گزنه

گیاهی چندساله، اغلب دوپایه و دارای کرک های گزنده. ساقه های متعدد راست، اغلب منشعب، چهارگوش با کرک های گزنده انبوه یا تنک. برگ ها سر نیزه ای و تخم مرغی پهن تا تقریبا دایره ای به رنگ سبز روشن که در دو طرف از کرک های گزنده پوشیده شده است. گل آن نیز سبز فام مجتمع در توده های کوچک کروی که در طول محور های خوشه ای شکل دیده می شود.

مشخصات گیاه گزنه

گیاه گزنه که با نام علمی اورتیکا دیوئیکا (Urtica dioica) شناخته می‌شود، یکی از ۶ زیرگونه‌ خانواده‌ اورتیکا (Urtica) است. پراکندگی گزنه در بعضی مناطق مثل آفریقا، اروپا، آسیا و شمال آمریکا بسیار زیاد است. برگ ها و ریشه‌ گیاه گزنه خواص دارویی متفاوتی دارند.

طول این گیاه نسبتا کوتاه است و ارتفاع آن به‌ ندرت از ۱ متر و ۵۰ سانتیمتر بیشتر می شود. برگ و ساقه‌ گزنه در بعضی از زیرگونه ها کرک های بلندی دارند که در صورتی که آن را لمس کنید مجموعه ای از مواد شیمیایی شامل هیستامین، فورمیک‌اسید، سروتونین و استیل کولین را به بدن تان منتقل می کنند. این مواد موجب تحریک و ایجاد حس ناراحتی در پوست می‌شوند، به‌ همین‌ دلیل این گونه به عنوان علف سوزش آور یا گزنه‌ سوزش آور هم معروف است.

در اکثر نقاط دنیا به عنوان علف هرز در مزارع رشد میکند.

در نواحی مرکزی و شرقی اروپا کهمهمترین مراکز تولید آن شرق آلمان، شوروی سابق، بلغارستان و یوگسلاوی است.

در ایران نیز در نواحی شمالی، غربی و مرکزی پراکنش دارد

خواص گزنه

• این گیاه سرشار از ویتامین ها و املاح معدنی همچون ویتامین D و کربوهیدرات و همچنین پروتئین و اسیدآمینه فراوان است. گزنه غنی از ویتامین A، C، D و K است.
• این گیاه مغذی همچنین غنی از ویتامین B است.
• گزنه یک منبع خوب آهن، پتاسیم، منگنز، کلسیم، منیزیم، فسفر، سیلیکا، ید، سلیسیوم، سدیم و گوگرد است.
• مقدار زیادی پروتئین و اسیدهای آمینه دارد.
• کالری و چربی کمی دارد.
• یک منبع خوب کلروفیل و تانن است

کاربرد گزنه

گزنه گیاهی است که از دوران ماقبل تاریخ نیز وجود داشته و مردم آن زمان از آن برای تغذیه استفاده می کردند و از خواص درمانی آن اطلاع داشته اند. ریشه‌ گزنه را می توان به صورت قرص، چای، شربت، عصاره و کپسول استفاده کرد. گزنه از جمله گیاهانی است که هم به صورت دم کرده و هم به صورت جوشانده قابل استفاده است

در بعضی فرهنگ ها، از گزنه در پخت سوپ یا تهیه‌ پنیر استفاده می کنند تا وعده های غذایی سالم تری داشته باشند. برگ گزنه معمولا به‌عنوان چای دم می‌شود که بسیاری از مواد مفید ضروری را در خود جای داده است. از عصاره‌ی روغن این گیاه می توان برای درمان های موضعی استفاده کرد. اما از آنجا که روغن گزنه بسیار قوی است، آن را با روغن های حاملی (carrier oils) مانند روغن بادام شیرین، روغن زیتون و امثال آن ترکیب کنید تا رقیق شود. شما می‌توانید از برگ گیاه گزنه در انواع دستورهای آشپزی استفاده کنید یا برگ های آن را مانند اسفناج و جعفری بجوشانید و مصرف کنید. طبع گزنه گرم و خشک است.

مضرات گزنه

مصرف بیش از حد گزنه برای روده ها و کلیه ها مضر است و باید این داروی گیاهی را همراه با صمغ عربی و کتیرا مصرف نمود. بیش از 10 گرم در روز از این گیاه مصرف نکنید زیرا سبب بند آمدن ادرار می شود.مصرف گزنه برای زنان باردار و کودکان مضر است.

گیاه گزنه می‌تواند با داروهای زیادی مانند داروهای مدر، داروهای فشار خون، داروهای دیابت، رقیق‌کننده‌های خون و لیتیوم تداخل پیدا کند. قبل از شروع مصرف هر نوع مکمل یا درمان طبیعی و پیش از اینکه گیاه دارویی قدرتمندی با خواص زیاد را به رژیم غذایی خود اضافه کنید با پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید که شرایط را بدتر نمی کنید.

برای مطالعه مقاله خواص درمانی گیاه گزنه می توانید از این لینک استفاده نمایید.