معرفی گیاه مریم گلی به همراه خواص درمانی مریم گلی

مریم گلی چیست

ژانویه 28, 2023
نوشته شده توسط صنم آقابالا

مریم گلی ارتباط نزدیکی با رزماری دارد و معمولا این دو گیاه «گیاهان خواهر» درنظر گرفته می‌شوند. بیشتر از برگ های آن استفاده می‌شود؛ یک گیاه تلخ مزه‌ای که دارای اسانس و رایحه‌ مشخصی است. مریم گلی در واقع یک بوته همیشه سبز با ساقه های چوب و گل های آبی/بنفش است که در تمام مناطق معتدله رشد می‌کند و دارای گل های زیبایی است و جزء گیاهان معطر و خوشبو است که طعم بسیار تلخی دارد. این گیاه به طور خودرو در آذربایجان، لرستان، شیراز، کرمانشاه، سمنان و دماوند تهران میروید.

مریم گلی گیاهی از خانواده‌ی نعناعیان است. مریم گلی با نام علمی Salvia officinalis گیاهی علفی و چند ساله است که در انگلیسی با نام Garden sage شناخته می شود. این گیاه از راسته لب گلی ها (Lamiales) و متعلق به تیره نعنائیان Labiatae است. خاستگاه اصلی گیاه مریم گلی منطقه مدیترانه می باشد. گیاهی بوته ای است که تا ارتفاع 50 الی 80 سانتی متری می تواند رشد کند. دارای ساقه هایی چهارگوش، متعدد، پرشاخه، منشعب و کرک دار است.

مریم گلی برگ شده

نام گیاهشناسی مریم گلی از اهمیت دارویی آن سرچشمه میگیرد: Salvia از کلمه Salvare میآید که در لاتین به معنی “درمان” است. در یک سخن قرون وسطایی بیان شده که: “چرا انسان باید بمیرد در حالی که در باغ خود مریمگلی را رشد میدهد؟” خواص بی شمار این گیاه برای درمان انواع بیماری‌ها از گذشته بوده است. امروزه، مریم گلی برای درمان گلودرد، هضم ضعیف و قاعدگی نامنظم استفاده میشود و همچنین به عنوان آرامبخش کاربرد دارد. طعم آن اندکی گرم بوده و مزه تلخی دارد. مریم گلی به عنوان گیاه مورد استفاده در آشپزی شناخته شده است، اما اهمیت دارویی زیادی نیز دارد.

برگ هایی متقابل به رنگ سبز روشن دارد که ضخیم و کرک دار هستند. برگ های موچود در پایین ساقه در این گیاه دراز، بیضوی شکل و نوک تیز بوده و در حاشیه برگ ها دندانه هایی منظم وجود دارد. برگ ها در بالای ساقه کوچک تر هستند. ساقه های جوان دارای رنگ سبز تیره بوده و سطح آن ها پوشیده از کرک های انبوه خاکستری رنگ است. ساقه ها با بالا رفتن سن گیاه، چوبی شده و رنگشان قهوه ای می شود.

مریم گلی در گلدان

معرفی مریم گلی:

گلها در انتهای فوقانی ساقه ها به رنگهای آبی کمرنگ یا ارغوانی به صورتی مجتمع روی چرخه های مخصوصی ظاهر می شوند که روی هر چرخه حدود 5 الی 8 گل مستقر شده اند. میوه گیاه مریم گلی چهار فندقه و در کاسه گل محصور می باشد. رنگ آن قهوه ای روشن یا گاها تیره است.

اواخر بهار تا اوایل تابستان زمان آغاز دوره گلدهی این گیاه می باشد. برگ و سرشاخه های گلدار اندام های مورد استفاده این گیاه هستند. در کل مریم گلی گیاهی خشکی پسند بوده و در طول دوره رویش به نور کافی، هوای گرم و به میزان کمی آب نیازمند است. وجود شرایطی از جمله آب فراوان و هوای خنک باعث افزایش روند رویشی این گیاه می شود.

محل رویش این گیاه اغلب کشورهای اروپایی و آسیایی است و در ایران نیز بیشتر در استان های واقع در حاشیه دریای خزر، آذربایجان، چهارمحال بختیاری، اصفهان، فارس، خراسان و سمنان به شکلی خودرو می روید.

گونه های مرتبط مریم گلی:

در کل، حدود 500 گونه مریم گلی اسپانیایی (S. lavandulifolia) شناخته شده که بیشتر در آشپزی استفاده میشوند. دو خویشاوند نزدیک S. officinalis عبارتند از دون شن (S. miltIorrhizo) و مریمگلی کلاری (S. sclarea).

ترکیبات شیمیایی مریم گلی:

گیاه مریم گلی دارای ترکیباتی شامل اسانس روغنی فرار، ساپونین، ماده ای تلخ تحت عنوان پیکروسالوین، اسیدهای آلی و … می باشد.

مریم گلی خشک شده

خواص درمانی مریم گلی:

مریم گلی یکی از گیاهان دارویی می‌باشد که تسکین دهنده گلودرد است. برگ های این گیاه خواص ضد التهابی و ضدعفونی دارد از این رو برای تسکین گلو درد به اندازه داروهای موجود موثر است. گلودرد یک بیماری شایع در فصل سرما است که می‌تواند در اثر ویروس، باکتری یا موادی همچون الکل، تنباکو یا آلاینده‌های موجود در هوا به وجود آید. با تقویت سیستم ایمنی می‌توان علائم سرم خوردگی مانند گلودرد را تسکین داد. مریم گلی در افزایش تقویت سیستم ایمنی بدن نقش دارند.

از ترکیب جوشانده این گیاه با عسل برای تسریع در تسکین زخم های ساق استفاده می شود به این ترتیب که پارچه ای را در دمکرده این ترکیب وارد کرده و زخم را با آن می پوشانند. این گیاه به هضم غذا و گوارش کمک کرده، ضد تشنج است، در کاهش میزان قند خون موثر بوده و قاعده آور است.

بهبود و افزایش میزان توانمندی های ذهنی و شناختی، درمان التهابات، خواص آنتی اکسیدانی قوی، پیشگیری از ابتلا به بیماری آلزایمر، تقویت سیستم ایمنی بدن، کمک به بهبود سلامت استخوان ها، کنترل دیابت، خواص مراقبتی از پوست، کاستن از گرگرفتگی ناشی از یائسگی و اثرات مفید روی پوست و مو از جمله دیگر خواص درمانی گیاه مریم گلی محسوب می شوند.

استفاده سنتی از خواص مریم گلی در پزشکی کاملا مستند شده و هزاران سال قدمت دارد. در ابتدا برای درمان نیش مار، محافظت در برابر شیطان، افزایش باروری زنان و سایر موارد مورد استفاده قرار می گرفت که دیگر رعایت نمی شود و یا به آن اعتقاد ندارند.

در پژوهش های جدید مشخص شده است که مریم گلی تأثیرات مهمی بر بدن انسان می‌گذارد و به همین دلیل است که امروزه این گیاه به طور گسترده ای به سراسر جهان صادر می‌شود و راه خود را به دستورهای آشپزی کشورهای مختلفی از ایالات متحده تا کشورهای خاورمیانه باز کرده است. معمولا این گیاه به دلیل مزه‌ تند و تیز خود به غذاهای لذیذ افزوده می‌شود و از مواد تشکیل دهنده‌ی مهم در بسیاری از غذاها و فرایندهای فراوری و آماده‌سازی گوشت به شمار می رود.

همچنین داروی تونیک و مقوی برای تقویت روح، بدن و افزایش طول عمر به کاربرده می شد. در اروپا از در قدیم الایام برای کاهش شیر زنان استفاده می‌شد، این گیاه ضد آلزایمر قوی است و به شکل قرص و قطره تهیه شده است و در ایران از قدیم به عنوان داروی آرام‌ بخش و برطرف کننده سو هاضمه، درد و نفخ استفاده می شد.

گل گیاه مریم گلی

تحقیقات درباره مریم گلی:

تونیک عصبی تحقیقات انجام گرفته در انگلستان نشان داد که از قدیم از مریمگلی برای افزایش حافظه استفاده شده است. در جدیدترین مطالعات (2008)، داوطلبان سالم با میانگین سنی 73 سال پس از مصرف یک دُز عصاره مریمگلی، بهبود قابل توجهی در پردازش حافظت و دقت داشتند. جالب اینکه، دوز متوسط، معادل 5/2 گرم مریمگلی، اثربخشی بیشتری از دُزهای بالاتر داشت.
گلودرد در یک پروتکل تصادفی منتشر شده در سال 2006، اسپری مریمگلی باعث کاهش درد گلو در افراد دارای عفونت حاد گلو شده بود.
فعالیت هورمونی استفاده طولانی مدت از این گیاه در طول یائسگی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در جدیدترین مطالعات انجام شده در سوئیس (2011)، در زنانی که دارای حداقل 12 ماه فلوس هستند، با مصرف 8 هفتگی مریمگلی علائم آن تا 64 درصد کاهش یافته بود.
کاهش میزان چربی خون در کار آزمایشگاهی انجام شده در سال 2011 به این نتیجه رسیدند که “مریمگلی در درمان هیپرلیپیدمی موثر است”. در تمام افراد، استفاده از مریمگلی باعث بهبود چربی خون شده بود.

استفاده از مریم گلی در صنعت داروسازی:

امروزه از خواص ضد التهابی عصاره آن در صنعت داروسازی برای ساخت انواع داروها به منظور درمان بیماری‌های التهابی مزمن نظیر روماتیسم، آسم، التهابات روده ای، کاهنده فشار خون و خواص ضد میکروبی استفاده میشود. از خیسانده آن در استعمال خارجی برای التیام زخمها و خراشهای پوست استفاده می شده است.

تحقیقاتی که در مجله دار سازی و درمانگاه بالینی انجام شده نشان داده است که حتی مقادیر کوچک عصاره مریم گلی، از نظر استنشاق یا مصرف، می تواند به کاهش علائم بیماری آلزایمر خفیف تا متوسط و افزایش توانایی یادآوری و حافظه در افراد کمک کند. فعالیت های دیگر مغز مانند افزایش غلظت و تمرکز بر یک موضوع انتخاب شده را به دنبال دارد که به معنی آن است که برای جوانان در مدرسه یا برای افراد علاقه مند به چالش و مشاغل فکری، اضافه کردن کمی از آن به رژیم غذایی ممکن است موثر باشد زیرا تقویت کننده مغز محسوب می شود.

جویدن برگ های مریم گلی همیشه دلپذیر ترین راه نیست زیرا عطر و طعم می تواند بسیار شدید باشد اما این مؤثرترین راه برای دریافت ترکیبات ارگانیک در سیستم شما است اما اگر از مسائل التهابی، به ویژه در دستگاه تنفسی یا دستگاه گوارش رنج می برید، می توانید این التهاب را با دم کردن این گیاه برطرف کنید.

ویژگی های ضد التهابی مریم گلی به مسائل بهداشتی نظیر آرتروز و نقرس و همچنین التهاب کلی سیستم قلبی عروقی که می توانند منجر به بیماری های قلبی و فشار خون بالا شوند می انجامد. فلاونوئیدها و ترکیبات فنلی موجود در آن مسئول این اثرات مفید هستند.

خواص ضد میکروبی مریم گلی

خواص ضد میکروبی مریم گلی:

برخی از خواص ضد میکروبی که در مریم گلی وجود دارد و در عین حال معمولا در مقادیر کم مصرف می شود، می تواند کاربرد موضعی داشته باشد و از آن برای جلوگیری از عفونت های باکتریایی و ویروسی که به بدن شما حمله می کنند استفاده کنید. ما اغلب به وارد شدن بیماری از طریق بینی یا دهان فکر می کنیم اما پوست نیز می تواند به خطر افتاده و به عنوان دروازه ای برای عوامل خارجی باشد. روش موضعی می تواند یک راه دفاعی در برابر این نوع از بروز بیماری باشد.

یکی از مزایای نادیده گرفته شده از خواص مریم گلی در واقع سطح بالای ویتامین K، ویتامین ضروری برای بدن است که در بسیاری از غذاها وجود ندارد. ویتامین K یک عنصر حیاتی در توسعه تراکم استخوان و اطمینان از صحت استخوان های ما است. اگر از علائم اولیه پوکی استخوان رنج می برید یا یک سبک زندگی فقیر از مواد مغذی دارید، سلامت استخوان شما کم است. اضافه کردن برگ های مریم گلی به رژیم غذایی شما می تواند میزان ویتامین K را به میزان قابل توجهی افزایش دهد، به عنوان یک خوراک 27 درصد از نیاز روزانه تان را تامین می کند.

استفاده از گیاه مریم گلی در دوران یائسگی بسیار مفید بوده، داغ شدن ناگهانی و گر گرفتن که در این دوران به وجود می آید را از بین می برد.

در برطرف شدن ترشحات زنانه موثر است و دم کرده آن برای کاهش درد دوران قاعدگی و رفع بی نظمی‌های قاعدگی بسیار مفید میباشد.

استفاده از گیاه مریم گلی به تصفیه خون کمک کرده و از بروز کم خونی‌ های شایع در زنان پیشگیری می‌کند.

مریم گلی

عصاره گیاه مریم گلی:

عصاره گیاه مریم گلی بوده در درمان جوش و آکنه صورت و بدن بسیار مؤثر است. جوش و آکنه بیماری شایع پوستی است که اغلب بین نوجوانان و جوانان شایع بوده و شدت آن در افراد مختلف متفاوت است.

تغییرات هورمونی در زمان بلوغ، زمینه ژنتیکی، رژیم غذایی نامناسب، عفونت، افزایش تولید چربی در پوست و مشکلات روانی از علل ایجاد کننده آکنه به شمار می روند. همچنین آثار ناشی از آکنه بر چهره، اغلب موجب مختل شدن فعالیت های اجتماعی افراد شده و در موارد شدید ممکن است به ایجاد اضطراب و افسردگی منجر شود.

استفاده از عصاره گیاه مریم گلی برای پوست، از گذشته برای درمان جوش های دوران نوجوانی بسیار مفید بوده، ابن سینا نیز در کتاب خود به آن اشاره کرده است. در حقیقت مواد مؤثر موجود در عصاره گیاه مریم گلی به دلیل داشتن اثرات ضد التهابی و مهار فعالیت غدد چربی ساز پوست به بهبـود سریع تر ضایعات آکنه کمک می نمایند. به این منظور روزانه ۲ بار پس از شستن و خشک کردن محل جوش ها، پنبه‌ای را به عصاره گیاه مریم گلی آغشته کرده و در محل جوش ها قرار داده و به آرامی ماساژ دهید.

خواص برگ های مریم گلی

نیازها و شرایط نگهداری از مریم گلی:

گیاه مریم گلی برای رشد و نگهداری نیاز به شرایط محیطی مناسب دارد در ادامه به آنها می پردازیم.

نور: مریم گلی برای رشد مطلوب نیازمند نور کامل آفتاب است. در صورت قرار گیری در شرایط نیمه سایه از میزان رشد آن کاسته می شود. وجود شرایط سایه نیز باعث کاهش گلدهی و رشد علفی گیاه می شود.

خاک: برای کاشت گیاه مریم گلی می توان از بافت های مختلف خاک استفاده کرد. اما خاک مناسب برای رشد آن خاکی با زهکشی خوب است که مقدار کمی کود نیز داشته باشد. در صورت کاشت این گیاه در خاک های همواره مرطوب و یا عدم برخورداری از زهکشی مناسب گیاه ممکن است به کل از بین برود. خاک مناسب این گیاه بایستی دارای ph بین 5 الی 7 باشد. گیاه مریم گلی در مناطق آب و هوایی خشک و دارای خاک های سنگی شنی از رشدی مطلوب برخوردار خواهد بود.

آبیاری: خاک گیاه مریم گلی بایستی در زمان کوچک بودن مرطوبت نگه داشته شود، ولی با رسیدن به دوره بلوغ آبیاری به هنگام خشک شدن خاک کفایت می کند و زمانی آبیاری انجام می گیرد که خاک اطراف گیاه خشک شده باشد. مریم گلی گیاهی مقاوم بوده و تا میزان زیادی می تواند خشکی را تحمل نماید.

رطوبت: رطوبت مورد نیاز برای این گیاه در حدود کم تا متوسط است.

تکثیر: امکان ازدیاد این گیاه از طریق بذر آن نیز وجود دارد ولی بیشتر از قلمه آن برای تکثیر استفاده می کنند.

طریقه مصرف:

از برگ و سرشاخه های گلدار این گیاه به صورت دمنوش استفاده می شود. این گیاه در صنایع داروسازی، غذایی، آرایشی بهداشتی نیز کاربردهای فراوانی دارد.

مجموعه بذر مریم گلی