل رشد دریافت می کنند به طور کلی هم در چرخه زمستان و هم چرخه تابستان.

آزمایش نوع خاک:

اغلب به مجلات باغبانی نگاه می کنم و فیلم هایی راجع به باغبانی تماشا می کنم و تعجب می کنم: چرا باغ من آنطور که در فیلمهای باغبانی نشان داده می شود یا مطابق ادعای مجلات باغبانی عملکرد و بازدهی خوبی ندارد؟ تصویری که از باغ خود پیش رویم می بینم حتی ذره ای هم شبیه تصاویر موجود در مجلات باغبانی نیست با اینکه تمام دستورالعمل های مربوطه را مو به مو رعایت می کنم.

اگرخیلی خوش شانس باشم فقط ممکن است گیاهان باغم شباهت خیلی کمی با آنچه در فیلم ها و مجلات به تصویر کشیده شده است باشد. گاهی ممکن است با چشم بیماری یا آفات گیاه را دید یا حتی بتوان حدس زد که گیاه را در یک نقطه اشتباه کاشته باشند.

این سوالات حوزه باغبانی به نظر آشنا می رسد؟ سوالات من دقیقا همین بود. اصلا به ذهنم خطور نمی کرد که خاک می تواند مسئول نقصان گیاه باشد. هر نوع خاکی متناسب با یک نوع باغبانی است. و حالا معضل بزرگ اینجاست که چگونه می توان تشخیص داد که خاک مقصر باشد. راه حل انجام آزمایش خاک است و از این طریق نوع خاکِ باغ خود را متوجه شوید.

وقتی موضوع خاک، نوع خاک، اصلاحات خاک و انواع کودها بررسی شد، فاکتورهای زیاد دیگری بر رشد گیاهان یک باغ تأثیر می گذارد.و این سوالها پیش می آید: باید خاک باغ را عوض کنم یا همین خاک باغ خوب است؟ خوشبختانه اکثر این فاکتورها قابل اندازه گیری هستند و در نتیجه آزمایش درست و غلط بودن را نشان می دهد.

آزمایش خاک کمک می کند تا نوع اصلاحات خاک برای رشد بهتر گیاهان بدانید. یعنی اگر خاک باغچه شما نیاز به اصلاح جدی داشته باشد آزمایش خاک مکرر انجام میشود تا به نوع خاک مورد نیاز برسید. آزمایش خاک باید هر چند ماه یک بار انجام شود تا بتوان میزان تغییرات خاک باغچه را مشاهده و ارزیابی کرد.

آزمایش خاک خیلی ساده است و برای انجام آن نیازی به موارد خاصی ندارید. موارد زیر مورد نیاز است:

تجهیزات:

• یک بطری شیشه ای بزرگ با درپوش محکم.
• یک قاشق پودر شست و شو
• خط کش یا متر اندازه گیری
• ماشین حساب
• نمونه خاک
• مثلث خاک

جمع آوری نمونه خاک:

اولین چیزی که نیاز دارید، نمونه خاک است. اما چه مقدار خاک باغ یک نمونه را تشکیل می دهد؟ بهتر است یک یا دو فنجان خاک باغچه بردارید. نمونه خاکی که می خواهید آزمایش کنید باید از وسط بستر باغ برداشته شود.

• اگر می پرسید درباره اندازه باغ من چطور؟ بستگی به اندازه سطح خاک که می خواهید آزمایش کنید دارد. اگر مساحت باغ زیاد است از نقاط مختلف باغ نمونه های کوچک در فواصل منظم جمع آوری کنید و یک نمونه ترکیبی از خاک باغچه را برای آزمایش تشکیل دهید.
• نمونه دقیق خاک باغ چیست؟ باید نمونه خاک را از جایی بردارید که منطقه ریشه باشد. به این صورت که جایی که اطراف ریشه درخت است را 10 سانتی متر حفر کنید و نمونه خاک بردارید.
• نمونه خاک باغ شامل چه عناصری شود؟ شما باید تمامی ذرات خاک به جز سنگها و اشیای ‘”خارجی” در نمونه خاک باغ خود بگنجانید.
• با نمونه خاک چه کار کنم؟ نمونه خاک باغچه خود را در کیسه پلاستیکی بریزید و اگر بیش از یک نمونه جمع آوری کردید کیسه ها را برچسب بزنید.
• خاک را الک کنید تا سنگها و ریشه ها و اشیای خارجی از نمونه خاک پاک شود. همچنین الک کردن باعث میشود کلوخ ها باز و خرد شوند.
• آنقدر خاک باغچه الک شده بردارید که ظرف نصفه شود.
• پودر شست و شو را اضافه کنید
• شیشه را انقدر آب کنید تا پر شود
• در شیشه را محکم ببندید و محتویات آن (خاک، پودر لباسشویی و آب) را یکی دو دقیقه تکان دهید تا ترکیب شوند. (صابون به عنوان یک سورفاکتانت عمل می کند. یک سورفکتانت ذرات خاک را جدا نگه می دارد که نتیجه آزمایش را دقیق تر نشان میدهد)
• شیشه را روی سطح صاف بگذارید و صبر کنید تا رسوب ته نشین شود.

تهیه نمونه خاک:

حالا که نمونه خاک باغ برداشتید آن را در یک جعبه پخش کنید و یک روز در آفتاب بگذارید تا خشک شود. (البته می توان نمونه خاک باغچه را در اجاق گرم خشک کنید.) با گذشت زمان مشاهده خواهید کرد که اول بزرگترین ذرات ته نشین می شوند. (معمولاً شن و ماسه)

ماده بعدی که رسوب می کند، لجن و گل است که معمولاً تیره تر از ذرات شن است. یک یا دو روز طول می کشد تا خاک رس (که سطح بعدی رسوب است) ته نشین شود. خاک رس بهترین ذرات در خاک باغ است. خاک رس سبک تر از لجن است.

اندازه گیری لایه های رسوب:

اکنون که نمونه خاک باغ آماده و ته نشین شد، باید توده خاک را با استفاده از خط کش یا متر اندازه بگیرید. این اندازه گیری نماینده صد در صد نمونه خاک باغ خواهد بود. حالا باید درصد ماسه، لجن و خاک رس را در نمونه خاک باغ بدست بیاورید، به کمک اندازه گیری مقدار هر یک از این رسوب ها. عدد را به کل نمونه تقسیم کنید و سپس رقم بدست آمده را در 100 ضرب کنید. نسبت گیری کنید.

وقتی همه درصد رسوبات یا هر ذره از نمونه خاک باغچه را بدست آوردید، نتایج را به مثلث خاک منتقل کنید، حالا می توانید نوع خاک باغچه را تعیین کنید. چگونه کود مورد نیاز خاک باغچه خود را تشخیص دهیم وقتی نوع خاک باغچه شما مشخص شد مرحله بعدی تشخیص کود مورد نیاز خاک است. چهار نوع آزمایش مختلف وجود دارد که می توان با کمک آنها کود مورد نیاز خاک و مقدار آن را تعیین کرد.

این آزمایشات شامل: آزمایش میدانی، آزمایش گلدان، آزمایش های بیولوژیکی و آزمایشات شیمیایی است. از بین این تست ها، تست های میدانی قابل اطمینان تر هستند اما زمان زیادی می برد و گران تمام می شود. تست گلدان را در فضای محدود و در زمان بسیار کمتری نسبت به آزمون های میدانی می توان انجام داد. نتایج ممکن است همیشه مفید نباشند زیرا شرایط این آزمون با آزمایش میدانی متفاوت است.

آزمایش بیولوژیکی شامل رشد نهال و سایر اشکال گیاهان مانند قارچ ها و حتی باکتری ها در شرایط مشخص و پایش رشد نسبی و محتوای مواد مغذی مورد نیاز آنهاست. این تست خیلی زمان بر و بسیار گران است که باید به صورت دوره ای انجام شود و مناسب باغ های خانگی نیست.

و اما آزمایش شیمیایی، شامل تجزیه و تحلیل شیمیایی خاک باغ است. فرد شیمیست که تجزیه و تحلیل شیمیایی خاک شما را به عهده دارد اطلاعات کامل و جامع راجع به فراوانی نسبی یا کمبود انواع مواد مغذی مختلف در خاک را به شما می دهد. (این تجزیه و تحلیل شیمیایی مقادیر دقیق کودی را که ممکن است برای رفع کمبود مواد مغذی خاک مورد نیاز باشد به شما نمی گوید) اما در صورت همراهی با آزمایش میدانی قابلیت اطمینان آزمایش شیمیایی بیشتر می شود.

خوشبختانه این روزها امکانات و تجهیزات تست سریع خاک در مراکز باغبانی و بعضی فروشگاه ها موجود است. با استفاده از این تجهیزات می توانید کمبود عناصر در خاک باغ خود را متوجه شوید. اما به هر حال تشخیص صحیح کمبود مواد مغذی خاک با تجربه به دست می آید. هرچه بیشتر در باغچه های خود کنکاش کنید خاک، نوع خاک و کودهای مورد نیاز آن را بهتر بشناسید.

چگونگی تصحیح خاک:

با تعیین نوع خاک و کود مورد نیاز باغ، ممکن است لازم باشد اصلاحاتی روی خاک انجام شود. در حالت ایده آل بهترین خاک باغچه لومی یا خاک لومی رس است. بنابراین افراد سعی می کنند خاک باغچه خود را اصلاح کنند تا به حالت ایده آل برسد.

خاک باغچه متمایل به خاک شنی است. خاک رس یا حداقل مقداری خاک لومی اضافه کنید تا بافت خاک شما متعادل تر شود. با اینکه افزودن کمپوست به طور موقت بافت لومی به خاک باغ شما اضافه می کند اما پس از مدتی خراب می شود. یعنی مجبورمی شوید منظم به باغچه خود کمپوست اضافه کنید تا گیاهان از مزایای آن برخوردار شوند.

اگر به بستر باغ خود خاک گل رس اضافه می کنید نباید بیش از حد باشد. خاک رس تمایل به کلوخ شدن دارد و هنگام اضافه کردن خاک خاک رس باید مطمئن شوید که بخوبی با بقیه عناصر بستر خاک مخلوط شده در غیر این صورت بخشهای غیر ترکیبی از خاک رس با هم کلوخ می شوند

خاک باغچه متمایل به رس است. اصلاح رس راحت تر است. خاک را با افزودن مقدار زیادی مواد آلی اصلاح می کنند. مواد آلی مانند کمپوست، تراشه های پوست، پوست آسیاب شده، ورمیکولیت و ماسه رودخانه خاک رس را می شکند و پوک می کند. در بدترین حالت آهک کشاورزی به تجزیه و شکستن خاک رس کمک می کند و از چسبندگی خاک باغچه و گِل شدن آن جلوگیری می کند.

خاک باغچه متمایل به گل و لای است:

خاک سیلت و لجنی نیز براحتی اصلاح می شود. فقط لازم است مقدار زیادی کمپوست به آن بیفزاییم و این امر باعث ایجاد خاکی دوست داشتنی و ایده آل برای اکثر گیاهان می شود.

مثلث خاک:

بخشی از انجام آزمایش نوع خاک باغچه شناسایی خاک باغچه خود به عنوان ماسه، لوم یا خاک رس و طبقه بندی آن است. شما قبلاً درصد هر لایه رسوب خاک باغ خود را محاسبه کردید که در قسمت بالا در مورد آزمایش خاک باغ شرح داده شد. احال با انتقال نتایج به مثلث خاک تعیین کنید که چه نوع خاک باغ دارید.

این کار خیلی آسان است. فرض کنید در شیشه یا بطری خود 12 سانتی متر خاک دارید، با لایه زیرین رسوب 6.8 سانتی متر، لایه میانی رسوب 3.5 سانتی متر و لایه بالایی رسوب 1.7 سانتی متر.

لایه زیرین رسوبات شن و ماسه است که 6.8 سانتی متر ارتفاع دارد. این عدد را تقسیم بر ارتفاع نمونه خاک می کنیم که در این مثال 12 سانتی متر است و سپس آن را در 100 ضرب می کنیم تا به درصد تبدیل شود. این تقریباً 57 درصد (6.8 ÷ 12 × 100 = 56.667) می شود. نمودار 57 را در محور پایین مثلث خاک (A) قرار دهید و یک خط موازی با محور رسم کنید که درصد لجن را رسم می کند.

لایه میانی، رسوب گل و لای است و در این مثال 3.5 سانتی متر ارتفاع دارد. این عدد را بر ارتفاع نمونه خاک تقسیم و سپس در 100 ضرب می کنیم. تقریباً 29٪ است (3.5 ÷ 12 × 100 = 29.167). حالا 29 را در محور چپ مثلث خاک (B) مشخص کرده و یک خط موازی با محور رسم می کنیم که درصد رس را معلوم می کند.

لایه بالایی رسوبات رس است و در این مثال 1.7 سانتی متر ارتفاع دارد. این عدد را بر ارتفاع نمونه خاک تقسیم و سپس آن را در 100 ضرب می کنیم. تقریبا 14٪ می شود (1.7 ÷ 12 × 100 = 14.167). حال 14 را بر روی محور راست مثلث خاک (C) رسم کرده و یک خط افقی را به طرف محوری رسم می کنیم که درصد لجن را رسم می کند. حالا پس از رسم سه خط گفته شده در بالا می توان تعیین کرد چه نوع خاک باغی داریم. محل تلاقی سه خط در مثلث خاک نوع خاک را مشخص می کند.

در این مثال سه خط در ناحیه لوم شنی با هم تلاقی می کنند. حالا می توانیم اصلاحات مناسب با خاک را انجام دهیم تا باغچه ما لومی تر شود. در این مثال با افزودن برخی مواد آلی مانند کمپوست خاک باغچه لومی تر می شود.

ماده آلی:

در باغبانی ارگانیک فقط از مواد آلی در باغ استفاده می شود. مواد آلی متنوع و ذرات زنده و مرده ای هستند که در خاک آلی یافت می شوند.

ذرات زنده: این ارگانیسم ها مانند کرم های خاکی، حشرات و میکرو ارگانیسم های مانند باکتری ها و قارچ ها هستند که در خاک آلی یافت می شوند. همه ذرات زنده از عوامل اساسی و اصلی در ایجاد خاک حاصلخیز هستند.

ذرات مرده: بقایای در حال پوسیدن گیاهان و حیوانات قدیمی است که قبلاً زنده بوده اند و شامل فضولات پرندگان، چمن یا برگهای بریده شده و حتی بقایای حیوانات مرده است.

رنگ خاک می تواند بسیار گول زننده باشد. رنگ خاک همیشه نشان دهنده باروری نیست، ممکن است پر رنگ ترین خاک از نظر مواد مغذی فقیر باشد. باغبانان باتجربه برای بهبود رشد سالم ریشه و تقویت هوادهی خاک، آزمایش خاک را انجام می دهند و سپس با افزودن مواد آلی به خاک باغچه اصلاحات مناسب را انجام می دهند. همچنین با افزودن کود آلی و مواد آلی بافت خاک را حفظ می کنند. برای اینکه باغبان خوبی شویم باید از این روش پیروی کنیم.

چه مواد آلی مرده و زنده را می توان اضافه کرد؟ اصلاحات آلی خاک شامل کمپوست آلی، کود دامی، برگ خشک، توده کود، خاک اره، پوست و غیره. میکروارگانیسم هایی که در خاک آلی وجود دارند مواد آلی را تجزیه کرده و در نتیجه نیتروژن، فسفات و ترکیبات پتاسیم، کلسیم و سایر عناصر را تولید می کند که همه برای رشد سالم گیاه ضروری هستند.

این میکروارگانیسم ها خودشان نیز به نیتروژن، هوا، آب و گرما نیاز دارند. کمپوست آلی بخشی از چرخه طبیعی رشد گیاه است چون مواد آلی مرده و پوسیده به خاک برگردانده می شود و توسط میکروارگانیسم ها تجزیه می شود و بنابراین بازیافت می شود. با افزودن کمپوست آلی به خاک باغ خود در واقع از طبیعت تقلید می کنید.

خاک دارای کمپوست، خاک حاصلخیز است. در موارد نادر ممکن است مواد آلی مواد مغذی کافی گیاه را تأمین ننمایند و بنابراین کودهای شیمیایی برای تکمیل ارزش غذایی خاک باغ استفاده می شوند. نکته اصلی و مهم این است که تا آنجا که می شود و هر چه بیشتر از کودهای آلی استفاده شود و فقط در مواردی که کودهای آلی کافی نیستند از کودهای شیمیایی استفاده می شود.

کمپوست یا هوموس؟

ویکی پدیا هوموس را اینگونه معنا کرده: هوموس گیاه-خاک است و مربوط به کشاورزی و به معنی کمپوست بالغ یا کمپوست طبیعی است که از جنگل یا منابع طبیعی دیگر برای اصلاح خاک باغ استفاده می شود. کمپوست به “بهترین دوست باغبان” معروف است و به عنوان یک ماده آلی پوسیده خوب، جاذب، غنی از هوموس و قابل انعطاف توصیف شود و منجر به بهبود حاصلخیزی خاک و ساختار و نیز بهبود ظرفیت نگهداری آب می شود.

به عبارت دیگر به کمپوست به عنوان “کود آلی و ارگانیک” فکر کنید. کمپوست در طبیعت با مرگ و تجزیه گیاهان و حیوانات همیشه در حال تولید شدن است. به این کمپوست طبیعی هوموس یا گیاه-خاک گفته می شود. باغداران کهنه کار و خبره ترجیح می دهند کمپوست را خودشان بسازند، البته بقیه باغداران در مراکز فروش محصولات باغبانی کمپوست می خرند و ترجیح می دهند با این خرید در زمان خود صرفه جویی کنند.

شما هم می توانید هوموس بسازید، بدین طریق که در یک مکان خلوت باغ یا حیاط مواد ارگانیکی مانند پوست میوه یا باقیمانده سبزیجات، علف های چیده شده، کاغذهای قدیمی پاره، برگ های افتاده و زرد و پژمرده و … روی هم به یک انبوه تپه ای جمع کنید و صبر کنید زمان بگذرد. این کار ساده ای است و قابل انجام و فکر نکنید انقدر سخت است که انگار می خواهید موشک هوا کنید.

مزایای کمپوست:

• بهبود نگهداری آب – خاک هوموس و کمپوست آلی آب را به خوبی نگه می دارد و همچنین به دلیل بافت الیافی که دارد آب را به خوبی جذب می کند. این مزیت به ویژه برای خاک باغ هایی که به صورت طبیعت شنی هستند یا در مناطقی که آب کالای خاص و غیرقابل دسترس و یافتن است بسیار مفید است. پس می توان نتیجه گرفت که دیگر مزیت خاک هوموس مبارزه با فرسایش خاک است. برای ساخت جهانی سبزتر همه باید در تلاش برای باغبانی ارگانیک و حفاظت از خاک باشیم.
• بهبود بافت خاک – کمپوست به دلیل ماهیت نرم و الیافی که دارد از فشردگی و تراکم و کلوخ شدن خاک جلوگیری می کند. طبیعت الیافی خاک هوموس ذرات کوچکتر خاک را از هم دور کرده و از فشردگی جلوگیری می کند علی رغم اینکه کمپوست ذرات بزرگتر خاک را به هم متصل می کند و فرسایش خاک و از بین رفتن آب دیگر اتفاق نمی افتد یا کمتر اتفاق می افتد در حالی که رشد سریع ریشه را نیز تسهیل می کند.
• افزایش مواد مغذی و ارزشمند- کمپوست آلی حاوی درصد بالایی از مواد مغذی کلان و خرد ، مشابه کود آلی طبیعی و ارگانیک است.
• بهبود نگهداری ظرفیت مواد مغذی – ساختار کمپوست و ماهیت طبیعی آن به خاک این توانایی را می دهد تا مواد مغذی که بقیه خاک ها یا خاک شنی از بین می برد را در خود نگه دارد و بنابراین در رفع مشکلات زهکشی و خروج آب نیز مثمر ثمر خواهد بود. بنابراین کمپوست فراوان به معنای افزایش حاصلخیزی خاک است.
• بهبود سلامت گیاه – در کمپوست ارگانیک میکرو ارگانیسم ها، قارچ ها و باکتری های مفید بسیاری وجود دارند که به تجزیه مواد آلی کمک می کنند. این امر منجر به افزودن حیات جدید به خاک و در نتیجه بهبود سلامت گیاه می شود – و این یعنی حفظ منابع طبیعی و رعایت حق حیات گیاه.

کود سبز کشاورزی (کود سبز):

اگر بودجه شما اجازه نمی دهد تا از پس هزینه های هنگفتی خرید کود آلی بربیایید پس “کود سبز” استفاده کنید. افزودن مواد آلی به خاک امر ضروری است و کود سبز روشی ارزان برای افزودن مواد آلی به خاک است. خاکی که کود سبز بیشتری داشته باشد شنی سبک می شود. کود سبز به معنای کاشت و پرورش یک گیاه مستقیماً در محلی که کود ارگانیک نیاز است بدون نیاز لازم باشد کل فرآیند تجزیه انجام می شود. کود سبز مواد آلی و نیتروژن اضافی تامین می کند. محصولاتی مثل حبوبات برای کاشت به منظور کود سبز مناسب هستند. بوته حبوبات را پس از برداشت به عنوان یک مالچ ارگانیک روی زمین باقی می گذارند. به این دلیل محصولات کود سبز نیز در برابر فرسایش و از بین رفتن خاک از آن محافظت می کند.

بهترین حبوبات برای استفاده به عنوان کود سبز لوپین، لوبیا، لوبیای چشم بلبلی، یونجه، شبدر، دانه های غلات مانند جو دو سر و علف چاودار ایتالیایی هستند. معمولاً گیاهان کود سبز برای یک فصل کاشته می شوند و درست پس از اولین گل دهی و قبل از تشکیل بذر و دانه آنها را درون خاک باغ می کنند.

برای اینکه پوسیدگی صحیح و مناسب کود سبز اتفاق بیفتد ضروری است که محصول کود سبز شاداب و پرآب باشد تا رطوبت کافی به خاک ببخشد. هنگامی که محصول کود سبز به خاک افزوده شود و در مرحله گلدهی است آزادسازی سریع نیتروژن شروع می شود. این عمدتا به این دلیل است که همه گیاهان در مرحله گلدهی شاداب ترین حالت خود را دارند و نسبت کربن به نیتروژن آنها کم است.

مالچ:

مالچ ارگانیک ماده ای نرم است که روی کمپوست آلی درشت یا مواد آلی پخش شده روی سطح خاک را می پوشاند. مالچ ارگانیک شامل: کمپوست، خاکستر، برگ، چمن، تراشه پوست، پوست میوه و آجیل، کود حیوانی تجزیه شده، میوه کاج، تراشه چوب، خاک اره و حتی کاه است. مالچ پاشی ارگانیک مزایای بسیاری دارد.

مزیت های مالچ:

• مالچ ارگانیک مواد آلی را به خاک عاری از مواد مغذی اضافه می کند.
• مالچ ارگانیک فعالیت های میکروبی و ریز را افزایش می دهد.
• مالچ پاشی ارگانیک از خاک در برابر نور شدید خورشید و خشک شدن محافظت می کند همچنین در برابر فرسایش خاک است.
• از آنجا که مالچ پاشی ارگانیک رطوبت خاک را حفظ می کند نیاز به آبیاری کاهش می یابد.
• مالچ ارگانیک یک عامل بازدارنده رشد علف های هرز است.
• مالچ ارگانیک از گیاهان در برابر آسیب سرما محافظت می کند چون مانند پتو عمل می کند.
• حتی مالچ ارگانیک از نظر بصری جذاب و زیبا است زیرا باعث آراستن باغ و محافظت از آن و مرتب شدن خاک می شود.
• مالچ ارگانیک باعث افزایش تولید محصولات می شود و به رشد و پرورش محصولات کشاورزی فاقد مواد شیمیایی و مغذی کمک می کند.

مواد مورد استفاده برای مالچ باید خشک و قدیمی باشد. تا آنجا که ممکن است لایه های ضخیم مواد سبز مانند برگ استفاده نکنید زیرا باعث از بین رفتن نیتروژن گیاهانی می شود که مالچ می شوند. گیاهان شما برای رشد سبز به نیتروژن احتیاج دارند. فقط از مواد پوسیده و قدیمی به عنوان مالچ خاک باغچه خود استفاده کنید.

اصلاحات غیرارگانیک خاک:

اصلاحات غیر آلی خاک برای تکمیل مواد آلی موجود در خاک انجام می شود. و منجر به بهبود بافت خاک رس، کمک به خاک شنی با افزایش ظرفیت خاک شنی در حفظ آب و مواد مغذی می شود. به طور خلاصه خاک رس و خاک شنی بیشتر از نظر بافت و ویژگی شبیه خاک لوم است. ورمیکولیت/ذغال سنگ و پرلیت از موادی هستند که برای اصلاحات غیر آلی خاک کاربرد دارند. هر دو برای بهبود آب و حفظ مواد مغذی خاک استفاده می شوند. از ورمیکولیت/ذغال سنگ و پرلیت در خاک گلدان و بسترهای گیاهان کوچک به مقدار کم استفاده می شود.

سایر اصلاحات غیر آلی خاک شامل آهک و گچ است. هر دو ماده برای بهبود کیفیت و بافت خاک رس استفاده می شود. بدین صورت که گروهی از ذرات رس را به هم نزدیک می کند که منجر به بهبود هوادهی و زهکشی می شود. انجام اصلاحات غیر آلی خاک توانایی تبدیل به بخش بی نظیر سیستم زهکشی خاک را دارد چون تخلیه آب عامل بسیار مهمی در تعیین انواع گیاهانی که قادر به رشد و پرورش موفقیت آمیز است.

pH خاک استفاده از گچ و آهک را تعیین می کند. در مناطقی که میزان بارندگی زیاد است یا خاک اسیدی است، از آهک به عنوان اصلاح کننده غیر ارگانیک خاک استفاده می شود. آهک pH خاک را تغییر می دهد تا خاک باغچه کمتر اسیدی باشد و کلسیم خاک را تأمین کند. در مناطقی که میزان بارندگی کم و معمولاً خاک خنثی یا قلیایی است از گچ برای اصلاح غیر آلی خاک استفاده می شود زیرا هم کلسیم و هم گوگرد را تأمین می کند تا خاک باغچه شما کمتر قلیایی شود.

آزمایش pH خاک:

به عنوان یک باغبان حتی اگر باغبان تازه کاری باشید، هرگز نمی توانید منکر آن شوید که عناصر حیاتی موجود در خاک به صورت خودکار در دسترس گیاهان قرار می گیرد. در دسترس بودن این عناصر به pH خاک بستگی دارد. گیاهان به pH مناسب نیاز دارند تا میزان استفاده آنان از مواد مغذی موجود در خاک باغ را کنترل کند. بیشتر گیاهان باغی در خاکی رشد می کنند که pH آنها 6.0 تا 7.0 باشد زیرا در این سطح تمام عناصر اساسی و حیاتی خاک باغ به راحتی در دسترس گیاهان قرار می گیرد.

pH خاک را میتوان توسط یک متخصص یا با دستگاه اندازه گرفت. سطح PH خاک خود را به طور منظم آزمایش کنید. کیت های آزمایش در مراکز وسایل باغبانی برای خرید موجود است. اسیدیته و قلیائی خاک در مقیاس 0.0 (بسیار اسیدی) تا 14.0 (بسیار قلیایی) اندازه گیری می شود. خاکی که مقیاس pH آن 7.0 باشد خاک خنثی است. خاکی که pH برابر 7.5 یا بالاتر دارد قلیایی است و pH خاک برابر 4.0 و 5.0 به عنوان خاک اسیدی در نظر گرفته می شود.

همه گیاهان یک سطح pH مناسب خود دارند، به عنوان مثال گل رز خاک کمی اسیدی را ترجیح میدهد. بنابراین مهم است که سطح PH خاک خود را بدانید چون گیاهانی را در آن می کارید که همان pH خاک برایشان مناسب است. از کاشت گیاهانی که مناسب خاک باغ شما نیستند اجتناب کنید. آزمایش pH خاک برای شما خیلی ثمرات دارد: شرایط خاک را متوجه می شوید و از راه بصورت اقتصادی و موثر از هدررفت هزینه هایتان جلوگیری می کنید چون گیاهان مناسب pH خاک خود را در آن می کارید.

تنظیم pH خاک:

کاهش PH خاک در اصل به معنای استفاده از اصلاحات غیر آلی خاک برای بالا بردن درجه اسیدی خاک های قلیایی است. بهترین راه برای اسیدی کردن خاک های قلیایی استفاده از گوگرد یا “گل گوگرد” است. برای کاهش PH خاک می توان از سولفات ها مثل: سولفات آهن، سولفات آلومینیوم (آلوم) یا سولفات آمونیوم استفاده کرد.

به غیر از این مواد می توانید از اصلاحات آلی برای کاهش PH خاک استفاده کنید مثل: خزه، ذغال، برگ پوسیده، خاک اره و… . از آهک به طور کلی برای اصلاح اسیدیته خاک و برای بهبود وضعیت فیزیکی خاک و بیشتر کردن فعالیت باکتری ها استفاده می شود. همچنین از گچ برای اصلاح خاک قلیایی یا خشکی های حاصل شده از دریا و بهبود ساختار خاک های سنگین رسی سیاه استفاده می شود. از این رو با توجه به نوع اصلاح خاک و تنظیم سطح pH از ماده مناسب استفاده کنید.

بالا بردن pH به معنای قلیایی کردن خاک اسیدی است. بهتر است برای کاهش سطح pH خاک اسیدی از آهک کشاورزی یا دولومیت استفاده شود. کربنات کلسیم موجود در آهک کشاورزی یا دولومیت در صورت استفاده همزمان با کود کارا نخواهد بود. احتیاط: ممکن است از آهک ذوب شده استفاده کنید اما هیدروکسید کلسیم موجود در آهک ذوب شده قطعاً با کود واکنش نشان می دهد و ممکن است عوارض جانبی بدی در پی داشته باشد.

طی سالها، باغبان های زیادی در مورد خاک باغچه و pH تجربه کسب کرده اند. همه باغبان ها با احترام به این تجارب، خوش فکر هستند و تمامی آنها را به کار نمی گیرند چون متأسفانه بعضی از این تجارب علمی نیست و آسیب هایی به وجود می آورند.

تنظیم مناسب pH خاک برای گیاهان اسیدی دوست:

باغداران می گویند گیاهان اسیدی دوست را باید با کود زغال سنگ تقویت کرد و تعداد زیادی کیسه ذغال سنگ می خرند و گیاهان خود مانند آزالیاس و کاملیاس را با آن تقویت می کنند. زغال سنگ نه یک کود است و نه یک نوع تقویت کننده، زغال سنگ از نظر شیمیایی بی اثر است و ارزش غذایی کمی برای گیاهان دارد یا اصلا ندارد. گیاهان را تغذیه نمی کند. در حقیقت یک نرم کننده غیر آلی خاک است که از الیاف فشرده خزه های باتلاق تشکیل شده است. به دلایل زیادی آن را به مخلوط خاک اضافه می کنند. این دلایل عبارتند از:

• ذغال سنگ pH اسیدی دارد. بنابراین می توان از آن برای کاهش PH خاک قلیایی و اصلاح کننده خاک استفاده کرد.
• ذغال سنگ رطوبت و مواد مغذی را به خوبی حفظ و نگهداری می کند. این بدان معنی است که می توان از ذغال سنگ نارس برای مرطوب نگه داشتن خاک و نگهداری مواد غذایی با ارزش برای گیاهان استفاده کرد. پس در مناطقی که آب کم است و مناطقی که آب و هوای گرم و خشک دارند یک ماده ارزشمند اصلاح خاک است. از آنجا که اکثر گیاهان اسیدی دارای ریشه های سطحی ظریف هستند باید از خشک شدن آنها جلوگیری شود و ذغال سنگ نارس به عنوان یک اصلاح غیر معدنی در خاک این گیاهان عمل می کند.
• زغال سنگ سبک است و ماده افزودنی بسیار خوبی برای خاک گلدان است.

گیاهان اسیدی پسند مثل سایر گیاهان به غذا نیاز دارند. بنابراین کود ضروری است. در شرایط معمولی یک کود اصلی کافی است به ویژه یک کود که آهسته مواد مغذی خود را آزاد می کند با نسبت 3: 1: 5. با این حال در خاک قلیایی بهتر است از انواع کودهای فرموله شده مخصوص گیاهان اسید دوست استفاده شود، مانند این کودهای ویژه و مناسب: Wonder Azalea ، Wonder Camellia و Wonder Hydrangea. جنبه مشترک کودهای مناسب گیاهان اسید دوست این است که همگی حاوی سولفات گوگرد و سولفات آمونیوم هستند که هر دو برای کاهش pH خاک قلیایی عمل می کنند.

استفاده از کاج و پوست درخت کاج:

بیشتر مردم و باغداران معتقدند میوه کاج و پوست کاج باعث اسیدی شدن خاک باغچه می شود. و به طور کلی اکثر باغبانان معتقدند که هر قسمت درختان مخروطی اسیدی است. اما همه درختان سوزنی برگ اسیدی نیستند. این بدان معنی است که سوزن های کاج که باغبانان از آن به عنوان مالچ روی خاک اطراف گیاه یا در گودال کاشت گیاه استفاده می کنند PH خاک باغ را تغییر نمی دهد.

در واقع فقط پس از اینکه سوزن های کاج به درستی و کامل کمپوست شوند PH خاک باغ شما را تغییر می دهند. امروزه باغداران دریافته اند که سوزن های کاج و پوست کاج به راحتی به کمپوست تجزیه نمی شوند. اگر از کاج و پوست کاج در ترکیبات تهیه کمپوست خود می گنجانید باید بدانید که تجزیه آن یک فرآیند طولانی است. به همین دلیل زمان بَر بودن تجزیه کاج، مالچ پوست کاج نیز ماندگاری عالی، خوب و طولانی دارد که خاک را مرطوب نگه می دارد و ریشه گیاهان را خنک می کند.

پس سوزن های کاج و پوست کاج افزودنی های مناسبی برای اصلاح خاک در هنگام تغییر pH خاک باغ نیستند. بنابراین اگر قصد تغییر pH اسیدی خاک باغ خود را دارید از کمپوست دیگری استفاده کنید. ترجیحاً کمپوست ذغال سنگ نارس که اسیدی است. اگر می خواهید سطح قلیایی خاک باغچه خود را پایین بیاورید تا خاک شما اسیدی تر شود، باید با کمپوست خوبی کشت را شروع کنید یا از مخلوط اسیدی خاک/کمپوست استفاده کنید که پوست درخت در آن مخلوط باشد.

خاک باغچه در زیر درختان مخروطی و درختان سوزنی برگ:

بسیاری از باغداران معتقدند خاک زیر درختان کاج یا درختان سوزنی برگ برای رشد گیاهان دیگر بیش از حد اسیدی است. این تفکر از آنجا می آید که صنوبرهای افتاده از درخت کاج روی خاک، آن را اسیدی می کنند. اما واقعا درست نیست. حتی گیاهان اسید دوست مانند آزالیاس، کاملیاس و فوشیاس نیز به راحتی در خاکِ زیر درخت کاج رشد نخواهند کرد.

واقعیت این است که دلیل اصلی رشد نکردن گیاهان اسید دوست در مکان های گفته شده این است که درختان کاج یا درختان سوزنی برگ درختانی با رشد سریع هستند و بنابراین در تغذیه حریص هستند. آنها بیشتر مواد مغذی با ارزش موجود در خاک و آب را جذب می کنند و بالا می کشند. درختان کاج و سوزنی دارای یک شبکه بزرگ از ریشه های رشته ای هستند و ریشه گیاهان کوچکتر در این خاک فرصتی ندارند. این نوع ریشه دلیل رشد سریع درختان است.

اما بهرحال اینکه خاک زیر درختان کاج و سوزنی برگ قادر به پرورش گیاه نیست یک ضایعه است اما راهی برای اصلاح اوضاع وجود دارد. ابتدا تا آنجا که ممکن است خاک اطراف تنه درخت را حفر کنید. سپس یک لایه پلاستیک سیاه پهن کنید و پلاستیک را برای زهکشی سوراخ کنید و بستر جدید را با خاک خوب پر کنید (روی پلاستیک خاک خوب بریزید).

حالا همه گیاهان سایه دوست قادر خواهند بود زیر درخت کاج یا درختان سوزنی برگ رشد کنند، زیرا شما در رقابت با درخت کاج یا درختان سوزنی برگ برای بدست آوردن آب و مواد مغذی، به آنها کمک کرده اید. حتی می توانید یک باغچه برجسته و بلند با کمک آجر یا حتی ریل های راه آهن درست کنید و در آن گیاهان سایه دوست خود را پرورش دهید.

سلامت نگه داشتن خاک:

سالم نگه داشتن خاک یک عمل حیاتی و مهم در باغبانی است. برای حفظ و بهبود باروری خاک مثلا از انواع کودها استفاده می شود و به شرح زیر طبقه بندی می شوند:

1. انواع کودهای طبیعی و آلی: انواع کودهای نسبتاً حجیم مانند کودهای حیوانی یا سبز هستند. کودهای حیوانی و سبز معمولاً به خاک باغچه اضافه می شوند تا نه تنها وضعیت فیزیکی خاک را بهبود ببخشند بلکه وضعیت هوموس آن را تکمیل و حفظ می کند. همچنین شرایط مطلوب فعالیت میکروارگانیسم های خاک را حفظ میکند و مقدار کمی از کمبود مواد مغذی گیاه که در اثر فرسایش خاک یا تغذیه دیگر گیاهان پیش آمده را جبران می کند. پس از کود دادن خاک و تجزیه کود توسط میکروارگانیسم های درون خاک مواد مغذی موجود در آن آزاد می شود. به همین ترتیب، کودهای سبز نه تنها مقدار قابل توجهی مواد ارگانیک به خاک می دهند بلکه مقدار زیاد نیتروژن به آن اضافه می کنند.
2. کودهای شیمیایی غیرارگانیک: این نوع کودها منبع مواد غیرارگانیک هستند. از آنها عمدتا برای تامین یک یا چند ماده مغذی ضروری گیاه استفاده می شوند: نیتروژن، فسفر و پتاس. کودها حاوی این عناصر اساسی یا به صورت ترکیب شیمیایی محلول یا آماده در دسترس هستند و معمولاً می توان آنها را از منابع تجاری خریداری کرد.
3. انواع کودهای آلی تغلیظ شده: این نوع کود از مواد غلیظ مانند کیک های روغنی، کنجاله استخوان، ادرار و خون تشکیل شده است. باغبان های خانگی به یاد داشته باشند که استفاده از کودها و تقویت کننده ها بصورت موردی است و نباید به عنوان جایگزین یکدیگر استفاده شوند.
4. کودهای ارگانیک بزرگ: خصوصیات و نقش مواد آلی و ارگانیک هوموس در خاک قبلاً در بالا توضیح داده شده است.

باغبانی ارگانیک:

باغبانی ارگانیک واقعا قابل تحقق است زیرا این روزها بیشتر مردم در مورد حفاظت از طبیعت، بهداشت و مسائل بهداشتی و ربط این مفاهیم به همه جنبه های زندگی انسان آگاهی یافته اند. در حقیقت، باغبانی ارگانیک بازگشت به روش های طبیعی و بدون استفاده از هیچگونه اصلاحات شیمیایی خاک مانند: کود شیمیایی، قارچ کش ها، سموم دفع آفات و علف کش ها است. در واقع بدون هیچ ماده ای که می تواند برای طبیعت مضر باشد. عوارض جانبی وخود این مواد مضر در خاک، آب، روی محصولات و جو و هوا باقی می ماند و اثر می گذارد.

ایده باغبانی ارگانیک تلاش برای حفظ سلامت خاک و انجام اعمال طبیعی مثل چرخه محصولات زراعی، کاشت چندین گیاه باهم و کنترل بیولوژیکی است. این بدان معناست که هرچه بیشتر می توانیم از مواد ارگانیک استفاده کنیم و برای کنترل علف های هرز با مالچ پاشی و کندن آنها اقدام کنیم. کنترل علف های هرز مهم است چون علف های هرز ممکن است آفات و بیماری ها را در خود جای دهند.

همچنین برای جلوگیری از آلودگی انبوه کمپوست، باید تمام مواد گیاهی بیمار را از بین برد. گیاهان ضعیف و مریض نیز بسیار مستعد ابتلا به آفات و بیماری ها هستند. بنابراین در انتخاب گیاهان خود برای کاشت در باغ خوب تصمیم گیری کنید تا از این موارد جلوگیری شود.

برای دستیابی به ساختار ایده آل خاک، باید مواد آلی در خاک باغچه را در سطح بالایی حفظ کنیم تا ارگانیسم های کوچک مواد مغذی گیاهان را از طریق ریشه به آنها برسانند. مالچ پاشی ارگانیک برای این مهم است که قسمتهایی از خاک که پوشش گیاهی ندارند و در معرض نور آفتاب قرار می گیرند را حفظ می کند و منجر به بهبود بافت خاک و حفظ رطوبت می شود.

کود ارگانیک در مراکز باغبانی قابل تهیه است. بیشتر کودهای آلی برای رفع کمبود مواد مغذی اصلی مثل: نیتروژن، فسفر، پتاسیم وبرخی عناصر میکرو یا ریز تولید می شوند. کودهای آلی غنی از نیتروژن حاوی خون خشک، کنجاله شاخ و سُم چهارپایان، پودر استخوان و کود مرغ، کود گوسفندی و بز هستند.

کودهای ارگانیکِ حاوی کنجاله ماهی برای تکمیل مواد مغذی اصلی؛ فسفات سنگ برای تکمیل عناصر غذایی فسفر، کلسیم و ریز عناصر؛ کنجاله استخوان برای تکمیل فسفر؛ خاکستر چوب برای تکمیل پتاسیم؛ گچ و آهک برای تکمیل کلسیم؛ و کنجاله جلبک دریایی برای تکمیل پتاسیم و ریز مغذی ها استفاده می شوند.

کنترل آفات و بیماری ها:

مفهوم باغبانی ارگانیک چیزی بیشتر از اصلاحات خاک با استفاده از کود ارگانیک است. مثلا باید آفات و بیماری ها را به روشی منطبق با باغبانی ارگانیک انجام دهیم که به معنی استفاده از آفت کش های ارگانیک است.

چرخه محصولات:

اگر یک نوع گیاه پس از فصل رشد، پرورش یابد مشکلاتی پیش می آید. خاک باغ در برابر آفات و بیماری هایی که آن محصول در آنجا رشد می کنند آسیب پذیر خواهد بود. علاوه بر این آفات و بیماری ها فرصت تکثیر دارند. اساسی ترین قانون چرخه زراعی اتفاقا ساده ترین آنهاست. هرگز یک گیاه را دو بار در یک مکان نکارید.

چرخه سه هدف دارد:

1. متعادل سازی تقاضای مواد مغذی
2. خنثی کردن حمله حشرات بیماری ها
3. جلوگیری از رشد علف های هرز

چرخه محصولات جذاب است. با چرخش مواد مغذی در خاک تعادل بین نیازهای غذایی که هر محصول باغ دارد برقرار می شود. استراتژی در اینجا تقسیم محصولات به چهار نوع است که چهار چرخش فصلی مختلف را به شرح زیر نشان می دهد:

• محصولاتی مانند کاهو، سبزیجات سالاد، اسفناج، کلم بروکلی، گل کلم، کاسنی، کلم، جوانه بروکسل، کلم پیچ و کلم قمری که برای رشد نیتروژن زیادی مصرف می کنند.
• میوه هایی مانند: کدو تنبل، کدو، خیار، کدو سبز، خربزه، گوجه فرنگی، فلفل و بادمجان و تمام محصولاتی که با فسفر زیاد رشد می کنند.
• محصولات ریشه دار مانند: پیاز، سیر، موسیر، هویج، چغندر، تربچه، شلغم، تره فرنگی و پیازچه و تمام محصولاتی که از طریق پتاسیم رشد می کنند.
• محصولات مناسب خاک سازی و پاکسازی آن مانند حبوبات که برای ذخیره نیتروژن از هوا و آزاد سازی آن در خاک بسیار مناسب هستند نظیر ذرت، سیب زمینی، لوبیا و نخود فرنگی.

(در فصل اول محصولات پربرگ بکارید، بعد محصولات میوه و ثمر ده، سپس گیاهان ریشه دار و در آخر حبوبات این چرخه را تکرار کنید)

یکی دیگر از جنبه های تناوب محصول، جلوگیری از تناوب است. تناوب زراعی باعث از بین رفتن چرخه آفت و بیماری می شود که می تواند در خاک باغ به عنوان نتیجه کاشت محصول مشابه در فصل بعد باشد. باز هم قانون طلایی این است که هرگز یک گیاه را دو بار در یک مکان نکارید تا هیچ محصولی به یک بیماری مشابه در طول مدت تخم ریزی حشرات به بیماری مبتلا نشود.

همین بحث در مورد کنترل آفات حشرات نیز صدق می کند زیرا تناوب زراعی باعث می شود که حشرات مواد غذایی ترجیحی خود سخت تر پیدا کنند. انواع مختلف گیاهان آفات مختلفی به خود جذب می کند. بنابراین با چرخش زراعی حبوبات، گیاهان ریشه دار و گیاهان برگدار چرخه حیات آفات قطع می شود و اگر احیانا زنده هم بمانند زمان کافی برای تکثیر و تبدیل شدن به یک مشکل جدی را نداشته باشند.

تناوب زراعی نوعی کنترل ارگانیک علف های هرز است. اگر گیاهان ریشه کم عمق دار مانند کاهو یا کلم با گیاهان ریشه عمیق دار مانند گوجه فرنگی یک در میان کاشته شوند، ریشه گیاهان خاک را شل و هوادهی می کنند در صورتیکه قبلا باید به صورت دستی این کار انجام می شد.

مزایای تناوب زراعی را کشاورزان باغ های بزرگ و تجار پذیرفته اند. اما از آنجا که تمرکز ما باغ های خانگی است باید مفهوم پذیرفته شده چرخش محصول را متناسب با این مساحت بازگویی کنیم. یک آفت مهم وجود دارد که موفق به پیشگیری از تناوب محصول می شود: کرم مارپیچ مخوف ” eelworm”. ایلوُرم همه آفات دیگر باغ را تحت تأثیر خود قرار می دهد زیرا باغبان های خانگی تأثیر آن در آلودگی مزرعه و سبزیجاتش را بسیار بیشتر از یک کشاورز بزرگ احساس خواهد کرد، زیرا مواد شیمیایی کمی برای کنترل ایلورم در بازار موجود است.

در مزارع تجاری و بزرگ، کشاورزان حبوبات و علف های خاصی را سالها در خاک باقی می گذارند تا کیفیت خاک، حاصلخیزی خاک و ساختار خاک را بهبود بخشند و کشت بهتر و محصولات با ارزش تر پرورش یابند. در حالیکه این راه حل برای باغچه ها و مزارع کوچک کارساز نیست.

در باغ و مزارع کوچک و باغچه ها نمی توانید سالها منتظر بهبود خاک بمانید بلکه به یک راه حل سریعتر نیاز دارید. افزودن کود و تقویت کننده به خاک باعث بهبود محتوای آلی خاک و در نتیجه بهبود وضعیت و حاصلخیزی باغ شما می شود. بنابراین مهم است چون ایلورم در خاک سالم و آلی تکثیر می شود.

در برخی موارد بیش از دو سوم سبزیجات کشت شده در باغ بخاطر ایلورم از بین می روند. این آفت در شرایط گرم و خاک شنی رشد می کند. بنابراین اگر می خواهید در باغ سبزیجات خانه خود تناوب زراعی را رعایت کنید، باید اطمینان حاصل کنید که تناوب محصول را فقط براساس مقاومت و حساسیت به ایلورم تعیین کنید.

در مناطقی که تناوب زراعی تأثیر مطلوبی ندارد یا به عبارت دیگر مناطقی که آب و هوا به نشر آفات و بیماری ها کمک می کند باید نوع تناوب زراعی را متناسب با شرایط خاک و شرایط جوی حاکم انجام داد. اول و مهمتر از همه تشخیص ایلورم است. چندین نوع ایلورم وجود دارد که می تواند اتفاق بیفتد. شایع ترین آن کرم حلقوی ریشه دار است ” root-knot eelworm”.

یک کرم میکروسکوپی است که به نوک ریشه نفوذ می کند و باعث می شود ریشه متورم شود و سیستم ریشه کاملاً تغییر شکل پیدا میکند. در محصولی مانند هویج ابتلا به این آفت را آشکارا می بینید. هر هویجی که ریشه اش شبیه چنگال شده باشد و برآمدگی روی سیستم ریشه داشته باشد نشانگر هجوم این کرم است.

در مواردی که آلودگی زیاد باشد محصول هویج بی فایده خواهد شد. این کرم به سرعت تعداد خود را افزایش دهند و در مواردی که محصول مستعد باشد، حتی اگر عمل تناوب محصول انجام دهید نتیجه فاجعه بار خواهد بود. با انتخاب یک تناوب زراعی که شامل گیاهی که در برابر این کرم مقاوم باشد، می توانید جمعیت کرم را گرسنه بگذارید. در واقع شما غذای کرم را کاهش می دهید و سپس تعداد آنها هم کاهش می یابد. با تمرین تناوب زراعی محصولات مقاوم در برابر کرم، جمعیتشان را تحت کنترل و در یک سطح قابل مدیریت نگه دارید.

در یک تناوب معمولی زراعی اول محصول حبوباتی (به عنوان مثال لوبیا)، سپس یک محصول ریشه دار (به عنوان مثال هویج) و بعد یک محصول برگدار (به عنوان مثال اسفناج) کاشته می شود که به هم مرتبط نیستند. اما اگر باغچه شما مبتلا به ایلورم است این نوع تناوب برای کاشت خانگی کاملاً اشتباه است بلکه با یک هجوم عظیم این کرم نیز مواجه خواهید شد که به طور چشمگیری تعداشان افزایش می یابد زیرا این تناوب بسیار مستعد ابتلا به ایلورم هستند و در پایان چرخه زراعی با شکست کامل محصول مواجه خواهید شد. در چنین شرایطی تناوب گیاهان زراعی باید حاوی محصولات مقاوم در برابر ایلورم باشند مثل: سیر، تره فرنگی، پیاز، موسیر، کلم، گل کلم، کلم بروکلی، برخی از انواع گوجه فرنگی و کاهو. در زیر چند نکته دیگر در مورد تناوب زراعی می خوانید:

• همزمان با کاشت تناوب محصول مناسب (چون نوع خاک باغچه شما تناوب را تعیین کند) از کمپوست و کود برای افزایش محتوای ارگانیک خاک کمک بگیرید تا ایلورم را کنترل کنید. با سالم سازی شرایط خاک باکتری ها و قارچ ها قادر به زنده ماندن و حمله به ایلورم هستند.
• همچنین می توانید هنگام که گل در مزرعه پرورش می دهید گل همیشه بهار را در تناوب زراعی خود بگنجانید.
• بمنظور استریل کردن خاک باغ خود در هوای گرم و به مدت دو هفته بخشی از خاک مرطوب باغ را با یک ورق پلاستیکی شفاف بپوشانید. پس از این مدت خاک از ایلورم عاری و برای کاشت محصولات گیاهی آماده می شود.
• بزرگترین نکته ای که می خواهم بگویم این است که ورود ایلورم به خاک باغ شما خیلی چراغ خاموش صورت می گیرد. وقتی فکر می کنید که باغ شما سرسبز و عالیست ممکن است همان موقع ایلورم در حال تکثیر شدن باشد، پس همه موارد را همیشه مراقبت کنید.
• این نکته را به یاد داشته باشید که بهترین راه حل فقط یکی نیست چون باغ با باغ فرق می کند. انواع خاک، انواع محصولاتی که زیر کشت می روند و شرایط آب و هوایی مختلفی که در هرمنطقه ای وجود دارد از یک باغ تا باغ دیگر متفاوت خواهد بود. بهترین توصیه که میتوانم به شما بگویم این است که سیستم ریشه گیاهان زراعی خود را بررسی کنید و همیشه از بزرگترین آفت میکروسکوپی جهان آگاه باشد. از آن جهت می گویم “بزرگترین” چون ایلورم غالباً مورد توجه قرار نمی گیرد و هنگامی متوجه می شوید که گیاهانتان سرسبز نیستند که ایلورم کشت محصولات گیاهی شما را خنثی کرده است.

همراهی کاشت:

ویکی پدیا همراهی کاشت را اینطور معنا کرده: کاشت همزمان محصولات متفاوت در نزدیکی و مجاورت فیزیکی همدیگر. و نوع دیگری از کنترل آفات ارگانیک است. با کنار هم قرار دادن گیاهانی که در عین متفاوت بودن طبیعت یکسان و روش کشت یکسان دارند می توان از مشکل آفات و بیماری ها جلوگیری کرد.

برخی گیاهان حشرات مفیدی که بصورت کلونی و انگلی زنده می کنند را به خود جلب می کنند و برخی دیگر حشرات مضر را دور می کنند. کاشت همدم یا همراهی کاشت را طور دیگری معنا کرده اند: گروه بندی گیاهان با طول ریشه متفاوت و نیازمتفاوت به نور با هم است، طوری که مکمل یکدیگر باشند و برای کسب منابع غذایی یکسان با هم رقابت نکنند. کاشت همنشین برای محیط زیست بسیار مناسب است و به عنوان ابزاری برای گوناگونی زیستی عمل می کند.

گل های متنوعی که در باغچه خود می کاریم یک نمونه عالی از همراهی کاشت است. باغبانی ارگانیک برای بهترین عملکرد بستگی زیادی به همراهی کاشت دارد. گیاهان همراه جدا از اینکه در باغبانی ارگانیک مهم هستند می توانند به شرح زیر برای یکدیگر مفید باشند:

• افزایش عطر و طعم: به نظر می رسد برخی از گیاهان، به ویژه گیاهان خوراکی و خوش عطر، طعم سایر گیاهان اطراف خود را تغییر می دهند.
• افزایش سرمایه: چندین گیاه در یک محل مشترک احتمال ثمردهی یکدیگر را افزایش می دهند، حتی اگر یک نوع از آن گروه در رشد خود با مشکلاتی روبرو شود.
• تعامل بین سطوح مختلف: گیاهانی که در سطوح مختلف در یک فضا رشد می کنند، پوشش زمین را ایجاد و یا به عنوان یک داربست برای گیاه دیگری رفتار می کنند.
• تثبیت نیتروژن: گیاهانی که نیتروژن را در خاک تثبیت می کنند، در واقع آن را در دسترس گیاهان دیگر قرار می دهند.
• میزبانی مثبت: این ویژگی باعث جذب حشرات مفید مثل کفشدوزک یا برخی از “کرمهای خوب” یا موجودات زنده دیگری که برای گیاهان مفید هستند می شود تا گیاهان میزبان آنان شوند و در آنجا سکنی گزینند.
• کنترل آفات ارگانیک: گیاهانی که حشرات یا سایر آفات و قارچ ها را دفع می کنند بدون اینکه لازم باشد برای کنترل آفات از مواد شیمیایی کمک بگیرند.
• حفظ سرپناه: یک نوع گیاه ممکن است به عنوان دیوار حفاظت از گیاه دیگر در برابر باد یا سرپناهی در برابر آفتاب ظهر دیگری باشد.
• تله: گیاهانی که آفات را از گیاهان دیگر دور می کنند.
• قطع الگو: آفات می توانند به کمک یک نوع محصول به سرعت و به راحتی از یک گیاه به گیاه دیگر منتقل شوند. گیاهان همدم این گسترش را قطع می کنند.

همانطور که گفته شد، همراهی کاشت نه تنها گیاهان را با هم رشد می دهد بلکه به عنوان کنترل آفات ارگانیک نیز عمل می کند چون برخی گیاهان توانایی دفع حشرات مضر و حتی حشرات مفید را از طریق بویی که ساطع می کنند، دارند. به عنوان مثال کاشت همراه سیتریک. با پرورش مرکبات از جمله لیموزرد، لیمو سبز، گریپ فروت، کامکوات یا نارنگی در زیر نور کامل آفتاب از یخ زدگی آنها محافظت می شود.

اگر قرار است گیاهانی از نژاد کامفری (مثل گل گاو زبان) در همان نزدیکی بکارید از رشد درختان مرکبات اطمینان حاصل کنید زیرا گیاه مرکبات نیتروژن را در خاک تثبیت می کند. از طرف دیگر می توانید اسطوخودوس را با درخت مرکبات بکارید زیرا اسطوخودوس شته ها و مگس سفید را دور نگه می دارد. پوست و برگ مرکبات را می توانید روی طاقچه های پنجره بمالید تا از ورود مگس ها و پشه ها جلوگیری کنید.

با کپی کردن ویژگی تله گیاه نسترن یک مثال خوب از ویژگی تله است. نسترن ویژگی هایی دارد که برای هم کاشتی محصولاتی مانند لوبیا، کلم بروکلی، کلم، خیار، ذرت، انار، بنه، تربچه و گوجه فرنگی مناسب است چون مگس سفید، شته و عنکبوت قرمز را به دام می اندازد. مزیت دیگر نسترن این است که می توان برگ ها، گل ها و دانه های تازه اش را به رژیم غذایی اضافه کرد تا به درمان سینه درد، گرفتگی بینی و حتی آمفیزم کمک کند. برای مقابله با سرماخوردگی و آنفلوانزا می توانید دانه ها و برگ های آن را ترشی بیاندازید.

نمونه دیگری از گیاهان همراه عالی رزماری و جعفری است. رزماری یک گیاه چند ساله قوی است که از هم کاشتی با گیاهانی مثل: کلم، لوبیا و هویج بهره می برد چون حلزون و کرم را فراری می دهد. رزماری گیاه شگفت آوری است و می تواند به عنوان یک حشره کش ارگانیک استفاده بشود.

شاخه رزماری را ببُرید و روی طاقچه ها، میز، پنجره ها، میزهای چوبی و پایه صندلی ها بمالید روغن خد را آزاد می کند و مگس ها، کک ها، پشه ها، مورچه ها و شپشک ها و همچنین پروانه ها را دور می کند. رزماری و جعفری همراه خوبی برای گل رز نیز هستند چون شته ها را از اطراف آن دفع می کند. (هویج را با شوید؛ کلم را با گوجه فرنگی؛ لوبیا را با توت فرنگی نکارید زیرا همراهان خوبی برای هم نیستند)

جعفری را بصورت دایره ای در اطراف پایه بوته گل رز بکارید تا باعث کاهش آفاتی مثل شته ها و لکه سیاه شود. جعفری برای بوته گل رز مزیت های دیگری هم دارد: رشد و عطر آن را افزایش می دهد این خاصیت را در همراهی سبزیجاتی مانند: مارچوبه، لوبیا، کلم بروکلی، هویج، کرفس، کلم پیچ، کاهو، اسفناج، توت فرنگی و گوجه فرنگی هم دارد.

گل اطلسی، یک گل بسیار محبوب در بسیاری از باغ های خانگی و یک گیاه زیبا و بسیار چشم نواز که همراه خوبی برای سبزیجاتی نظیر: کلم بروکلی، لوبیا، گل کلم و کاهو است. و با این کشت همراه شاهد کاهش تعداد آفات مانند مگس سفید، شته، کرم و سوسک خواهید بود. گیاه توتین هم میتواند یک گزینه جایگزین و گیاه همراه دیگری که همان اثر را دارد کشت شود. گل تنباکو پسر عموی گل اطلسی است.

همراهی کاشت باعث عدم استفاده اسپری های مضر و سمی، ترکیبات شیمیایی خطرناک و کودهای شیمیایی می شود. کاشت همراه منطقی، اقتصادی و زیست محیطی و دوستدار حیوانات خانگی است. روش های طبیعی و ارگانیک همیشه مطمئن ترین و موثرترین راه حل است.

کنترل بیولوژیکی و ارگانیک آفات:

آفات باغ شامل: شته ها، کرم ها، کنه های عنکبوتی، تریپس، مگس های سفید گلخانه ای، مگس ها، مگس های سفید سیب زمینی، پشه ها، مورچه های آتشین، ملخ ها، برناس ها و غیره است. با کمک دشمن طبیعی حشرات و آفات و کنه ها می توان کنترل ارگانیک آنها را انجام داد. که یکی از قدیمی ترین و موفق ترین روش های کنترل آفات است. حشرات مفید برای مردم، گیاهان و حیوانات بی ضرر هستند و برای شکارکردن، اسیر کردن و از بین بردن آفات به دنیا آمده اند.

کنترل ارگانیک آفات به معنای معرفی و تشویق شکارچیان طبیعی و عوامل بیماری زا برای از بین بردن آفات است. مثلا کفشدوزک متداول ترین روش برای کنترل ارگانیک شته است. آخوندک نیز یک حشره مفید دیگر است. ما باید بتوانیم حشرات مفید را در چرخه های مختلف زندگی خود که به دلیل دگردیسی در آنها پیش می آید شناسایی کنیم. چون به تشخیص آن ها از آفات کمک خواهد کرد. بعلاوه اگر می خواهیم این حشرات مفید در باغهای ما گشت بزنند و پاسبانی بدهند بهتر است برای آنها سرپناه و غذا تهیه کنیم.

تهیه کود ارگانیک:

ساخت کمپوست بصورت ساده و اقتصادی باغ شما را از راه بازیافت مواد سالم غذایی در باغچه و آشپزخانه و مواد زائد عاری از بیماری تغذیه می کند. امروزه روش های زیادی برای تهیه کمپوست آلی وجود دارد. اگر کمپوست بازاری خرید می کنید تمام تجهیزات کمپوست مثل بشکه کمپوست را نیز میتوانید بخرید.

با این حال، از آنجا که ما فرض می کنیم بودجه شما برای باغبانی زیاد نیست بنابراین دستور تهیه کمپوست را عاری از تجهیزات گران قیمت می دهیم. مثلا با استفاده از انباشت مواد کمپوست درست کنیم. کمپوست ارگانیک را می توان از بسیاری مواد تهیه کرد و این دستور تهیه کمپوست فقط یک راهنما خواهد بود.

مواد لازم برای تهیه کمپوست:

مناسب ترین مواد برای تهیه کمپوست مواد ارگانیک هستند که به راحتی پوسیده می شوند. این مواد شامل:

• زباله های باغ: مواد غیر چوبی که از هرس باغ بر جای می مانند، چمن بریده شده، برگ، گل و بقایای سبزیجات.
• ضایعات آشپزخانه: پوست و برگهای سبزیجات، پوست و هسته میوه ها، پوسته آجیل، ضایعات مواد آشپزی، برگ چای، پوسته تخم مرغ حتی نان بیات
• ضایعات عمومی: جعبه های مقوایی روزنامه و مقوایی، خاک اره و تراشه های چوب، کود حیوانی، خاکستر، جلبک دریایی یا خزه.

مواد نامناسب اگرچه ارگانیک باشند، مانند: علف کیکوویو، چوب شکسته های باغ، برگ سوزنی کاج، قلمه های گل رز و قلمه های دیگر خاردار، پیاز گیاهان، دانه ها، زباله توالت، لاشه حیوانات بیمار و گیاهان بیمار همانند موادی مانند فلزات، شیشه و پلاستیک به راحتی و به سرعت تجزیه نمی شوند. (نکته: از استفاده این نوع مواد آلی خودداری کنید چون دیر تجزیه می شوند و هوادهی ضعیف دارند).

ساخت توده کمپوست:

• بسته به مقدار کمپوست که می خواهید درست کنید گودال تقریباً 2 متر در 2 متر در زمین حفر کنید.
• مواد ارگانیک را بخوبی با هم مخلوط کنید و تکه های بزرگ را خرد کنید
• حدود 10 سانتی متر از مواد آلی مخلوط شده را در ته گودال بریزید از لایه مواد کربنی مانند تراشه های چوبی و شاخه ها شروع کنید. لایه بعی از مواد نیتروژن دار مانند برگها و علف باشد و همین ترتیب را رعایت کنید.
• برای تسریع روند تجزیه یک فعال کننده کمپوست استفاده کنید. فعال کننده ها در مراکز خرید معتبر موجود است. می توانید متناوباً از کود حیوانی و کنجاله استخوان استفاده کنید زیرا این مواد همان فعال کننده های کمپوست هستند. (فعال کننده های کمپوست میکروارگانیسم هایی هستند که مواد آلی را تجزیه می کنند.)
• می توانید خاک باغچه را هم به انبوه مواد اضافه کنید. خاک باغ حاوی ارگانیسم های زیادی است که به روند پوسیدگی کمک می کنند. همچنین حاوی کرم های مفید مانند کرم خاکی است. کرم های خاکی برای توده کمپوست ارزشمند است. آنها مواد گیاهی می خورند و تخم تولید می کنند که از نظر مواد مغذی بسیار غنی هستند. همچنین به مخلوط کردن ترکیبات کمپوست و هوادهی پشته کمک می کنند و در نتیجه روند پوسیدگی را تسریع می بخشند.
• مواد را به صورت لایه های ده سانتی متری با ترتیبی که در بالا گفتیم روی هم انباشت و کمپوست کنید. (نکته: آخرین لایه باید خاک باغچه، چمن خشک، برگ یا خاک اره باشد زیرا بو نمی گیرند و مگس را به خود جذب نمی کند.)

هم زدن توده انباشت کمپوست:

وقتی تقریباً یک هفته گذشت دست خود را درون کمپوست ببرید و گرمای حاصل از فرآیند تجزیه را احساس خواهید کرد. پس از چند هفته کمپوست سرد می شود. کاهش دما به این معنی است که شما باید کمپوست را هم بزنید تا دوباره گرم شود. گرما باعث از بین رفتن دانه های علف های هرز و لارو مگس می شود. (از دماسنج کمپوست استفاده کنید. می توانید از مراکز خرید تهیه کرد)

برای سرعت بخشیدن به تشکیل کمپوست باید آنرا هم بزنید. چرخش تجزیه را سرعت می بخشد. زمان بین “همزدن” پشته به سرعت تجزیه بستگی دارد و این به نوبه خود به مواد تشکیل دهنده پشته و هوا بستگی دارد. برای تهیه کمپوست دما باید در یک دامنه صحیح باشد. سرعت تجزیه در ماههای گرم و مرطوب تابستان بسیار سریعتر است.

آبیاری توده انباشت:

ارگانیسم ها برای تجزیه مواد آلی به اکسیژن و رطوبت نیاز دارند. بنابراین پشته را مرطوب نگه دارید اما از ورود آب به سیستم خودداری کنید زیرا این امر باعث گندیدگی و بوی بد کمپوست می شود. اگر خیلی مرطوب و خیس شد مواد جاذب مانند خاک اره، کاه یا کود را به پشته اضافه کنید و آن را هم بزنید. اگر هوادهی پشته بد باشد بوی نامطبوعی می گیرد و باید برای کمک به هوادهی هر دو یا سه هفته یکبار پشته را هم بزنید. (توده کمپوست باید مرطوب باشد ، نه خیس و آبدار)

کنترل آفات در توده کمپوست:

اگر از انباشت کمپوست به طور صحیح مراقبت شود نباید مگس، موش یا حشرات موذی دور آن جمع شود. مواد پشته را بلافاصله با خاک خشک، خاک اره، چمن یا برگ بپوشانید تا بتوان ورود مگس ها را کنترل کرد. از آنجا که مگس ها در کمپوست تولید مثل و تخم ریزی می کنند لازم است مرتباً کمپوست را بچرخانید تا گرمای کافی برای تولید مگس و شفیره وجود نداشته باشد. اگر در کمپوست کرم های سفید بزرگ پیدا کردید آنها را از بین ببرید. آنها لارو سوسک میوه ای سیاه و زرد بزرگی هستند که به باغ آسیب زیادی می رسانند.

به کمپوست تکه های گوشت و فرآورده های گوشتی اضافه نکنید وگرنه موش و حشرات موذی دور آن جمع می شود. برای کنترل آفات از سموم و حشره کش ها استفاده نکنید زیرا این کارها با از بین بردن ارگانیسم هایی که عامل تجزیه هستند مثل قارچ ها، کرم های خاکی و باکتری ها روند تجزیه را متوقف می کند.

رفع نقوص توده کمپوست:

تهیه کمپوست واقعاً آسان است اما نکاتی دارد مثل اینکه یک ماده خاص را زیادی در آن نگنجانیم یا انباشت زیادی خیس یا بیش از حد خشک نباشد که می تواند مشکلاتی ایجاد کند.

کمپوست باید دمای متوسط و رطوبت متوسط داشته باشد:

در صورت کم بودن انبوه کمپوست یا سرد بودن هوا و سرعت تجزیه کمپوست کم شود. پشته کمپوست حداقل 1 متر ارتفاع و 1 متر عرض داشته باشد.

پشته کمپوست بدون تغییر است و اصلا گرم نمی شود:

دلایل مختلفی وجود دارد که باعث می شود انباشت کمپوست راکد به نظر برسد. نیتروژن ناکافی، اکسیژن ناکافی، رطوبت ناکافی و هوای سرد کار کمپوست را به سادگی تمام می کند. در مورد نیتروژن ناکافی باید به اندازه کافی منابع غنی نیتروژن مانند کود حیوانی، علف یا ضایعات مواد غذایی داشته باشید. در صورت کمبود اکسیژن باید کمپوست را مخلوط کنید و هم بزنید تا نفس بکشد.

در صورت رطوبت ناکافی باید کمپوست را با هم مخلوط کرده و آن را آب دهید تا مقداری رطوبت به داخل کمپوست وارد شود زیرا یک توده خشک به کمپوست تبدیل نمی شود. در هوای سرد روی انبوه کمپوست را بپوشانید و منتظر بهار باشید.

برگهای ضخیم و علف چیده شده تجزیه نمی شود:

در اثر کمبود رطوبت، هوادهی در انباشت کمپوست اتفاق نمی افتد. لایه های ضخیم از مواد را درون توده قرار ندهید تا این وضعیت رفع شود. لایه ها را خرد کرده و کمپوست را مخلوط کنید تا مواد مخلوط شوند. مواد بزرگی را که خوب خرد نمی شوند یا استفاده نکنید یا مطمئن شوید که خرد کرده اید.

توده کمپوست بوی تعفن یا تخم مرغ گندیده می دهد:

دلیل اصلی این مشکل ناکافی بودن اکسیژن یا بیش از حد مرطوب بودن انباشت کمپوست یا زیاده فشرده بودن آن است. کمپوست را با مخلوط کردن هوادهی کنید تا توده کمپوست بتواند نفس بکشد. اگر مشکل به دلیل رطوبت بیش از حد پیش آمده، مواد خشک مانند: کاه، یونجه یا برگ به توده اضافه کنید تا تمام رطوبت اضافی جذب شود. اگر بو خیلی بد است مواد خشک را در بالای کمپوست قرار دهید و صبر کنید تا رطوبت را به خود جذب کند بعد با توده کمپوست مخلوط کنید.

توده کمپوست بویی شبیه آمونیاک می دهد:

بوی آمونیاک به دلیل کمبود کربن ایجاد می شود. با افزودن مواد قهوه ای مثل: برگ، کاه، یونجه خشک، روزنامه خرد شده یا پاره شده و … مشکل را برطرف کنید.

توده کمپوست مگس، موش و حیوانات موذی جذب می کند:

چون مواد نامناسب را به انباشت کمپوست افزوده اید. مثل گوشت، روغن و استخوان. دلیل دیگر وقوع این عارضه این است که مواد شبه غذا بیش از حد به سطح رویی توده کمپوست نزدیک است. باید ضایعات آشپزخانه را مرکز توده کمپوست دفن کنید. همچنین نباید مواد نامناسب به توده کمپوست اضافه کنید.

در کمپوست مورچه های آتشین وجود دارد:

در صورت بیش ازحد خشک بودن کمپوست یا به اندازه کافی گرم نبودن توده یا نزدیک سطح کمپوست بودن ضایعات آشپزخانه مورچه های آتشین ظاهر می شوند. باید توده کمپوست را به خوبی مخلوط کنید تا گرما تولید کند و آن را مرطوب نگه دارید. انباشت کمپوست حشرات، هزارپا، حلزون و … به خود جلب می کند خیلی طبیعی است و مشکلی نیست چون قسمتی از پروسه کمپوست سازی است.

چگونه از مواد باغ خود کمپوست درست کنیم:

کمپوست وقتی ظاهری شکننده و بوی خاک داشته باشد بالغ و آماده استفاده است. سپس می توان آن را روی سطح بستر باغ یا به صورت مالچ استفاده کرد. کمپوست برای خاک گلدان های خانگی یا نهالستان هم مفید است. (در شرایط ایده آل، کمپوست باید بعد از شش هفته آماده شود)

موارد استفاده از کمپوست ارگانیک:

• برای آماده سازی بستر خاک: سودمندترین روش افزودن کمپوست ارگانیک به باغ افزودن آن به بستر گل قبل از کاشت است. باید خاک باغچه را حفاری کنید. (نکته: خاک را تا عمق حدود 60 سانتی متر حفر کنید.) ریشه های جامانده و قلوه سنگ ها را خارج کنید. کمپوست را با نسبت 1 یا 2 حجم با 3 حجم خاک باغ مخلوط کنید. (به عبارت دیگر 30 الی 50٪ هر سطح خاک باید کمپوست باشد) همزمان به کمپوست سُم و شاخ که غنی از فسفات است به علاوه پودر استخوان اضافه کنید تا رشد ریشه تحریک شود. اگر به تمامی بستر خاک این مخلوط را بدهید گیاهان جدید بسیار سریعتر و یکنواخت رشد می کنند.
• برای باغبانی شخصی: اگر می خواهید در بسترهای تثبیت شده یا در مناطقی که قبلاً چمن کاری یا روسازی شده اند گیاه بکارید به یک گودال کاملاً آماده نیاز خواهید داشت. تا حد ممکن گودال را بزرگ کرده و خاک را بیرون بریزید. یک حجم کمپوست و 2 حجم خاک با هم و بسته به نوع گیاه به تقویت کننده هم نیاز دارید، آنرا اضافه کرده و مخلوط کنید. با استفاده از این مخلوط گودال را پر کنید و بقیه مخلوط را در اطراف گیاه جدید خود پخش کنید. (در پایین و ته گودال کمپوست نریزید زیرا ممکن است باعث سوختگی ریشه شود.)
• برای گلدان و کیسه بندی: می توان برای گلدان خود راحت خاک درست کرد. فقط کافیست 30٪ کمپوست به خاک بیفزایید. اگر بیش از حد کمپوست بیفزایید یعنی خاک را بیش از حد غنی کرده اید و ممکن است باعث سوختگی ریشه شود یا مقدار آب زیادی در خود نگه دارد.
• برای تقویت خاک پس از کاشت: اصلاحات خاک باید به طور منظم انجام شود تا گیاهان سالم بمانند. برای اصلاح خاک یک لایه کمپوست به ضخامت تقریبی 10 سانتی متر روی بسترخاک اطراف گل بپاشید و با چنگال باغبانی آن را با خاک مخلوط کنید.

انواع تقویت کننده:

اصلاحات خاک با افزودن کود به خاک انجام می شود اما کودها انواع مختلفی دارند. کود آلی حجیم مانند: کود گاو، چلغوز مرغ، کنجاله استخوان، کمپوست ارگانیک و محصولات کود سبز. کود شیمیایی هم وجود دارد که به آن کود غیرارگانیک گفته می شود و متناسب با انواع مصارف مشخص با فرمولاسیون های مختلف ساخته می شود.

اگرچه بسیاری از دولت ها و ادارات کشاورزی تمام تلاش خود را برای افزایش تأمین کودهای آلی مانند کودهای آلی بزرگ و مواد کمپوست می کنند اما این کودها به اندازه کافی برای تأمین نیازهای باغبانی موجود و در دسترس نیست. در مقایسه با کمپوست آلی کودهای شیمیایی یا غیرارگانیک دارای مزیت هستند: تکه های بزرگ ندارند. کم حجم بودن باعث حمل آسان کود شیمیایی هم از طریق زمین و هم از خاک به داخل گیاهان می شود، زیرا وقتی به عنوان بخشی از مواد تشکیل دهنده مواد غذایی گیاهی با خاک ترکیب می شود نسبتاً سریع در دسترس گیاه قرار می گیرد.

کود شیمیایی معمولاً به صورت دانه ای یا پودری در کیسه ها و جعبه ها و یا به صورت فرمول های مایع در بطری ها وجود دارد. انواع مختلف کودهای شیمیایی معمولاً براساس سه عنصر اصلی یعنی نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K) طبقه بندی می شوند و ممکن است در بیش از یک گروه وجود داشته باشد چون از چند عنصر تشکیل شده.

انواع تقویت کننده دارای نیتروژن شیمایی غیر ارگانیک و ارگانیک:

این نوع کود با توجه به نحوه ترکیب نیتروژن با سایر عناصر به گروههای مختلف تقسیم می شود.

این گروه ها عبارتند از:

• نیترات سدیم
• نمک آمونیوم و آمونیوم سولفات
• ترکیبات شیمیایی حاوی نیتروژن به شکل آمید
• تولیدات گیاهی و گیاهی

نیترات سدیم:

نیترات سدیم به نام چیلاتس یا نیترات شیلی نیز شناخته می شود. نیتروژن موجود در نیترات سدیم تصفیه شده و 16٪ است. این بدان معنی است که نیتروژن بلافاصله در اختیار گیاهان قرار می گیرد و به همین دلیل منبع با ارزش ازت و نوعی کود است. وقتی کسی با استفاده از نیترات سدیم به عنوان کود در خاک باغ اصلاحات انجام می دهد این ماده را معمولا مثل یک روکش در بالا یا کنار خاک استفاده می کند، مخصوصاً هنگامی از گیاهان جوان و سبزیجات باغ می خواهد مراقبت کند. در خاکی که اسیدی باشد نیترات سدیم یک کود کاملاً مفید است. با این حال، استفاده بیش از حد از نیترات سدیم ممکن است خاک را خشک کند.

سولفات آمونیوم:

این نوع کود به شکل نمک کریستالی سفید ، حاوی 20 تا 21 درصد ازت کال آمونیاک وجود دارد. کنترل آن آسان است و در شرایط خشک نگهداری می شود. در فصل بارندگی گاهی اوقات تشکیل بلور می دهد. (در صورت بلور شدن قبل از استفاده خرد کنید). اگرچه این نوع کود، محلول در آب است اما نیتروژن آن به راحتی در زهکشی از بین نمی رود زیرا یون آمونیوم توسط ذرات خاک حفظ می شود.

توجه داشته باشید سولفات آمونیوم ممکن است اثر اسیدی بر خاک باغ داشته باشد. با گذشت زمان و استفاده طولانی مدت از این نوع کود خاک اسیدیته می شود و در نتیجه عملکرد آن کاهش می شود. (توصیه می شود برای کم کردن اثرات مضر ادامه استفاده از سولفات آمونیوم این نوع کود را بهمراه کودهای آلی بزرگ مثل کود حیوانی استفاده کنید.)

این کود را می توان قبل از کاشت، در زمان کاشت یا حتی به عنوان یک درمان خوب در هنگام رشد محصولات استفاده کرد. با این حال مراقب باشید که آن را همراه با بذر یا نزدیک به آن نریزید چون روی جوانه زنی بذر تأثیر سو زیادی می گذارد.

نیترات آمونیوم:

این تقویت کننده در نمک های کریستالی سفید وجود دارد. نمک های نیترات آمونیوم حاوی 33 تا 35٪ نیتروژن است که نیمی از آن نیتروژن نیترات و نیمی دیگر به شکل آمونیوم است. تقویت کننده به فرم آمونیوم را نمی توان به راحتی از خاک شست. این کود سریع عمل می کند اما رطوبت و نم را نیز خیلی سریع جذب می کند و بنابراین ذخیره و نگهداری آن سخت است. (برای جلوگیری از نم کشیدن دانه های این کود را با لایه نازکی از روغن می پوشانند) احتیاط کنید، نیترات آمونیوم روی خاک اثر اسیدی دارد علاوه بر این تحت شرایط خاصی می تواند منفجره شود بنابراین باید با دقت نگهداری شود.

‘Nitro Chalk’ نام تجاری محصولی است که از اختلاط نیترات آمونیوم با حدود 40٪ سنگ آهک یا دولومیت تشکیل شده است. این کود دانه بندی شده، غیر خطرناک و کم رطوبت است. چون آهک دارد برای استفاده در خاک های اسیدی مفید است.

نیترات سولفات آمونیوم:

مخلوطی از نیترات آمونیوم و سولفات آمونیوم است و به شکل کریستال سفید یا گرانول های سفید کثیف قابل تشخیص است. این تقویت کننده حاوی 26٪ نیتروژن، سه چهارم آن به شکل آمونیاک و باقیمانده (یعنی 6.5٪) نیترات نیتروژن است. نیترات سولفات آمونیوم غیر قابل انفجار است و به راحتی در آب حل می شود و بسیار سریع عمل می کند. از آنجا که این نوع کود به خوبی حفظ می شود برای همه محصولات بسیار مفید است. با این خاصیت اسیدی برای خاک دارد اما نصف اثر اسیدی سولفات آمونیوم در خاک است. این تقویت کننده قبل از کاشت، در زمان کاشت و یا بعد از کاشت و در زمان رشد می تواند استفاده شود اما در هنگام بذر نه.

کلراید آمونیوم:

این تقویت کننده به شکل ترکیبات بلوری سفید وجود دارد که شرایط فیزیکی مناسب و 26٪ ازت آمونیاک داراست. به طور کلی کلرید آمونیوم در عمل مشابه سولفات آمونیوم است. (این تقویت کننده را پای محصولاتی مانند گوجه فرنگی استفاده نکنید زیرا ممکن است کورین به محصول شما آسیب برساند.)

اوره:

اوره به صورت بلورهای کریستالی سفید در دسترس عموم قرار دارد و تقویت کننده ای نیتروژن دار و بسیار غلیظ و نسبتاً نمناک است. در واقع استفاده از اوره بسیار دشوار است. اوره به شکل گرانول یا گلوله تولید می شود و با ماده بی اثر غیر رطوبتی پوشش داده می شود. بسیار محلول در آب است و بنابراین سریعاً از سطح خاک شسته می شود.

اما سریع عمل می کند و سریع نتیجه می دهد. وقتی وارد خاک می شود، نیتروژنِ آن به سرعت به آمونیاک تبدیل می شود. مشابه نیترات آمونیوم، اوره چیزی جز نیتروژن تأمین نمی کند. اوره در زمان کاشت یا در زمان رشد می تواند تقویت کننده گیاه باشد اما اجازه تماس با بذر را به آن ندهید.

آمونیاک:

به شکل گاز است و حدوداً از 80٪ نیتروژن تشکیل شده و به شکل مایع نیز در می آید زیرا در شرایط مناسب دما و فشار، آمونیاک مایع می شود (آمونیاک بی آب). شکل دیگری هم دارد: “آمونیاک آبی”، در واقع گاز آمونیاک درون و محلول در آب است. از آمونیاک به عنوان تقویت کننده به هر دو شکل استفاده می شود. آمونیاک مایع را درون آب آبیاری یا در ظرف های مخصوص می ریزند و استفاده می کنند. آمونیاک برای باغهای خانگی اصلا مناسب نیست چون بسیار گران است.

تقویت کننده های ازت دارِ ارگانیک:

تقویت کننده های نیتروژنی آلی نوعی تقویت کننده است که شامل محصولات جانبی گیاهی و حیوانی است. این محصولات جانبی می تواند از کیک های روغنی، کود ماهی و حتی خون خشک شده باشد. نیتروژن موجود در انواع کودهای ازت آلی باید قبل از استفاده گیاهان تبدیل شود.

این تبدیل از طریق عملکرد باکتریایی رخ می دهد و بنابراین یک روند آهسته است. وجه مثبت این روند طولانی شدن تأمین نیتروژن است و حاوی مقادیر کمی از عناصر خرد است که در پروسه تقویت بقیه گیاهان مورد نیاز آنان است یعنی با این طولانی شدن بقیه گیاهان به عناصر مورد نیازشان می رسند.

علاوه بر این ممکن است شامل مقادیر کمی از محرک های آلی باشد که مورد نیاز گیاهان دیگر باشد. کیک های روغنی هم حاوی ازت و هم مقداری فسفر و پتاس نیز هستند. از این نوع کودها بهمراه کودهای شیمیایی واکنش سریع استفاده می شود. خون خشک نیز حاوی 10 تا 12٪ نیتروژنِ بسیار در دسترس و همچنین 1 تا 2٪ اسید فسفریک است. کنجاله خون به همان روش کیک های روغنی استفاده می شود وسریع اثر می کند و موثر در انواع خاک است.

کنجاله ماهی ماهی خشک، غذای ماهی یا پودر ماهیانی است که روغن آن ها استخراج شده است و گوشت آنها جدا و باقیمانده حاصل به عنوان نوعی تقویت کننده استفاده می شود. بدیهی است که بسته به نوع ماهی مورد استفاده، نیتروژن موجود می تواند بین 5 تا 8٪ و مقدار فسفر از 4 تا 6٪ باشد. کنجاله ماهی برای اکثر انواع خاک و محصولات مناسب است و سریع عمل می کند. (بهترین حالت آن پودری شکل است)

انواع تقویت کننده شیمایی ارگانیک و غیر ارگانیک فسفاته:

تقویت کننده های فسفاته به عنوان فسفاتهای طبیعی، تصفیه شده یا فرآوری شده و محصولات فسفاتها و فسفاتهای شیمیایی دسته بندی می شوند.

فسفات سنگی:

فسفات سنگ نوعی تقویت کننده که در برخی کشورها به عنوان رسوبات طبیعی وجود دارد که مزایا و معایبی دارد. مزیتش این است که اگر بارندگی کافی باشد، محصولات کشاورزی چنان تقویت می شود که یک دوره رشد طولانی را پشت سر می گذارند. کود پودر آن برای خاکهایی که اسیدی هستند و کمبود فسفر دارند و نیاز به اصلاح خاک دارند درمان خوبی محسوب می شود.

عیبش این است که اگرچه حاوی 25 تا 35٪ اسید فسفریک است اما فسفر در آب نامحلول است. باید آن را پودر کرد تا به عنوان نوعی تقویت کننده استفاده شود. بنابراین جای تعجب نیست که از فسفات سنگی برای تولید سوپرفسفات استفاده شود که اسید فسفریک را در آب حل می کند.

سوپر فسفات:

بیشتر باغبانان با تقویت کننده سوپرفسفات آشنایی دارند. به عنوان یک تقویت کننده و بسته به فرآیند تولید سه درجه مختلف دارد:

• سوپرفسفات منفرد حاوی 16 تا 20٪ اسید فسفریک
• دی کلسیم فسفات حاوی 35 تا 38٪ اسید فسفریک
• سوپر فسفات سه گانه حاوی 44 تا 49٪ اسید فسفریک

از سوپرفسفات سه گانه بیشتر در ساخت انواع کودهای مخلوط غلیظ استفاده می شود.

بزرگترین مزیتی استفاده از سوپرفسفات این است که اسید فسفریک کاملاً در آب محلول است. اما وقتی سوپرفسفات روی خاک قرار می گیرد به فسفات محلول تبدیل می شود. این به دلیل ته نشینی کلسیم، آهن یا فسفات آلومینیوم است که به نوع خاکی که کود به آن اضافه می شود، اعم از قلیایی یا اسیدیته بستگی دارد. هر نوع خاکی از سوپرفسفات به عنوان تقویت کننده می تواند بهره مند شود. همراه با کودهای ارگانیک در زمان کاشت گیاه یا جوانه زدن هم قابل استفاده است.

فلز نیم سوخته:

سرباره اساسی یکی از محصولات جانبی کارخانه های تولید فولاد است و یک نوع تقویت کننده خاک است و نسبت به سوپرفسفات کمتر استفاده می شود. سرباره تقویت کننده ای عالیست که می تواند برای اصلاح خاکهایی که به دلیل واکنشات قلیایی آن اسیدی شده استفاده شود. برای موثر ساختن سرباره ابتدا باید پودر شود.

کنجاله استخوان:

کنجاله استخوان به عنوان یک نوع تقویت کننده نیازی به معرفی ندارد. کنجاله استخوان به عنوان یک نوع تقویت کننده فسفاته استفاده می شود و در دو نوع خام و بخارپز موجود است. کنجاله استخوان خام حاوی 4٪ نیتروژن آلی است که کُند عمل می کند و 20 تا 25٪ اسید فسفریک است که نامحلول در آب است.

از طرف دیگر، کنجاله استخوان بخارپز دارای تمام چربی ها، گریس ها، نیتروژن است و چون به روش فشار بالای بخار درست می شود هر نوع مواد سازنده چسب در آن نیست. اما خیلی تُرد است و راحت به صورت پودر خرد می شود. وقتی پودر باشد مزیت بیشتری برای باغبان دارد چون در این حالت اسید فسفریک بیشتر قابل دسترس خاک است.

این تقویت کننده برای اصلاح خاک اسیدی نیز مناسب است و باید در زمان کاشت یا حتی چند روز قبل از کاشت استفاده شود. (کنجاله استخوان عملکرد آهسته ای دارد و باید در خاک قرار گیرد و نه اینکه روی سطح خاک پاشیده شود).

انواع کودهای ارگانیک و غیرارگانیک شیمیایی پتاسیم دار:

فقط وقتی می توانید از تقویت کننده شیمیایی پتاسیم دار برای خاک باغ خود استفاده کنید که اطمینان کامل حاصل کنید خاک از کمبود پتاسیم رنج می برد. تقویت کننده های پتاسیم در خاک های شنی عمل می کند. محصولاتی مانند فلفل قرمز، سیب زمینی و درختان میوه همگی از این نوع تقویت کننده سود می برند چون کیفیت و ظاهر محصول را بهبود می بخشد. در اصل دو نوع مختلف تقویت کننده پتاسیم وجود دارد:

نمک پتاس (کلرید پتاسیم)

سولفات پتاس (پتاسیم سولفات)

هم نمک پتاس و هم سولفات پتاس نمکی هستند و از آب اقیانوس ها و دریاهای داخلی و ذخایر آب شور داخلی قابل تامین هستند.

نمک پتاس:

کلرید پتاسیم نوعی تقویت کننده خاکستری به شکل کریستال است که از 50 تا 60 درصد پتاس تشکیل شده است. تمام پتاس موجود در این تقویت کننده به راحتی در دسترس گیاهان قرار می گیرد چون بسیار محلول در آب است. و از آنجا که پتاس روی سطوح کلوئیدی جذب می شود در عمق خاک شسته نمی شود. (نکته: در زمان کاشت یا قبل از کاشت نمک پتاس استفاده کنید)

سولفات پتاس:

سولفات پتاس تقویت کننده ای است که در صورت همراهی کلرید پتاسیم با سولفات منیزیم تولید می شود. این ماده به راحتی در آب حل می شود و تا زمان کاشت در هر زمان می تواند برای خاک باغچه استفاده می شود. برخی از باغبانان استفاده سولفات پتاس را بر نمک پتاس ترجیح می دهند.

انواع مختلف تقویت کننده ها:

انواع مختلف تقویت کننده ها با تمام مشخصات و احتیاطات استفاده ای که دارند را باید در ذهن نگهداشت تا باغبانی را با لذت انجام داد و سرخورده نشد. این نکات را هم بدانید برای باغبانی های کوچک خالی از لطف نیست. انواع مختلف کودهای شیمیایی و ارگانیک که در اکثر کشورها موجود است را می توان اینگونه دسته بندی کرد:

• کودهای غیر ارگانیک کامل – این نوع تقویت کننده های غیر آلی حاوی هر سه عنصر مغذی اصلی ازت (N) ، فسفر (P) و پتاسیم (K) هستند. در ظروف خواهید فهمید که این عناصر مغذی به نسبت 2: 3: 2 در ظروف مخصوص عرضه می شوند. 60 گرم در مترمربع یا تقریبا 4 قاشق غذاخوری در هر متر مربع استفاده می شوند.
• تقویت کننده های خاص وموردی – این نوع تقویت کننده ها برای هدفی خاص و برخی از نیازهای گیاهان یا کمبودهای خاص خاک تولید می شوند. مثلا “غذای هیدرانزیای آبی” و “تقویت کننده مستقیم” که از یک ماده مغذی به عنوان مثال کود چمن درست شده است.
• تقویت کننده های مایع – این نوع کودها در فرمول بندی های مختلفی وجود دارند و شامل تقویت کننده های ارگانیک، تقویت کننده های کامل و همچنین تقویت کننده های مخصوص می شوند مثل نیتروسول و غذای ویولت آفریقایی.
• تقویت کننده ها آهسته رهش – این نوع تقویت کننده ها نیتروژن خود را با سرعت ثابتی آزاد می کنند. روی بسته های این کود نسبت ترکیبً به صورت 3: 1: 5 (SR) نوشته شده است. که SR نشانگر “آهسته رها شدن” است.
• تقویت کننده های همراه با حشره کش – این نوع تقویت کننده ها با حشره کش ترکیب می شوند. یکی از این نمونه ها Wonder 4: 1: 1 (21) + Karbaspray است.

دلیل وجود انواع مختلفی از تقویت کننده های شیمیایی در فرمولاسیون های متفاوت این است که گیاهان مختلف به عناصر غذایی مختلف و سطح pH مختلف در خاک نیاز دارند. کودهای ارگانیک تنوع بیشتری دارند و البته باعث سوختن ریشه گیاه، وارد شدن به آبهای زیرزمینی نمی شوند همچنین روی رشد گیاهان اطراف خود هم نمی شوند در صورتیکه هنگام استفاده از انواع مختلف تقویت کننده های شیمیایی و اصلاحات NPK (سطوح نیتروژن، فسفر، پتاسیم) این اتفاق می افتد.

چگونه از تقویت کننده ها استفاده کنیم:

در بخش قبلی انواع تقویت کننده ها را مورد بحث قرار دادیم. حال درباره استفاده از انواع مختلف تقویت کننده ها بحث می کنیم. چه زمانی بهترین زمان برای تقویت کردن و استفاده از تقویت کننده هاست. اگر تقویت کننده های ارگانیک بزرگ و سایر تقویت کننده های ارگانیک را خیلی زودتر از زمان کاشت استفاده کنید به باغ خود خدمت بزرگی می کنید.

چون تجزیه اولیه قبل از جوانه زنی بذر صورت می گیرد. اما اگر قبل از کاشت از تقویت کردن غافل شده اید یا هر زمان که گیاهچه ها خود را کاشتید از این تقویت کننده می توانید استفاده کنید. (در چنین شرایطی بهتر است به شکل پودر استفاده شود.) علاوه بر این، در هنگام باغبانی مطمئن باشید که خاک رطوبت داشته باشد.

از انواع تقویت کننده های غیر ارگانیک و تقویت کننده های شامل کودهای پتاسیم و فسفات قبل از کاشت یا نشا نهال استفاده کنید. تقویت کننده های ازته را هنگام کاشت و حتی کمی بعد از زمان کاشت می توانید استفاده کنید. استفاده از تقویت کننده های نیتروژن دار در مناطق پر باران سودمند است.

در بازار انواع مختلف تقویت کننده برای باغ و خاک موجود است که با خواندن برچسب ظرف می توانید کالای مناسب گیاهان خود را تهیه کنید. اگر در انتخاب تقویت کننده مناسب باغ خود شک دارید نسبت NPK آن را بخوانید.

• برگ ها و جوانه ها
• ساقه ها و ریشه ها
• گل ها و میوه ها

نسبت NPK اینگونه خوانده می شود “برگ و شاخه: ساقه و ریشه: گل و میوه” باید بر این اساس ارزیابی خود را انجام دهید. روی ظروف حاوی تقویت کننده ها دستورالعمل های کافی در مورد بهترین روش استفاده نوشته شده است. با این وجود موارد زیر به شما راهنمایی کلی در باره استفاده از انواع مختلف تقویت کننده های شیمیایی یا غیرارگانیک می دهد.

استفاده از تقویت کننده های مایع:

تقویت کننده های مایع معمولاً غلیظ هستند و باید قبل از استفاده در خاک گیاهان مورد نظر با آب مخلوط یا در آن حل شوند. در صورت رقیق شدن مناسب احتمال سوزاندن گیاه را هم کم یا نفی می کند. تقویت کننده های مایع رقیق شده برای استفاده از گیاهان نرم، حساس و جوان ایده آل هستند. تقویت کننده گیاهان آپارتمانی و خانگی، غذای مخصوص جوانه ها، تقویت کننده بونسای و ارکیده همه محلول در آب هستند.

مخلوط کردن و کاربرد تقویت کننده مایع:

تقویت کننده مایع به راحتی قابل استفاده است – کافی است مقدار مورد نیاز را در یک قوطی یا سطل پر از آب مخلوط کنید. (کنسانتره کود را به آب اضافه کنید.) گیاه را با این مخلوط آبیاری کنید و به یاد داشته باشید که در صورت مرطوب بودن خاک به راحتی جذب خواهد شد. همچنین می توانید محلول را اسپری کنید روی برگها چون این تقویت کننده از طریق برگها جذب می شود. (اگر می خواهید بصورت اسپری استفاده کنید فقط بر اساس حجم توصیه شده استفاده کنید.)

استفاده از تقویت کننده های دانه ای:

تقویت کننده های دانه ای به صورت خشک روی خاک اطراف گیاهان پاشیده می شود و بلافاصله باید آب داده شود تا گیاهان نسوزند. استفاده از کود دانه ای کمی پیچیده تر از استفاده تقویت کننده مایع است. باغبان ها فقط تعداد انگشت شماری از آنها را در اطراف هر گیاه پخش می کنند و امیدوارند که کافی باشد و پیچیدگی از همینجا شرو می شود و مشکلاتی مانند سوختن گیاهان و حتی گیاهان بیش از حد تغذیه شدن یا کافی نبودن حجم تقویت کننده پیش می آید.

مخلوط کردن و کاربرد کود دانه ای:

دستورالعمل های روی ظرف تقویت کننده ها مقداری (بر حسب گرم یا اونس) را نشان می دهد که باید در یک متر مربع استفاده شود. شاید به نظر آسان بیاید اما استفاده از این مقدار در یک باغ دشوار است. مثلاً دوز توصیه شده 60 گرم در مترمربع باشد، ابتدا با یک ترازو 60 از تقویت کننده را بردارید. آن را در ظرفی بریزید و سطح رویی را همتراز کنید.

سپس با یک ماژیک سطح را علامت گذاری کنید. حالا محتوی ظرف را به داخل ظرف اولیه تقویت کننده برگردانید. حالا یک قیچی بردارید و در امتداد خطی که مشخص کرده اید برش دهید. به این ترتیب یک ظرف اندازه گیری 60 گرمی دارید. (بر روی ظرف نام تقویت کننده و گرم آن را بنویسید تا برای دفعه بعدی راحت باشید.) متوجه خواهید شد که هر نوع تقویت کننده اندازه و وزن مخصوص به خود را دارد بنابراین برای هر یک از انواع تقویت کننده ها به یک ظرف اندازه گیری احتیاج دارید.

در هنگام استفاده از این نوع تقویت کننده باید زمین را به طول یک متر در یک متر اندازه گیری کنید. و تمام محتویات ظرف اندازه گیری را به طور مساوی روی کل این مساحت بپاشید. باید آن را روی کل منطقه چکه باران بپاشید حتی اگر پوشیده از چمن باشد. ریشه گیاهان دور از تنه رشد می کنند و ریشه ریز مویی معمولاً دورترین فاصله را از پایه درخت یا درختچه دارند. این ریشه های ظریف مو مسئول تغذیه درخت یا درختچه هستند. تقویت کننده های انگشت شماری هستن که اگر در مجاورت پایه درخت یا درختچه باشند سیستم ریشه را می سوزانند.

نکات عمومی برای استفاده از تقویت کننده ها:

1. بهترین زمان استفاده از همه تقویت کننده ها قبل از کاشت است
2. بهتر است تقویت کننده ها را روی خاک بپاشید و با چنگک آنها را پخش کنید
3. تمام تقویت کننده های حاوی فسفات محلول ترجیحاً باید در نوارهای وسیع بین 2.5 تا 5 سانتی متر در هر طرف ردیف های بذر در عمق 10 تا 15 سانتی متر استفاده شوند.
4. تقویت کننده سوپرفسفات ترجیحاً باید با بقیه تقویت کننده های محوطه مزرعه مخلوط شود (به ویژه اگر با کودهای حیوانی دامداری ها مخلوط شوند بسیار عالی عمل می کنند)
5. انواع تقویت کننده های حاوی سولفات آمونیاک باید روی سطح خاک باشند و نیز اما هنگام مرطوب بودن برگ گیاهان از این نوع تقویت کننده ها استفاده نکنید.
6. بهتر است تقویت کننده ها را وقتی استفاده کنید که موقع آبیاری گیاهان باشد
7. در هنگام تقویت درختان میوه مواد را روی خاک و در زیر تاج درخت بگذارید. تاج، ناحیه ای است که چند متر از تنه فاصله دارد. هر چه درخت رشد می کند و بزرگ می شود قسمت تاج هم بزرگ می شود و استفاده از تقویت کننده هم باید به نسبت بزرگی تاج درخت میوه باشد.

امیدواریم از خواندن این مطلب لذت برده باشید، فروشگاه اینترنتی پوپونیک شما را به خواندن مقاله های زیر دعوت می نماید.

• معرفی زود بازده ترین محصولات کشاورزی
• ابزار لازم برای شروع باغبانی
• خاک پیت ماس چیست
• چگونه خاک خوب داشته باشیم
• ترکیب مناسب خاک و غذای گیاهی