دانه های قهوه، در واقع دانه های میوه هستند و داخل توت هایی به رنگ قرمز روشن یافت می شوند. افسانه ها میگویند که چوپانان در قرن ۹ میلادی، متوجه شدند که بزهایشان، پس از خوردن توت های قهوه، پُر انرژی شده و می رقصند. پس از آن، یک راهب، آب توت قهوه را نوشید و متوجه شد که شبانه او را بیدار نگه میداند.
خاستگاه قهوه:
قهوه بعد از روغن، پر مصرف ترین کالای جهان است. مصرف جهانی قهوه، روزانه تقریباً به ۲.۲۵ میلیارد فنجان می رسد. بهترین منطقه آب و هوایی برای رشد دانه های قهوه که به کمربند دانه (Bean Belt) معروف است، شامل مناطق پاپوآ گینه نو، برزیل، سوماترا، هندوراس، پرو، گواتمالا، کلمبیا و اتیوپی میشود.
کلمه قهوه (Coffee)، از اصطلاح عربی “شراب دانه” (wine of the bean) میآید؛ همچنین کلمه ی “کاپوچینو” (Cappuccino)، به لباس راهبان کاپوچین (Capuchin) اشاره دارد.
معرفی انواع دانه های قهوه:
در ادامه به معرفی انواع دانه های قهوه می پردازیم.
۱. دانه عربی/عربیکا (Arabica):
بیش از ۶۰ درصد قهوه تولیدی جهان از دانه های عربی تشکیل شده و بسیار محبوب و رایج است. این دانه ها در ارتفاعات بالا رشد می کنند و به همین دلیل، میزان سایه و بارندگی مناسبی دارند، تا طعمی کامل و خوشمزه حاصل شود. درختان عربیکا معمولاً کوچک اند و بیش از شش فوت ارتفاع ندارند.
نگهداری از این گیاه بسیار آسان است و به همین دلیل، برای تهیه بیشتر قهوه ها، از این دانه ها استفاده میشود. دانه عربیکا، درخشان و کمی اسیدی است و از نظر عطر و طعم انواع مختلفی دارند. سطح اسیدیته انواعی از آن، پایین تر است و شامل بوربن، Blue Mountain ،Typica و Caturra هستند.
اگر قهوه را توسط کام جلوی زبان خود تست کنید (جایی که شیرینی و شوری حس میشود)، طعم بهتری را در دهان خود احساس خواهید کرد. قهوه دانه های عربیکا، وقتی بصورت گرم سرو شده و یا با دستگاه قهوه ساز دم شود، عطر و طهم بهتری دارد، تا آنکه همراه با خامه و یا بصورت سرد میل شود.
برای مطالعه مقاله بهترین دستگاه های قهوه ساز می توانید از این لینک استفاده نمایید.
۲. دانه های بوربن (Bourbon):
راهبان فرانسوی، این نوع دانه های قهوه بسیار خوشمزه، همراه رنگ کاراملی شیرین را تولید کردند. دانه های بوربن در قاره آمریکا و سراسر آفریقا بسیار مشهور است و گیاه بوربن، نسبت به انواع دیگر درختان قهوه، دانه های بیشتری تولید می کند، ولی تاحدودی به بیماری های مختلف، حساس است. بسیاری از قهوه هایی که امروزه در بازار یافت می شود، توسط دانه های بوربن ساخته شده است.
۳. دانه های کاتیمور (Catimor):
دانه های کاتیمور در مقایسه با دو نوع قبلی، طعمی ترش و ناخوشایند دارد، اما اگر فرآیند تبدیل آن قهوه، به درستی پردازش شود، میتوان طعم و عطر آن را تا حدودی بهبود بخشید. این دانهها، بیشتر در السالوادور، نیکاراگوئه و هند یافت می شوند.
۴. دانه های Catuai:
دانههای قهوه Catuai از سال ۱۹۵۰ در برزیل تولید شده و تنوع زیادی دارد و کیفیت فوق العادهی قهوههای برزیلی را نشان میدهد. این قهوه کمی اسیدی است و شیرینی زیادی دارد.
۵. دانه های Caturra:
دانه های Caturra، جهش یافته دانه های قهوه بوربن است و در سال ۱۹۳۰ در برزیل تولید شد و پس از آن، در ارتفاعات کلمبیا و آمریکای مرکزی کاشته شد و بسیار بهتر، رشد یافت. قهوه ی تولید شده از این دانه ها، بسیار سبک همراه با طعمی خاص و بینظیر است. دانه های Caturra، پیشینه ی تولید بسیاری از انواع دیگر دانه های قهوه، از جمله ماراتاکو (Maracatu) و کاتیمور (Catimor) است.
۶. دانه های Excelsa:
دانههای قهوه Excelsa بیشتر در جنوب شرقی آسیا رشد می کند و نسبت به انواع دیگر دانه ها، بسیار متفاوت است. این دانه اخیراً جزو خانواده دانههای Liberica طبقه بندی شده؛ شکل بادامی زیبایی دارد و اغلب با موادی دیگر ترکیب شده تا قهوه، طعم و مزهی قویتر و لذیذتری داشته باشد.
قهوه حاصل از این دانه، در قسمت های میانی و پشت کام، بهترین طعم را دارد. این دانه قهوه عمدتا سبک است و طعمی میوه ای و ترش دارد و با یکبار چشیدن آن، به احتمال زیاد دوباره و دوباره آن را امتحان خواهید کرد.
۷. دانه های Geisha:
دانه های Geisha، قهوه ای با طعم مست کننده و بینظیر تولید میکند که طعم آن در دهان شما، همانند ابریشم نرم و لطیف و قوی است. امروزه این نوع قهوه، بیش از سایر دانه های قهوه موجود در بازار، جذابیت و محبوبیت دارد.
۸. دانه های Icatu:
قسمت شگفت انگیز در مورد انتخاب دانه های Icatu برای تهیه قهوه، تعداد طعم دهنده هایی است که به دانه ها اضافه شده و میتوان هر کدام را تست کرد، طعم هایی از جمله آلو، شکلات و توت که در فرآیند خشک شدن قهوه، به آن افزوده میشود. دانه های Icatu، یک نوع ترکیبی و بومی کشور برزیل است.
۹. دانه های جکسون (Jackson):
دانه های قهوه جکسون، در بوروندی و رواندا رشد کرده و از نظر طعم، کمی شبیه دانه های بوربن است. این دانه های کمی اسیدی، بسیار با کیفیت هستند و تشکیل یک فنجان قهوه عالی میدهند.
۱۰. دانه های کوه آبی جامائیکا (Jamaican Blue Mountain):
از بین تمام قهوه هایی که در جامائیکا تولید می شود ، این قهوه، شاید خوشمزه ترین باشد. قهوه کوه آبی جامائیکا، یکی از اولین قهوه هایی است که به دنیای جدید معرفی شده و اگر طرفدار JBM (مخفف جامائیکا بلو منتین، نام تجاری قهوه خاص جامائیکا) هستید، عاشق این قهوه ی با کیفیت خواهید شد. این دانه ها کمی اسیدی، سبک و متعادل، یا طعمی ملایم است.
۱۱. دانه های ژامبر (Jember):
این دانه قهوه بومی اندونزی و از انواع ترکیبی است. این دانه ها که غالباً S795 نامیده می شود، طعمی مانند ترکیبی از کارامل، افرا و شکر قهوه ای داشته و بسیار غنی است. این قهوه به دلیل مقاومت بسیار آن در سال ۱۹۴۰ ساخته شده و ترکیبی از دانه های قهوه کنت و S228 است.
۱۲. دانه های کنت (Kent):
این دانه ها در سال ۱۹۲۰ در کشور هند توسعه یافته و طعمی بسیار سبک و تند و تیز دارد.
۱۳. دانه های Kona Typica:
این دانه ها، طعمی شفاف، متعادل و ملایم دارند. انواع مختلفی داشته و در جزایر هاوایی، به خوبی رشد میکنند.
برای مطالعه مقاله فواید قهوه می توانید از این لینک استفاده نمایید.
۱۴. دانه های لیبریکا (Liberica):
اندازه ی دانه های لیبریکا از انواع دیگر دانه ها بزرگتر است و تا حدودی شکل نامنظمی دارد. رایحه آن، ترکیبی از میوه و گل است و عطر و طعم بسیار منحصر به فردی دارد؛ طعمی همانند ترکیبی از چوب و دود.
این دانه ها همچنین تاریخچه ی جالبی دارد که از اواخر سال ۱۸۰۰ شروع می شود. هنگامی که یک بیماری مهلک، بیش از ۹۰ درصد محصول قهوه جهان را از بین برد، همه مردم برای تهیه قهوه خود، به دانه های لیبریکا روی آوردند. این اتفاق در سال ۱۹۹۰ مجددا رخ داد و باعث آشنایی بسیاری از کشورهای دیگر، با این دانه شد.
۱۵. دانه های ماراتاکو (Maracatu):
دانه های ماراتاکو، ترکیبی از دانه های قهوه Caturra و Maragogype است. بسیار بزرگ است و در ارتفاعات در آمریکای مرکزی رشد می کند. این نوع دانه، بسیار اسیدی و لذیذ است.
۱۶. دانه های Maragogype:
این نوع دانه های قهوه، در برزیل رشد می کند و اندازه آن بسیار بزرگ است و به همین دلیل، با نام “دانه های فیل” (Elephant Bean coffee beans) نیز شناخته میشود. عطر و طعمی نسبتاً سنگین و کره ای، با رایحه های مرکبات و گل، دارد.
۱۷. دانه های موکا (موخا) (Mocca (Mokha)):
این دانههای قهوه، هم اکنون در یمن و هاوایی کشت می شود و محصولی کوچک، با طعمی شبیه شکلات چیپسی است.
۱۸. دانه های Mundo Novo:
این گیاه پیوندی و بسیار پرمحصول است و در برابر بیشتر بیماری ها مقاوم است. اگر از خاک اصلاح شده و مناسب و مقدار زیادی کود برای پرورش آن استفاده شود، طعماش بینظیر خواهد بود. این نوع دانه، انواع مختلف و متفاوت بسیاری دارد.
۱۹. دانه های Pacamara:
این دانه های قهوه پیوندی، از سال ۱۹۵۸ در کشور السالوادور رواج یافت و طعم آن، ترکیبی متعادل از گل و مرکبات است. این دانه ها، کمی اسیدی و شیرین هستند.
۲۰. دانه های Pacas
این دانه ها، جهش یافتهی دانهی السالوادور هستند، محصول فراوانی تولید کرده و در ارتفاعات بالاتر، رشد بهتری دارند. این دانه ها شیرین و اسیدی، با رایحه ای تند و گل مانند است.
۲۱. دانه های Pache:
این دانه ها در گواتمالا رشد کرده و دارای دو نوع منحصر به فرد هستند: Pache Colis و Pache Comum. این گیاه محصول فراوانی تولید کرده و طعم دانه هایش بسیار لطیفُ محبوب و مشهور است.
۲۲. دانه های Robusta:
اگر به دنبال قهوه ای هستید که در ترکیب با خامه و شکر، طعمی بینظیر و عالی داشته باشد، دانه های قهوه Robusta ارزش امتحان کردن را دارد. نوشیدن قهوه ی این دانه ها حتی بصورت سرد نیز بسیار لذت بخش است و دومین نوع دانه قهوه محبوب در دنیا محسوب میشود. درخت این دانه، از هر نوع بیماریای مصون است. دانه های Robusta بسیار سفت و محکم است و در ارتفاعات به خوبی رشد میکند؛ به ویژه در مناطقی که پُر باران است و نور خورشید زیادی دارد.
این دانه ها، به دلیل داشتن کافئین بسیار، در برابر بسیاری از بیماری ها مقاوم اند و جالب است بدانید که نسبت به دانه های عربیکا، دقیقاً دو برابر کافئین دارند. برای دریافت بهترین طعم از این قهوه، بهتر است آن را در کام عقب که جوانه های چشایی تلخ در آن قسمت قرار دارد، امتحان کنید. دانه های Robusta، کمی اسیدی است و طعمی عالی و لطیف دارد، حتی وقتی که با طعم شکلات ترکیب شده باشد.
دانه های Robusta باید در شرایط مناسبی پرورش داده شود تا بهترین طعم را داشته باشد ، بنابراین اگر طعم یا بوی قهوه شما بد و ناپسند بود، ممکن است که گیاه در شرایط ایدهآلش، پرورش پیدا نکرده باشد. همیشه قهوه تهیه شده از این دانه را از فروشگاه های معتبر خریداری کنید.
۲۳. دانه های Ruiru:
این دانه های وحشی در کنیا پرورش یافته و عطر و طعمی بسیار منحصر به فرد دارد. طعم آن کمی شبیه به دانه های قهوه روبوستا میباشد.
برای مطالعه مقاله چگونگی کاشت بذر در تفاله های قهوه می توانید از این لینک استفاده نمایید.
۲۴. دانه های SL-34 / SL-38:
این دانه ها بومیِ کنیا هستند و تقریباً ۹۰ درصد صادرات قهوه این کشور را تشکیل می دهند؛ معمولا با نام “بمب های زغال اخته” (blueberry bombs) نیز شناخته شده و قهوه ای با کیفیت بسیار بالا، همراه با طعمی ماندگار و شراب مانند، تشکیل میدهند.
۲۵. دانه های Villa Sarchi:
این گیاه پیوندی، در صورت داشتن رشد ارگانیک، بهترین کیفیت و عملکرد را خواهد داشت. این قهوه ها کمی اسیدی اند و طعمی متوسط و میوه ای داشته و شیرین هستند.
۲۶. دانه های Villalobos:
این نوع دانهی جهش یافته، بومیِ کاستاریکا است و در خاک ضعیف و فقیر و در ارتفاعات بالا، بهترین رشد را دارد. این دانه بسیار اسیدیو شیرین است.